Τα έθιμα του Μεγάλου Σαββάτου

Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη και πλουσιότερη σε λαογραφικές εκδηλώσεις γιορτή των Ορθοδόξων Χριστιανών. Το Μεγάλο Σάββατο… κλέβουν την παράσταση δύο έθιμα: Ο ρουκετοπόλεμος στο Βροντάδο Χίου και οι μπότιδες στην Κέρκυρα.

Κέρκυρα

Στο όμορφο νησί της Επτανήσου, το Μεγάλο Σάββατο συρρέει πλήθος κόσμου, καθώς αναβιώνουν ξεχωριστά έθιμα. Στις 11 το πρωί τελείται η πρώτη Ανάσταση. Όταν τελειώνει η ακολουθία στη Μητρόπολη, χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και από τα παράθυρα των σπιτιών πέφτουν κατά χιλιάδες πήλινα δοχεία (μπότιδες) στους δρόμους, με μεγάλο κρότο. Αυτό το έθιμο έχει τις ρίζες του στο εδάφιο του Ευαγγελίου «Συ δε Κύριε Ανάστησόν με ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως».

Άλλο ένα, επίσης, πασχαλινό έθιμο, που αναβιώνει, είναι το «ΜΑΣΤΕΛΟ» (βαρέλι). Στην «Pinia» και κάτω από την Μεταλλική Κουκουνάρα που κρέμεται ασάλευτη ακόμα στη διασταύρωση Νικηφόρου Θεοτόκη και Φιλαρμονικής, μαζεύονται οι Φακίνοι, οι αχθοφόροι της πόλης, οι Πινιαδώροι, οι οποίοι τοποθετούσαν στη μέση του πεζοδρομίου ένα ξύλινο βαρέλι. Το στόλιζαν με μυρτιές και βέρντε, του έβαζαν νερό και αυτοί σκορπισμένοι στο γύρω χώρο, παρακαλούσαν τους περαστικούς, που αυτή την ώρα ήταν πάρα πολλοί, να ρίξουν νομίσματα για ευχές στο νερό. Όταν πλησίαζε η ώρα της πρώτης Ανάστασης, οι Πηνιαδώροι σκορπισμένοι στην περιοχή της Πιάτσας κυνηγούσαν να βρουν κάποιον να τον ρίξουν στο βαρέλι. Αυτός μουσκίδι έβρεχε τον κόσμο γύρω του, ενώ περνούσαν οι μπάντες μας, παίζοντας το αλέγκρο μαρς «Μη φοβάστε Γραικοί». Στο τέλος, έβγαινε ο βρεγμένος με γέλια και χαρές και έπαιρνε τα χρήματα που είχε το βαρέλι.

Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου γίνεται η Ανάσταση στην Άνω Πλατεία. Όλα τα παράθυρα των γύρω σπιτιών είναι ανοιχτά και ο κόσμος κρατά κεριά αναμμένα. Τα παράθυρα των μεγάλων εξαώροφων σπιτιών, μαζί με το καταπληκτικό θέμα των χιλιάδων κεριών και των πιστών που παρακολουθούν την τελετή της Ανάστασης στη μεγαλύτερη πλατεία της Ελλάδας, συνθέτουν μία μεγαλειώδη εικόνα. Η Αναστάσιμος Ακολουθία συνεχίζεται στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής (Πλατύ Καντούνι).

Λευκάδα

Όμως και στη Λευκάδα, το Μεγάλο Σάββατο πρωί, η φιλαρμονική παίζει στους δρόμους της πόλης χαρούμενους σκοπούς, ενώ οι νοικοκυρές πετούν και σπάζουν έξω από τα σπίτια τους διάφορα πήλινα αγγεία.

Χίος

Όλο το χρόνο, μικροί και μεγάλοι στο Βροντάδο Χίου ετοιμάζονται για το παραδοσιακό έθιμο, που αναβιώνει το βράδυ της Ανάστασης. Το γνωστό ρουκετοπόλεμο.

Η μεγάλη «μάχη» γίνεται ανάμεσα στις ενορίες του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερυθιανής. Οι δύο εκκλησίες είναι χτισμένες στα υψώματα δύο αντικριστών λόφων, ενώ η μεταξύ τους απόσταση είναι περίπου τετρακόσια μέτρα. Οι ενορίτες της κάθε εκκλησίας, το βράδυ της Ανάστασης, εκτοξεύουν τις ρουκέτες τους, έχοντας ως στόχο το καμπαναριό της άλλης. Τα διασταυρούμενα αυτά «πυρά» βάφουν κόκκινο τον ουρανό, δημιουργώντας ένα εκπληκτικό θέαμα. Νικητής αναδεικνύεται εκείνος που πρώτος θα πετύχει το καμπανάκι του αντίπαλου χωριού.

ΤΥΡΟ Κυνουρίας

Το Μεγάλο Σάββατο, τα παιδιά της περιοχής γεμίζουν τον κόλπο του Τυρού με χιλιάδες κεριά, που συμβολίζουν τις ψυχές των Τσακώνων ναυτικών και ψαράδων που χάθηκαν στη θάλασσα.

Τη στιγμή του «Χριστός Ανέστη», σε όλες τις ενορίες του χωριού, οι Τσάκωνες μπουρλοτιέρηδες φωτίζουν τον ουρανό με εκατοντάδες πυροτεχνήματα.

Στην ενορία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, πάνω σε ειδικά κατασκευασμένη σχεδία, που τοποθετείται μέσα στη θάλασσα, γίνεται το κάψιμο του Ιούδα από τους Τσάκωνες πυρπολητές. Το έθιμο χρονολογείται από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Στην άλλη ενορία, της Αγίας Μαρίνας, θα γίνει το κάψιμο του αφανού.

Λεωνίδιο

Στο Λεωνίδιο Κυνουρίας αναβιώνει την Ανάσταση ένα από τα μοναδικά και πλέον φαντασμαγορικά έθιμα της Ελλάδος. Αυτό με τα αερόστατα. Με το «Χριστός Ανέστη» από τις πέντε ενορίες… παίρνουν φωτιά οι «κολλημάρες» και τα αερόστατα, τα οποία μ' ένα τεχνικό στρίψιμο ωθούνται προς τα πάνω.

Τα αερόστατα ανεβαίνουν ψηλά και για 30-40 λεπτά γεμίζουν τον ουρανό, ώσπου να χαθούν στη Γαλιώρα, στη θάλασσα ή στο δασάκι στους Τρεις Μύλους.

Το θέαμα είναι μοναδικό, όταν καίγεται κάποιο αερόστατο από υπερβολικά μεγάλη «κολλημάρα» ή από πολύ πετρέλαιο.

Κρήτη

Στις Γκαγκάλες Ηρακλείου, όλα τα παιδιά του χωριού μαζεύουν ξύλα και τα αφήνουν στο προαύλιο της εκκλησίας. Την παραμονή της Ανάστασης σχηματίζουν ένα βουνό από τα ξύλα και στην κορυφή έχουν ένα σκιάχτρο με ένα παλιό κουστούμι που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας. Την ώρα που ο παπάς λέει το «Χριστός Ανέστη», βάζουν φωτιά και τον καίνε. Η νύχτα γίνεται μέρα από τα πυροτεχνήματα, ενώ η καμπάνα του χωριού χτυπά χαρμόσυνα.


Πηγή: http://www.enikos.gr