Σχέδιο για διπλή χρήση της Αγίας Σοφίας

Όσο πλησιάζει η επέτειος της Άλωσης, τόσο πιο φορτισμένη γίνεται η συζήτηση στην Τουρκία σε σχέση με το μέλλον της Αγίας Σοφίας. Την περασμένη εβδομάδα, το σχέδιο που συζητείται μήνες στους κύκλους των συντηρητικών μουσουλμάνων για τη μετατροπή του σημαντικότερου βυζαντινού μνημείου εκ νέου σε τέμενος, ενεπλάκη στον μύλο της αντιπαράθεσης του Ερντογάν με τον Φετουλάχ Γκιουλέν και τους οπαδούς του.

Αφορμή ήταν η πρόταση νόμου που κατέθεσε στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση ο ανεξάρτητος βουλευτής Χασάν Γιλντιρίμ, με αίτημα την επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας ως τεμένους. Η ημερομηνία που επέλεξε να το κάνει αυτό ήταν εξόχως συμβολική, την 2α Μαΐου, 80ή επέτειο από την απόφαση του Κεμάλ να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε μουσείο, όπως αναφέρει σε δημοσίευμα της η Καθημερινή.

Ο Γιλντιρίμ ανεξαρτητοποιήθηκε από το κυβερνητικό AKP τον περασμένο Δεκέμβριο, λόγω της σύγκρουσης του Ερντογάν με τον Γκιουλέν. Την πρότασή του συνόδευσε μια βροχή αναρτήσεων στα κοινωνικά δίκτυα με το ίδιο αίτημα. Ούτως ή άλλως και ενόψει των προεδρικών εκλογών του Αυγούστου, το σχέδιο μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τέμενος, που έχει τεράστια απήχηση στους συντηρητικούς μουσουλμάνους -την εκλογική βάση του AKP- συντηρείται και με διαρροές από το πρωθυπουργικό περιβάλλον.

Στα τέλη Απριλίου, η εφημερίδα «Radical» έγραψε ότι στο πλαίσιο της επετειακής εβδομάδας για την Αλωση, ο Ερντογάν θα λειτουργηθεί στην Αγία Σοφία στις 29 Μαΐου με ομάδα μουσουλμάνων θρησκευτικών ηγετών. Η κίνηση θα συνοδεύεται από ένα νέο «μεταρρυθμιστικό πακέτο», που θα περιλαμβάνει την επαναλειτουργία της Χάλκης (ως αντίμετρο στις διεθνείς αντιδράσεις) και την επίσημη αναγνώριση των αλεβιτικών τζεμεβί ως χώρων λατρείας.

Στο AKP θεώρησαν ότι η πρόταση του Γιλντιρίμ θέλει να φέρει σε δύσκολη θέση τον Ερντογάν, να δείξει ότι δεν τολμά. Πάντως, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Μπουλέντ Αρίντς (που είχε διατυπώσει το ίδιο αίτημα τον περασμένο Οκτώβριο) επιχείρησε να υποβαθμίσει το θέμα, λέγοντας ότι «η κυβέρνηση δεν είναι πιθανόν να λάβει τόσο σοβαρές αποφάσεις, μόνο στη βάση μιας εκστρατείας στα κοινωνικά δίκτυα».

Την Πέμπτη πάντως η φιλοκυβερνητική «Γενί Σαφάκ», έβαλε το πολιτικό πλαίσιο, κατηγορώντας την «Παράλληλη Δομή», δηλαδή τους γκιουλενιστές, ότι προσπαθούν να υπονομεύσουν το κυβερνητικό σχέδιο επαναλειτουργίας της Αγίας Σοφίας ως τεμένους. Σύμφωνα με την εφημερίδα, το κυβερνητικό σχέδιο ήταν να διατηρηθεί η λειτουργία της Αγίας Σοφίας ως μουσείου ώς το μεσημέρι και το απόγευμα να χρησιμοποιείται ως τέμενος (να σημειωθεί, ότι νομικό καθεστώς γι’ αυτή τη διπλή λειτουργία υπάρχει, έτσι λειτουργεί το Μπλε Τζαμί).

Το δημοσίευμα της «Γενί Σαφάκ» πιθανόν να σηματοδοτεί μια αναδίπλωση, η οποία πάντως δεν καθησυχάζει τις χριστιανικές Εκκλησίες και τη διεθνή κοινή γνώμη. Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος παρενέβη την Κυριακή της Ορθοδοξίας, λέγοντας ότι «αν είναι να επαναλειτουργήσει η Αγία Σοφία ως χώρος λατρείας, θα πρέπει να λειτουργήσει ως ορθόδοξη εκκλησία». Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο πρακτορείο Ασοσιέιτεντ δεν επανήλθε ευθέως στο θέμα, ζήτησε ωστόσο την επαναλειτουργία της Χάλκης.

Στο επίμαχο θέμα το Πατριαρχείο τηρεί χαμηλούς τόνους. Ο κ. Βαρθολομαίος καλλιεργεί τις συμμαχίες του. Το Σάββατο επισκέπτεται τη Γερμανία, ενώ στις 25 Μαΐου θα συναντηθεί με τον Πάπα στην Ιερουσαλήμ. Εννοείται ότι το Βατικανό παρακολουθεί στενά το ζήτημα, όπως και η Ουάσιγκτον, που οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η ενδεχόμενη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος θα ήταν ένα πλήγμα για το κύρος του Πατριαρχείου. Οι ΗΠΑ θεωρούν το Πατριαρχείο καίριας σημασίας αντίβαρο στην επιρροή του Πατριαρχείου Μόσχας.

Προβληματισμός υπάρχει και στην Αθήνα, ειδικά στην περίπτωση που το σχέδιο εφαρμοστεί όπως διακινείται, δηλαδή με ταυτόχρονο άνοιγμα της Χάλκης - «η αντίδραση εκεί θα πρέπει να είναι πολύ μελετημένη», λένε διπλωματικές πηγές. Τις τελικές αποφάσεις θα τις πάρει ο Ερντογάν, ο οποίος πλέον βρίσκεται υπό πίεση, για την 29η Μαΐου καθώς έχουν δημιουργηθεί υψηλές προσδοκίες στους ισλαμικούς κύκλους. Ισχυρή πιθανότητα είναι πάντως να επιλέξει τον ad hoc εκκλησιασμό, για οικονομικούς κυρίως λόγους. «Ενας άνθρωπος που έβρισε κατάμουτρα τον Πέρες στο Νταβός δεν φοβάται τη διεθνή κοινή γνώμη», εκτιμά έμπειρος διπλωμάτης, ο οποίος προσθέτει, πάντως, ότι «το οικονομικό είναι διαφορετικό. Η Αγία Σοφία είναι ο ισχυρότερος πόλος έλξης στην Πόλη»...


Πηγή: http://www.enikos.gr