Ισχύουσα πολεοδομική νομοθεσία για την εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρία

ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Α. ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ (ΝΕΑ ΚΑΙ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ) ΚΑΙ Β. ΣΤΟΥΣ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

Της Τάνιας Βεζυριαννίδου, Αρχιτέκτονα Μηχ/κου, Msc 

«Ο καθολικός σχεδιασμός» ή «σχεδιασμός για όλους» είναι ένας τρόπος σχεδίασης φιλικός κι ανθρώπινος που λαμβάνει υπόψη όλους τους χρήστες ανεξαρτήτου ηλικίας ή φυσικής κατάστασης. Οι αρχιτέκτονες και όσοι ασχολούνται με τον σχεδιασμό έχουμε εκπαιδευτεί σε ένα συμβατικό τρόπο σχεδίασης με πρότυπο τον υγιή και νέο άνθρωπο, που σήμερα φαντάζει λανθασμένος γιατί δε λαμβάνει υπόψη του τα άτομα με αναπηρία1 και γενικότερα όλα τα εμποδιζόμενα άτομα 2.

Ο «καθολικός σχεδιασμός» καταργεί τις υψομετρικές διαφορές ή εξομαλύνει τις αναπόφευκτες, προβλέπει χώρους άνετους και ασφαλείς, επισημαίνει τα εμπόδια και τους κινδύνους, απλοποιεί τον εξοπλισμό κάνοντας τον προσιτό σε όλους και γενικότερα προσθέτει αξία στο δομημένο περιβάλλον.

Η προσβασιμότητα3 των ατόμων με αναπηρίες στους κοινόχρηστους χώρους και στα κτίρια που επιτυγχάνεται μέσα από τον «καθολικό σχεδιασμό» αποτελεί την καθοριστική παράμετρο του περιβάλλοντος, που δίνει σε κάθε άτομο το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας επιλογών χρήσης με ασφάλεια και άνεση υποδομών, υπηρεσιών και αγαθών σε κάθε στιγμή της ζωής του.

Ο «καθολικός αστικός σχεδιασμός» έχει ιδιαίτερη σημασία για την προώθηση της προσβασιμότητας, δεδομένου ότι λαμβάνει όλα τα αναγκαία χαρακτηριστικά της προσβάσιμης αλυσίδας4 η οποία συνδέει, με προσβάσιμα πεζοδρόμια και διαβάσεις τις προσβάσιμες εγκαταστάσεις και υποδομές συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός προσβάσιμου και άνετου περιβάλλοντος διαβίωσης και εργασίας.

___________________

1 Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ) σύμφωνα με τη Διεθνή Κατάταξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι τα άτομα με κινητικές αναπηρίες, άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής, άτομα με προβλήματα αντίληψης και ομιλίας (π.χ. παραπληγικοί, τετραπληγικοί, άτομα με εγκεφαλική παράλυση, τυφλοί, κωφοί, άτομα με νοητική υστέρηση κλπ). Υπολογίζεται ότι αποτελούν το 10% περίπου του πληθυσμού της χώρας.

2 Εμποδιζόμενα άτομα είναι οι ηλικιωμένοι, τα μικρά παιδιά κάτω των 5 ετών, οι γυναίκες στα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης, οι συνοδοί μικρών παιδιών, οι υπερήλικες και τα άτομα που πάσχουν από αρθρίτιδα, άσθμα και καρδιακά προβλήματα και αποτελούν το 50% του πληθυσμού τη χώρας.

3 Προσβασιμότητα νοείται το χαρακτηριστικό του περιβάλλοντος, που επιτρέπει σε όλα τα μέλη της κοινωνίας χωρίς διακρίσεις φύλου, ηλικίας και λοιπών χαρακτηριστικών (σωματική διάπλαση, δύναμη, αντίληψη κλπ) να μπορούν αυτόνομα, με ασφάλεια και με άνεση να προσεγγίζουν και να χρησιμοποιούν τις προσφερόμενες υποδομές, υπηρεσίες και αγαθά.

