Πόσο αυστηρός πρέπει να είμαι με το παιδί μου;

Γονείς και παιδιά: πειθαρχία ή συνεργασία;

Οι προσεγγίσεις στην ανατροφή των παιδιών είναι μεταβλητές μέσα στο χρόνο και έχουν κυμανθεί από το πρότυπο του αυταρχισμού μέχρι το πρότυπο της απόλυτης ελευθερίας. Στις μέρες μας πάντως, δεν υπάρχει ένας σαφώς οριοθετημένος τρόπος προσέγγισης του παιδιού. Αυτό ανοίγει ένα εξαιρετικά δημιουργικό χώρο στο οποίο οι γονείς μπορούν να αποφασίζουν μόνοι τους για τα πρότυπα που θα ακολουθήσουν ανάλογα με τις ανάγκες τους. Την ίδια στιγμή όμως οδηγεί πολλούς στην σύγχυση: τι είναι καλύτερο; Επιπλέον, οι τρόποι της προηγούμενης γενιάς φαίνεται να μην έχουν πλέον αποτέλεσμα. Τα σημερινά παιδιά είναι σαφώς πιο ενημερωμένα αλλά ταυτόχρονα και πιο «δύσκολα»: οι δυσκολίες και οι απαιτήσεις που τους θέτει η πραγματικότητα είναι πολύ μεγαλύτερες. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι τις τελευταίες δεκαετίες γίνεται για πρώτη φορά λόγος για παθολογικό άγχος στα παιδιά.

Εσείς λοιπόν που μεγαλώνετε παιδιά σήμερα, είμαι σίγουρη ότι βιώνετε συχνά αντιφατικά συναισθήματα: από τη μια μεριά μπορείτε να χαρείτε περισσότερο τα παιδιά σας χωρίς να χρειάζεται να είσαστε οι απλησίαστοι μπαμπούλες των παλαιότερων εποχών, από την άλλη όμως νιώθετε ότι είναι πιο δύσκολο να πετύχετε τη συνεργασία των παιδιών σας χωρίς να τα καταπιέζετε.

ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ:

ΤΙ ΘΕΛΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ Ή ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΒΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΤΟΥΣ ΔΩΣΟΥΜΕ;

Κάθε οικογένεια έχει φυσικά τις δικές της προτεραιότητες (π.χ. καλλιτεχνικές ικανότητες ή αθλητικές επιδόσεις, ανεξαρτησία ή στενή σχέση με την οικογένεια). Αν βάλουμε στην άκρη αυτές τις διαφορές, θα βρούμε μια πιο σφαιρική απάντηση στους εξής στόχους:

1. Η επίτευξη μέσα στην οικογένεια μιας σχετικής αρμονίας, η οποία συνίσταται στο ότι τα μέλη της σέβονται ο ένας τον άλλον και αισθάνονται ασφάλεια, υποστήριξη και εμπιστοσύνη.

2. Η ανάπτυξη της ικανότητας του παιδιού να συνυπάρχει αρμονικά, να συνεργάζεται και να γίνεται αποδεκτό από τα άλλα συνομήλικα παιδιά.

3. Η συμφιλίωση και η προσαρμογή του παιδιού με το σχολείο, η οποία συνίσταται στο να καταλάβει ποιες είναι οι υποχρεώσεις του και να προσπαθήσει να ανταποκριθεί σε αυτές όσο καλύτερα μπορεί.

4. Η αφομοίωση από το παιδί μιας σειράς από κώδικες συμπεριφοράς που ισχύουν για όλους όσοι ζούμε σε ένα συγκεκριμένο πολιτισμικό περιβάλλον και κάνουν τη ζωή μας με τους άλλους πιο εύκολη και πιο αρμονική.

5. Η προστασία του παιδιού αλλά ταυτόχρονα και κυρίως η αφομοίωση από το ίδιο το παιδί τρόπων προφύλαξης του εαυτού του από οτιδήποτε βάζει σε κίνδυνο την υγεία, την ακεραιότητα (ψυχική και σωματική) και την ανάπτυξη του.

Πώς μπορούμε λοιπόν να είμαστε αποτελεσματικοί ως γονείς σε σχέση με τους στόχους που βάζουμε στην ανατροφή των παιδιών;

Θα ξεκινήσω με 4 ιδέες, 4 υποσχέσεις που πρέπει να δώσετε στον εαυτό σας και να θυμάστε ανεξάρτητα από οποιαδήποτε τακτική ή προσέγγιση κι αν ακολουθείτε.

