Ο θυμός στο παιδί: Πώς πρέπει να αντιδρούν οι γονείς

Ο θυμός αποτελεί ένα από τα έξι βασικά ανθρώπινα συναισθήματα (χαρά, λύπη, φόβος, θυμός, έκπληξη, αηδία) και ενέχει κεντρικό ρόλο στην παιδική ηλικία. Πρόκειται για ένα συναίσθημα έντονης δυσαρέσκειας και πάθους το οποίο συνήθως προκαλείται από κάποια απειλή. Όπως όλα τα συναισθήματα, ο θυμός είναι μια έντονη ψυχοσωματική εμπειρία η οποία μπορεί να προκληθεί τόσο από εξωτερικούς προς το άτομο παράγοντες (π.χ. ένα γεγονός) όσο και από εσωτερικούς (π.χ. μια σκέψη).

Από την επιστημονική ομάδα του Χαμόγελου του Παιδιού
Πότε τα παιδιά θυμώνουν; Ο θυμός μπορεί να είναι αποτέλεσμα πληθώρας γεγονότων, όπως: μιας έντονης διαφωνίας, μιας εσωτερικής διαμάχης, μιας αδικίας, μιας προσβολής. Ένα παιδί μπορεί ακόμη να θυμώσει όταν χρειάζεται κάτι και δεν μπορεί να το αποκτήσει, όταν νιώθει περιορισμένο, όταν δε σέβονται τις επιθυμίες του, όταν νιώσει ότι δεν αναγνωρίζονται οι προσπάθειές του ή όταν νιώσει ότι οι γύρω του δεν το υπολογίζουν.

Πώς ένα παιδί μπορεί να εκφράσει το θυμό του; Τα αρνητικά γεγονότα που βιώνουν τα παιδιά συχνά εκφράζονται μέσω του θυμού. Οι συνηθέστεροι τρόποι έκφρασης του θυμού χαρακτηρίζονται από λεκτικές και σωματικές επιθετικές συμπεριφορές όπως: φωνές, χτυπήματα, βρισιές, απειλές, κριτική κ.α. επιδρώντας αρνητικά σε τρίτους (επιθετική έκφραση θυμού). Ένα παιδί όμως μπορεί να εκφράσει το θυμό του και με πιο δυσδιάκριτους τρόπους, επηρεάζοντας αρνητικά τον ίδιο του τον εαυτό, όπως με το να κλειστεί στον εαυτό του, να παραιτηθεί, να μη μιλάει, να κλαίει κ.α. (παθητική έκφραση θυμού). Όλοι οι άνθρωποι, συχνά καλούμαστε να περιορίσουμε την έκφραση του θυμού. Ωστόσο, πληθώρα ερευνών έχουν αποδείξει ότι η έκφραση του θυμού συνδέεται εντέλει με καλύτερη ψυχική και σωματική υγεία. Άλλωστε, η ξεκάθαρη κι αληθινή έκφραση όλων των συναισθημάτων βελτιώνει την ποιότητα των σχέσεων, ενώ αντίθετα η αποφυγή έκφρασής τους μπορεί να αποβεί επώδυνη. Ας μην ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι δεν έχουν την ικανότητα να διαβάζουν το μυαλό μας, επομένως οφείλουμε να τους λέμε πώς αισθανόμαστε. Αυτή είναι μια διαδικασία που ακολουθεί και το παιδί, εντελώς αυθόρμητα, όταν εκφράζει το θυμό του. Την έκφραση του θυμού ακολουθεί η ικανότητα της αντίληψής του, η κατανόηση και η γνώση ότι το παιδί βίωσε το συγκεκριμένο συναίσθημα, η δυνατότητα να το αναγνωρίσει και να το ονομάσει. Η ικανότητα αυτή ονομάζεται συναισθηματική νοημοσύνη και βοηθά στην εποικοδομητικότερη διαχείριση των συναισθημάτων.