Α. Ισχύον Νομοθετικό Πλαίσιο στην Ελλάδα

Ενδεικτικά αναφέρονται παρακάτω τα κυριότερα σημεία της ισχύουσας εθνικής νομοθεσίας που σχετίζονται με την προσβασιμότητα ατόμων με αναπηρία.

Σύνταγμα της Ελλάδας

Το Σύνταγμα της Ελλάδας (αναθεώρηση 2001), στο άρθρο 21 παράγραφος 6, ορίζει ότι «τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας». Κατά συνέπεια οποιαδήποτε πράξη ή κατάσταση στρέφεται κατά της αυτονομίας και της δυνατότητας συμμετοχής των ΑμεΑ στα κοινωνικά δρώμενα παραβιάζει συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα και θεμελιώνει δικαίωμα προσφυγής στην ελληνική δικαιοσύνη. Είναι λοιπόν αυτονόητο ότι η έλλειψη προσβασιμότητας στις υποδομές, υπηρεσίες και αγαθά, είναι αντισυνταγματική πράξη και γεννά δικαίωμα αγωγής.

Υ. ΠΕ. ΧΩ. Δ. Ε

Η χώρα μας διαθέτει νομοθετικό πλαίσιο για την υποστήριξη της εφαρμογής της προσβασιμότητας στις κτιριακές υποδομές και τους κοινόχρηστους χώρους.

Ο νόμος 2831 / 2000 (Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός) και ειδικότερα το άρθρο 28 αναφέρεται στις ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία στα κτίρια, νέα και υφιστάμενα, και στους κοινόχρηστους χώρους. (παράρτημα 1). Σε αυτόν θα γίνει διεξοδική αναφορά στη συνέχεια. (έχει τροποποιηθεί ως τελευταία φορά από αυτόν εδώ τον νόμο)

______________________________________________________________

4 Προσβάσιμη αλυσίδα νοείται μια σειρά αλληλεξαρτώμενων και αλληλοσυμπληρούμενων παρεμβάσεων, που διασφαλίζουν την αυτονομία, άνεση και ασφάλεια κίνησης των ατόμων με αναπηρία και γενικότερα των εμποδιζόμενων ατόμων. Η συνδυασμένη εφαρμογή προσβάσιμων αλυσίδων δημιουργεί τα προσβάσιμα δίκτυα. Κρίκοι αυτής της αλυσίδας είναι τα κτίρια, οι δρόμοι και τα πεζοδρόμια, οι συγκοινωνίες, το προσωπικό διαφόρων υπηρεσιών, η σήμανση, η πληροφόρηση κλπ. Αν κάποιος από τους κρίκους δε λειτουργεί τότε δεν υπάρχει αλυσίδα πρόσβασης. ΥΠ. ΕΣ. Δ. Δ. Α.

Με μια σειρά εγκυκλίων σχετικών με την εφαρμογή των οδηγιών σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ το ΥΠ. ΕΣ. Δ. Δ. Α. υποχρεώνει τους φορείς του Δημοσίου να λάβουν μέτρα για την προσβασιμότητα.

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/26534/02.12.96 Εξασφάλιση πρόσβασης εμποδιζόμενων ατόμων - εφαρμογή των οδηγιών Σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ για την άρση των αρχιτεκτονικών εμποδίων.

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/4291/17.02.97 Εξυπηρέτηση ατόμων με ειδικές ανάγκες από τις Δημόσιες Υπηρεσίες και τους φορείς του Δημόσιου τομέα.

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Γ2Γ/6750/29.03.99 Εξασφάλιση πρόσβασης και διευκολύνσεις εμποδιζόμενων ατόμων στις δημόσιες υπηρεσίες και ΔΙΑΔΠ/Γ2Γ/589/9.01.01, με τις οποίες κλήθηκαν όλες οι υπηρεσίες να καταρτίσουν και να υλοποιήσουν πρόγραμμα εξασφάλισης της πρόσβασης των πολιτών με αναπηρία στα κτίρια τους σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο.

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Γ2Γ/20752/21.09.00, η οποία αναφέρεται στα άρθρα 18 και 28 του ν. 2831/00 και στην υποχρέωση των δημόσιων Υπηρεσιών για την εφαρμογή τους.

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Β/18036/23.09.02, Εξασφάλιση πρόσβασης των ατόμων με αναπηρίες σε κτίρια του Δημόσιου Τομέα με την οποία απαιτείται ο ορισμός ενός στελέχους – συνδέσμου ανά υπηρεσία για την προώθηση της προσβασιμότητας στην υπηρεσία του και η ενημέρωση του ΥΠΕΣΔΔΑ ανά 15 ημέρες για την πορεία των παρεμβάσεων που υλοποιούν για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας.

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Β/7887/22.04.03, με την οποία τίθεται χρονοδιάγραμμα υλοποίησης συγκεκριμένων παρεμβάσεων για την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία στις δημόσιες υπηρεσίες.

· Ν. 3230/2004 άρθρο 12 παρ.10 (ΦΕΚ44/Α/11-2-04) (παράρτημα 8).

· Π.Δ.13/14-01-05 (ΦΕΚ11/Α/20-01-05) Σύσταση Μονάδων Προσβασιμότητας Ατόμων με Αναπηρίες στο Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α) και σε εποπτευόμενους φορείς του (παράρτημα 9).

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Π.ΑμεΑ/Φ3/1/18124/21.09.05 Σύσταση μονάδων Προσβασιμότητας ΑμεΑ στις Υπηρεσίες.

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Π.ΑμεΑ/Φ.3/2/22340/07.11.05 Πρόγραμμα προσβασιμότητας Ατόμων με Αναπηρία, έτους 2005.

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Π.ΑμεΑ/Φ.3/5/5690/16.03.06 Επισημάνσεις στον προγραμματισμό προσβασιμότητας Ατόμων με Αναπηρία, έτους 2006.

· Π.Δ.145/4-07-06 (ΦΕΚ158/Α/27-07-06) Σύσταση Αυτοτελούς Τμήματος Ποιότητας και Αποδοτικότητας και Τμήματος Διευκόλυνσης Προσβασιμότητας Ατόμων με Αναπηρία στις Περιφέρειες της χώρας.

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Π.ΑμεΑ/Φ.3/31/21826/19.04.07 Προσβάσιμες παραλίες (παράρτημα 6)

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Π.ΑμεΑ/Φ.3/6/8303/08.02.08 Δίκτυο προσβασιμότητας ΑμεΑ – Αφαίρεση εμποδίων από κοινόχρηστους χώρους που προορίζονται για την κυκλοφορία πεζών και ΑμεΑ.

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Π.ΑμεΑ/Φ.3/2/6644/11.03.08 Εξασφάλιση της προσβασιμότητας των κτιρίων των Δημόσιων Υπηρεσιών στα άτομα με αναπηρία.

· Εγκύκλιος ΔΙΑΔΠ/Π.ΑμεΑ/Φ.3/6/1537/20.01.09 Πρόγραμμα προσβασιμότητας στους Δήμους.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

· Ν. 2696 / ΦΕΚ57/23.03.99, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει μετά την εφαρμογή του Ν.3542/2007 (ΦΕΚ 50 Α/02-03-07).

Ο νόμος 2696 / 1999 και ειδικότερα τα άρθρα 7α και 34 παρ. 2. περ. ε, ιστ, ιζ και ιη αναφέρεται στην απαγόρευση στάσης και στάθμευσης σε πεζοδρόμια, πλατείες, ειδικά ερείσματα που προορίζονται για πεζούς, στα κεκλιμένα επίπεδα (ράμπες) διάβασης ΑμεΑ και στους ειδικούς χώρους στάθμευσης οχημάτων ΑμεΑ (παράρτημα 2).

· Ν. 2963/2001 Οργάνωση και λειτουργία των δημοτικών επιβατικών μεταφορών με λεωφορεία, τεχνικός έλεγχος οχημάτων και ασφάλεια χερσαίων μεταφορών και άλλες διατάξεις άρθρα 12 και 15.