Πώς όμως μπορούμε να εκφράσουμε τον θυμό μας με έναν εποικοδομητικό τρόπο και χωρίς να προκαλέσουμε αρνητικές επιπτώσεις στους άλλους; Παρακάτω προτείνονται κάποιοι θετικοί τρόποι έκφρασης και διαχείρισης του θυμού που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τόσο οι ίδιοι οι γονείς για τον εαυτό τους όσο και για το παιδί τους:

Μικρές συμβουλές για τη διαχείριση του θυμού του παιδιού σας:

• Επιτρέψτε στο παιδί σας να εκφράσει το θυμό του με τρόπο που θα το βοηθήσει να αποφορτιστεί αλλά που δεν πρόκειται να βλάψει τον εαυτό του ή κάποιον άλλο. Μην προσπαθείτε να το κάνετε να νιώσει διαφορετικά
• Κάθε φορά που το παιδί σας θυμώνει, ζητείστε του να ακολουθήσει τρία απλά βήματα: (1) «Σταματώ και παίρνω μια βαθιά ανάσα», (2) «Σκέφτομαι ήρεμα τι θέλω να πω ή να κάνω», (3) «Αναλαμβάνω δράση»
• Μην αντιδράτε με θυμό, στο θυμό. Προσπαθήστε να παραμείνετε ήρεμοι. Αφήστε να περάσει λίγη ώρα από την έκρηξη θυμού του παιδιού σας και στη συνέχεια μιλήστε του ψύχραιμα. Ζητείστε του να σκεφτεί ήρεμα, να σας πει τους λόγους που του προκάλεσαν το θυμό, τα συναισθήματα που έχει τη δεδομένη στιγμή και προσπαθήστε να βρείτε μια λύση μαζί
• Παροτρύνετε το παιδί σας να ονομάσει το συναίσθημα του θυμού και αντιστοίχως εκφράστε κι εσείς το συναίσθημα που νιώθετε απέναντί του χρησιμοποιώντας πάντα την προσωπική αντωνυμία «εγώ» («Είμαι θυμωμένη/ος», «Καταλαβαίνω πως νιώθεις»). Μην ξεχνάτε πώς το συναίσθημα είναι κάτι προσωπικό και υποκειμενικό. Αποφύγετε φράσεις όπως «Με θυμώνεις» που δείχνουν πως θεωρείτε το παιδί υπεύθυνο για τον θυμό σας
• Κάντε ένα παιχνίδι με το παιδί σας: ζητήστε του να «προσωποποιήσει» το θυμό του, να του δώσει δηλαδή μορφή, θέτοντάς του ερωτήματα όπως «Πού τον νιώθεις τον θυμό; Σε ποιο μέρος του σώματός σου;», «τι σχήμα έχει;», «τι μέγεθος;», «τι χρώμα;», «από τι ύλη είναι φτιαγμένος;» κ.τ.λ. Ζητήστε του να πει τρία αρνητικά στοιχεία για αυτόν και τρία θετικά. Όταν τελειώσει αυτή η διαδικασία, ρωτήστε το πώς νιώθει τώρα, αν πιστεύει πως έχει ηρεμήσει, πώς βίωσε αυτή την εμπειρία κ.τ.λ. Στόχος του παιχνιδιού είναι να δώσετε στο παιδί σας την ευκαιρία να μιλήσει για το θυμό του, να τον εκφράσει, να τον οικειοποιηθεί και να μπορέσει ακόμη και να τον μετατρέψει σε μια θετική εμπειρία συνειδητοποιώντας ότι κάθε συναίσθημα είναι χρήσιμο.
• Μην ξεχνάτε πώς όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά
• Ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους απαλλαγής από το θυμό είναι η συγχώρεση. Βοηθήστε το παιδί σας προς αυτή τη κατεύθυνση προσφέροντάς του ένα θετικό πρότυπο ατόμου που συγχωρεί
• Χρησιμοποιήστε τον έπαινο και τη θετική ενθάρρυνση, κάθε φορά που το παιδί σας καταφέρνει να εκφράσει με εποικοδομητικό τρόπο τον θυμό του
• Βοηθήστε το παιδί σας να εστιάσει σε θετικές εμπειρίες και προωθήστε τη θετική σκέψη μέσα στο οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον

«Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην
«Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056»


Πηγή: http://www.boro.gr