· Ν. 3185/03(φεκ229Α) άρθρο 17 παρ. 3α – ρυθμίσεις θεμάτων συμβουλίου αστικών συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης.

· Συμπληρωματικές Υπουργικές Αποφάσεις καθορίζουν τεχνικές προδιαγραφές για την εξασφάλιση της προσβασιμότητας ατόμων με μειωμένη κινητικότητα στα λεωφορεία (Απ. ΥΜΕ53495/2475/02/17-01-03 και Απ. ΥΜΕ 37492/1795/φεκβ/922/04-07-03).

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ

Με τα παρακάτω Προεδρικά Διατάγματα ορίζονται απαιτήσεις για την εξυπηρέτηση επιβατών με αναπηρία στα πλοία. (Π.Δ.101/1995,Π.Δ.221/2001,Π..Δ.316/2001,Π.Δ.66/2005)

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

· Αριθμ. Υ1γ/Γ.Π./οικ.94643(ΦΕΚ1384/τ.Β/3-8-07) Συμπλήρωση και τροποποίηση της υπ΄ αριθμ. Α1Β/8577/1983 (ΦΕΚ 526/τ.Β/24.9.83) Υγειονομικής Διάταξης –άρθρο 1 παρ. 4 στην παρ. 3 , του άρθρου 25 της αναφερόμενης Υ.Δ. προστίθεται εδάφιο ε, ως εξής: «ε. καθίσταται υποχρεωτική η ύπαρξη αποχωρητηρίων για άτομα με ειδικές ανάγκες (παράρτημα 4) διευκρινιστική του άρθρου 28 παρ. 4 ν. 2831/00

· Εγκύκλιος Υ1γ/Γ.Π./66803/16/5/08 – παροχή διευκρινιστικών οδηγιών εφαρμογής της Υγειονομικής Διάταξης Αριθμ. Υ1γ/Γ.Π./οικ.94643 (ΦΕΚ1384/τ.Β/3-8-07). Συμπλήρωση και τροποποίηση της υπ΄ αριθμ. Α1Β/8577/1983 (ΦΕΚ 526/τ.Β/24.9.83) Υγειονομικής Διάταξης.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ν. 3057/2002 τροποποίηση και συμπλήρωση του Ν. 2725/99, ρύθμιση θεμάτων Υπουργείο Πολιτισμού και άλλες διατάξεις, άρθρο 82 θέματα Ολυμπιακής Προετοιμασίας και άλλες διατάξεις, παρ.5.

Αναφέρει ότι τα κτίρια της παρ. 5 του άρθρου 28 του ν. 2831/00, τα οποία βρίσκονται εντός των ορίων των Ολυμπιακών πόλεων, πρέπει να γίνουν προσβάσιμα και επιβάλλει πρόστιμο σε περίπτωση που δεν τηρηθεί η προθεσμία.

Β. ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Β1. Ν. 2831 / 2000 (ισχύον ΓΟΚ )-ΆΡΘΡΟ 28 προβλέπει ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση ατόμων με ειδικές ανάγκες (παράρτημα 1)

Οι ρυθμίσεις του ανωτέρω νόμου υποστηρίζονται από τις οδηγίες Σχεδιασμού «ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ» του Γραφείου Μελετών για ΑμεΑ του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (http://amea-blog.blogspot.gr/2010/09/blog-post_4662.html), οι οποίες εφαρμόζονται ως προδιαγραφές τόσο από τις υπηρεσίες όσο και από τους μελετητές, τους επιβλέποντες και όσους ασχολούνται με το σχεδιασμό κτιρίων με χρήση κοινού αλλά και υπαίθριων κοινόχρηστων χώρων.

Πιο συγκεκριμένα το άρθρου 28 αναφέρεται:

· Στην παρ. 1 στους χώρους των νέων κτιρίων που επιβάλλεται η εξασφάλιση τόσο οριζόντιας όσο και κατακόρυφης προσπέλασης από άτομα με ειδικές ανάγκες. Τα κτίρια αυτά είναι τα κτίρια που χρησιμοποιούνται από το κοινό και στεγάζονται :

Ø Υπηρεσίες του Δημοσίου,

Ø Νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου,

Ø Νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου του ευρύτερου δημόσιου τομέα

Ø Κοινωφελείς οργανισμοί

Ø Οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτης και δεύτερης βαθμίδας

ή έχουν χρήσεις

Ø Συνάθροισης κοινού,

Ø Εκπαίδευσης,

Ø Υγείας και κοινωνικής πρόνοιας

Ø Γραφείων και εμπορίου ,

καθώς επίσης και στους χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων των κτιρίων αυτών

και κατηγοριοποιούνται στον κτιριοδομικό κανονισμό (παράρτημα 7) και στις οδηγίες Σχεδιασμού ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ παρ. 9 του Γραφείου Μελετών για ΑμεΑ του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (http://amea-blog.blogspot.gr/2010/09/blog-post_4662.html).

Η υποχρέωση αυτή επιβάλλεται και στα κτίρια με χρήση κατοικίας στα οποία είναι υποχρεωτικός ο ανελκυστήρας.

· Στην παρ. 2 στη δυνατότητα προσπέλασης των νέων κτιρίων μέσω οδεύσεων οριζόντιων (διαδρόμους) και κατακόρυφων (ανελκυστήρες) (εικ. 1, 2, 3) 5

· Στην παρ. 3 στους κοινής χρήσης υπαίθριους χώρους των οικοπέδων των νέων κτιρίων (εικ. 4).

· Στην παρ. 4 στους χώρους υγιεινής των νέων κτιρίων (εικ. 5, 6).

· Στην παρ. 5 στα υφιστάμενα κτίρια που οφείλουν να εξυπηρετούν άτομα με αναπηρία (βλ. Απ. 52487 / 15-1-02 - ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση των ΑμεΑ σε υφιστάμενα κτίρια)(παράρτημα 3).

· Στην παρ. 6 στις εξαιρέσεις από τις διατάξεις.

· Στην παρ. 7 στα κτίρια που δεν είναι υποχρεωτική αλλά είναι επιτρεπτή η εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων (εικ. 7, 8, 9).

· Στην παρ. 8 στην πρόσβαση των ΑμεΑ στους κοινόχρηστους χώρους (βλ. Απ. 52488 / 15-1-02 - ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση των ΑμεΑ σε κοινόχρηστους χώρους των οικισμών που προορίζονται για την κυκλοφορία πεζών) (παράρτημα 3)

(εικ. 10, 11, 12, 13, 14).

· Στην παρ.9 στην Επιτροπή Προσβασιμότητας η οποία γνωμοδοτεί για πιθανά αιτήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή των ανωτέρω παραγράφων και των δυο αποφάσεων.

· Β2. Απ. 52487 / 16-11-01 (ΦΕΚ 18/Β/15-2-02) - ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση των ΑμεΑ σε υφιστάμενα κτίρια διευκρινιστική του άρθρου 28 παρ. 5 του ν. 2831/00(παράρτημα 3).

· Β3. Απ. 52488 / 16-11-01 (ΦΕΚ 18/Β/15-2-02) - ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση των ΑμεΑ σε κοινόχρηστους χώρους των οικισμών που προορίζονται για την κυκλοφορία πεζών διευκρινιστική του άρθρου 28 παρ. 8 του ν. 2831/00(παράρτημα 3).

___________________________________________________________

5 Όλες οι εικόνες είναι από τις οδηγίες σχεδιασμού «Σχεδιάζοντας για Όλους» του ΥΠΕΧΩΔΕ.

· Β4. Ν. 2831 / 2000 (ισχύον ΓΟΚ )-ΆΡΘΡΟ 18- Παρέκκλιση για την κατασκευή ανελκυστήρα σε υφιστάμενες οικοδομές που στερούνται αυτού και διαμένουν άτομα με αναπηρία ύστερα από αιτιολογημένη πρόταση της αρμόδιας υπηρεσίας Υγείας και Πρόνοιας της Περιφέρειας (παράρτημα 1).

· Β5. Απ. 5219/2004 καθορισμός εργασιών μικρής κλίμακας για τις οποίες αντί της έκδοσης άδειας δόμησης απαιτείται έγκριση εργασιών –άρθρο 1 παρ. ιστ.- ως εργασίες δόμησης μικρής κλίμακας είναι οι κατασκευές που απαιτούνται για την μετακίνηση των ΑμεΑ σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις (παράρτημα 5).

· Β6. Οδηγίες Σχεδιασμού «ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ» του Γραφείου Μελετών για ΑμεΑ του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (http://amea-blog.blogspot.gr/2010/09/blog-post_4662.html) προδιαγραφές για μελετητές και υπηρεσίες.

· Β7. Κτιριοδομικός κανονισμός: άρθρο 3 παρ. 1, άρθρο 4 άρθρο 13, άρθρο 29, άρθρο 32, άρθρο 39. Συμπληρώνει το ΓΟΚ όσον αφορά τη χρήση των κτιρίων, τους ανελκυστήρες, τα κλιμακοστάσια και τους κοινόχρηστους χώρους κυκλοφορίας πεζών.

· Β8. Αριθμ. Υ1γ/Γ.Π./οικ.94643(ΦΕΚ1384/τ.Β/3-8-07) Συμπλήρωση και τροποποίηση της υπ΄ αριθμ. Α1Β/8577/1983 (ΦΕΚ 526/τ.Β/24.9.83) Υγειονομικής Διάταξης –άρθρο 1 παρ. 4 στην παρ. 3, του άρθρου 25 της αναφερόμενης Υ.Δ. προστίθεται εδάφιο ε, ως εξής : «ε. καθίσταται υποχρεωτική η ύπαρξη αποχωρητηρίων για άτομα με ειδικές ανάγκες (παράρτημα 4) διευκρινιστική του άρθρου 28 παρ. 4 ν. 2831/00.

· Β9 Εγκύκλιος Υ1γ/Γ.Π./66803/16/5/08 παροχή διευκρινιστικών οδηγιών εφαρμογής της Υγειονομικής Διάταξης Αριθμ. Υ1γ/Γ.Π./οικ.94643(ΦΕΚ1384/τ.Β/3-8-07) Συμπλήρωση και τροποποίηση της υπ΄ αριθμ. Α1Β/8577/1983 (ΦΕΚ 526/τ.Β/24.9.83) Υγειονομικής Διάταξης.

Σημαντικό: Σε ισχύ βρίσκεται από το 2012 ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός

Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 79/Α’/9.4.2012 ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (Ν. 4067/2012), του οποίου η εφαρμογή ξεκινά από τον Ιούλιο του 2012. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το Άρθρο 26 (Ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία ή εμποδιζόμενων ατόμων) και το Άρθρο 27 (Ειδικές διατάξεις), που ορίζουν τις νέες οικοδομικές διατάξεις για την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών με αναπηρίες και των εμποδιζόμενων ατόμων.

Αξίζει να αναφέρουμε πως στο Άρθρο 27 δίνονται πληροφορίες για το τί θα ισχύει στο εξής στις περιπτώσεις νομίμως υφιστάμενων κτιρίων που δεν διαθέτουν ανελκυστήρα και κατά το χρόνο ανέγερσής τους δεν ήταν υποχρεωτική η κατασκευή του από τις ισχύουσες τότε διατάξεις.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, επιτρέπεται, κατά παρέκκλιση των διατάξεων του παρόντος και των ειδικών όρων δόμησης της περιοχής, κατασκευή ανελκυστήρα ή άλλων μηχανικών μέσων κάλυψης υψομετρικών διαφορών και του χώρου πρόσβασης σε αυτά με απαραίτητη προϋπόθεση τη σύνταξη ή ενημέρωση της Ταυτότητας Κτιρίου.
Για διατηρητέα κτίρια και παραδοσιακούς οικισμούς, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής.

Αντίστοιχα, σε νομίμως υφιστάμενα κτίρια κατοικίας που δεν διασφαλίζουν προσβασιμότητα σε άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα επιτρέπεται κατά παρέκκλιση κάθε ισχύουσας διάταξης, κανονισμού (συμπεριλαμβανομένου του κανονισμού πολυκατοικίας) κ.λπ., η τοποθέτηση διάταξης (ράμπας ή αναβατορίου) που θα διασφαλίζει την πρόσβαση στα άτομα αυτά, από το πεζοδρόμιο στους εσωτερικούς/εξωτερικούς κοινόχρηστους χώρους, εφόσον διαμένουν ως ιδιοκτήτες ή ένοικοι στα παραπάνω κτίρια, με απαραίτητη προϋπόθεση την εξασφάλιση της ασφάλειας των χρηστών, τη σύνταξη ή ενημέρωση της Ταυτότητας Κτιρίου και την κάλυψη των εξόδων κατασκευής από τα ενδιαφερόμενα άτομα.


Γ. ΟΡΓΑΝΑ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΙΣ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

Γ1. Η διεύθυνση πολεοδομίας είναι η αρμόδια υπηρεσία για την έκδοση οικοδομικών αδειών

Γ1.α. νέων κτιρίων, η οποία οφείλει να λαμβάνει υπόψη τις παραγράφους 1 και 4 του άρθρου 28 και

Γ1.β. αναδιαρρυθμίσεων και ανακαινίσεων υφιστάμενων κτιρίων καθώς και περιπτώσεων υπηρεσιών στις οποίες εργάζονται άτομα με ειδικές ανάγκες σύμφωνα με το άρθρο 8 της υπ’ αριθ. 52487 / 16-11-01 απόφαση της υπουργού ΥΠΕΧΩΔΕ.

Γ2. Με απόφαση Γ. Γ. Περιφέρειας, η οποία επέχει θέση οικοδομικής άδειας επιτρέπεται σε υφιστάμενα κτίρια η δημιουργία κατασκευών που εξασφαλίζουν την οριζόντια και κατακόρυφη προσπέλαση των ΑμεΑ. Τέτοιες κατασκευές είναι οι ράμπες, τα αναβατόρια και οι ανελκυστήρες οι οποίες κατασκευάζονται σύμφωνα με τις προδιαγραφές που ορίζονται στην υπ’ αριθ. 52487 / 16-11-01 απόφαση της υπουργού ΥΠΕΧΩΔΕ.

Γ3. Παράλληλα με απόφαση Γ. Γ. Περιφέρειας χορηγείται παρέκκλιση για την ανέγερση ανελκυστήρα για άτομα με αναπηρία σύμφωνα με το άρθρο 18 του νόμου 2831 / 2000. Εν συνεχεία εκδίδεται οικοδομική άδεια από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία.

Γ4. Επιτρέπεται η εκτέλεση εργασιών μικρής κλίμακας χωρίς έκδοση οικοδομικής άδειας για κατασκευές που απαιτούνται για την μετακίνηση των ΑμεΑ (απόφαση 5219 / 2004 άρθρο 1 παρ. ιστ) (παράρτημα 4) με απόφαση Γ. Γ. Περιφέρειας.

Γ5. Η Επιτροπή Προσβασιμότητας ,σύμφωνα με την παράγραφο 9 του άρθρου 28 γνωμοδοτεί στον Υπουργό, ο οποίος αποφασίζει οριστικά για κατασκευές που βοηθούν στην προσπέλαση και πρόσβαση των ΑμεΑ κι αφορούν θέματα που προκύπτουν από την ερμηνεία των διατάξεων του άρθρου 28 του ν. 2831/00, των συμπληρωματικών αποφάσεων και των οδηγιών σχεδιασμού.

Δ. ΟΡΓΑΝΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΥΣ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΤΙΡΙΑ

Αρμόδιες υπηρεσίες για την εφαρμογή της προσβασιμότητας στους κοινόχρηστους χώρους είναι οι Μονάδες Προσβασιμότητας των Δήμων και, όπου δεν υπάρχουν, οι Τεχνικές Υπηρεσίες των Δήμων ή οι ΤΥΔΚ.

Αρμόδιες υπηρεσίες για την εφαρμογή της προσβασιμότητας στα δημόσια κτίρια είναι οι Μονάδες Προσβασιμότητας των Υπουργείων, των Ν.Π.Δ.Δ., των Περιφερειών και των Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθμού.

Ε. ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

Ο έλεγχος της εφαρμογής των έργων προσβασιμότητας διενεργείται από τον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, ο οποίος, κατά λόγω αρμοδιότητας, κατευθύνει και συντονίζει όλους τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους (π.χ. Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.), προκειμένου να διαπιστωθεί η κινητοποίηση και η συμμόρφωση των Δημόσιων Υπηρεσιών και των Δήμων στην εφαρμογή των έργων προσβασιμότητας.

Ειδικά, όσον αφορά τον έλεγχο και την αστυνόμευση των σημείων προσβασιμότητας των κοινόχρηστων χώρων και των θέσεων στάθμευσης, αρμόδια είναι η Δημοτική Αστυνομία του οικείου Δήμου. Σε περίπτωση κατά την οποία δεν υπάρχει Δημοτική Αστυνομία, αρμόδιες είναι οι Διευθύνσεις Τροχαίας.

Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι στο υπ΄αριθμ πρωτ. ΔΙΑΔΠ/Π.ΑμεΑ/Φ.3/2/6644/11.03.08 έγγραφο του ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. επισημαίνεται ότι μετά από διενέργεια ελέγχου πιλοτικά, σε υπηρεσίες του Ν. Λάρισας, από το ΣΕΕΔΔ διαπιστώθηκε ότι:

• το μεγαλύτερο ποσοστό των κτιρίων των δημόσιων υπηρεσιών παρουσιάζει μερική προσβασιμότητα, η οποία εξαντλείται κυρίως στην τοποθέτηση ράμπας . 
• οι περισσότερες Υπηρεσίες παρά τις ελλείψεις που παρουσιάζουν σε υποδομές εξασφάλισης πρόσβασης των ΑμεΑ, δεν έχουν προγραμματίσει συγκεκριμένες ενέργειες για την κατασκευή τους. 
• Σε περιπτώσεις μίσθωσης κτιρίων δεν υπάρχουν κατάλληλα διαμορφωμένοι χώροι που να εξασφαλίζουν την ασφαλή πρόσβαση των ΑμεΑ, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. 
• Δεν έχουν συσταθεί σε όλες τις Δημόσιες Υπηρεσίες υπηρεσιακές μονάδες προσβασιμότητας σε επίπεδο τμήματος ή γραφείου, σύμφωνα με την παρ. 10 του άρθρου 12 του ν. 3230 /2004(ΦΕΚ44/Α/11-2-04) ή οι υπάρχουσες εμφανίζουν αδράνεια είτε λόγω μη επαρκούς στελέχωσης είτε λόγω μη ευαισθητοποίησης σε θέματα ΑμεΑ. 

Από την επεξεργασία των ανωτέρω διαπιστώσεων και προτάσεων προκύπτει ότι οι πιο πάνω παθολογίες χαρακτηρίζουν το σύνολο σχεδόν των κτιρίων των δημοσίων υπηρεσιών.

Συμπληρωματικά οι κοινόχρηστοι χώροι είναι γεμάτοι φυσικά, τεχνητά, μόνιμα και κινητά εμπόδια. Η ύπαρξη των εμποδίων αυτών οφείλεται εκτός των άλλων στην έλλειψη κοινωνικής συνείδησης, στην έλλειψη σεβασμού στους νόμους και βέβαια, στην αδιαφορία και ατιμωρησία από τις αρμόδιες αρχές.

Κλείνοντας πρέπει να τονίσουμε ότι η δημιουργία ενός προσβάσιμου περιβάλλοντος, όπου όλοι ανεξαρτήτως ικανοτήτων μπορούν να κινηθούν με ασφάλεια και άνεση, είναι υποχρέωση όλων των φορέων, σχεδιαστών, κατασκευαστών, επιβλεπόντων και γενικότερα όλων των ενεργών πολιτών και στόχο έχει τη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων των συμπολιτών μας.