1. Καθώς μεγαλώνετε τα παιδιά σας να έχετε τη γενναιότητα να είστε ανοιχτοί και να δέχεστε τις νέες ιδέες. Είναι παρατηρημένο ότι στα περισσότερα προβλήματα που συναντάμε, αναζητούμε λύσεις που μας είναι ήδη οικείες και κοντινές, χωρίς να είναι αυτές απαραίτητα και αποτελεσματικές. Όταν αυτά που κάνετε είναι αποτελεσματικά, συνεχίστε έτσι. Αν όχι, να έχετε το θάρρος να δοκιμάσετε κάτι καινούριο.

2. Η δεύτερη υπόσχεση που πρέπει να δώσετε στον εαυτό σας είναι να έχετε άφθονη υπομονή. Αν για παράδειγμα το παιδί σας είναι 9 ετών και είναι ακατάστατο, είχε 9 χρόνια να αναπτύξει αυτή τη συμπεριφορά. Μην περιμένετε να αλλάξει σύντομα. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο απογοητεύονται οι περισσότεροι γονείς όταν δοκιμάζουν κάποια διαφορετική στρατηγική. Όταν δοκιμάζετε μια καινούρια προσέγγιση, θα χρειαστούν ίσως ολόκληροι μήνες σταθερής εφαρμογής αυτής της προσέγγισης πριν να δείτε αλλαγές.

3. Η τρίτη υπόσχεση αφορά στην εξάσκηση. Κάθε φορά που μαθαίνετε κάτι καινούριο ή διαφορετικό από αυτό που κάνατε μέχρι τώρα, εξασκηθείτε. Δείτε το ρόλο του γονιού ως επάγγελμα: όσο περισσότερη εξάσκηση τόσο καλύτερα τα αποτελέσματα.

4. Τέλος, αν θέλετε να αλλάξει η συμπεριφορά του παιδιού σας, ρίξτε μια προσεκτική ματιά στη δική σας συμπεριφορά. Είναι κάτι που θα σας προκαλέσει πιθανώς αμηχανία. Προσπαθήστε όμως να μην αισθανθείτε ότι απειλείστε ή ότι πρέπει να αμυνθείτε. Ο τρόπος που συμπεριφέρεστε στα παιδιά σας επηρεάζει τον τρόπο που συμπεριφέρονται σε εσάς και σε όλους τους άλλους.

Πριν δούμε λοιπόν πως επιτυγχάνεται η πειθαρχία, ας δούμε τι ακριβώς είναι η πειθαρχία. Συχνά η πειθαρχία συγχέεται με την τιμωρία. Στην πραγματικότητα η τιμωρία είναι ένα μόνο μικρό μέρος της πειθαρχίας και αυτό όταν χρησιμοποιείται σωστά. Αρκετοί πιστεύουν ότι στόχος της πειθαρχίας είναι ο έλεγχος του παιδιού, δηλαδή να το κάνουμε να συμπεριφέρεται καλά ή ακόμα και σαν ενήλικας, με οποιοδήποτε κόστος. Ο στόχος αυτός είναι και ανέφικτος και παράλογος. Πειθαρχία σημαίνει να διδάσκουμε τα παιδιά να παίρνουν αποφάσεις για τη συμπεριφορά τους και οι αποφάσεις αυτές να είναι υπεύθυνες. Σκοπός της πειθαρχίας είναι η συνεργασία στις σχέσεις παιδιών και γονιών, να μάθουν τα παιδιά να είναι συνεργάσιμα και να αυτοελέγχονται. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά σας επιλέγουν να συμπεριφερθούν σωστά επειδή το βρίσκουν λογικό να συμπεριφέρονται σωστά και όχι επειδή το επιβάλλετε εσείς. Μη ξεχνάτε ότι όταν κανείς συμπεριφέρεται σωστά νιώθει καλά και ότι τα παιδιά σας είναι στην πραγματικότητα πολύ περισσότερο πρόθυμα να συνεργαστούν από όσο νομίζετε. Υπάρχουν φυσικά περιστάσεις στις οποίες ο έλεγχος είναι απαραίτητος, αν για παράδειγμα το παιδί σας θέλει να παίξει με την πρίζα, θα το ελέγξετε, θα το απομακρύνετε ακόμα και βίαια αν χρειαστεί, προκειμένου να μην κινδυνέψει. Η ανάγκη για συνεργασία γίνεται πιο φανερή αν σκεφτείτε ότι τα παιδιά σας μεγαλώνουν και θα έχετε εκ των πραγμάτων προοδευτικά λιγότερο έλεγχο πάνω στη συμπεριφορά τους. Τότε, θα πρέπει να βασίζεστε στη συνεργασία και την εμπιστοσύνη που έχετε κτίσει όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Ας δούμε ένα παράδειγμα για να γίνει καλύτερα κατανοητή η διαφορά μεταξύ πειθαρχίας και τιμωρίας. Φανταστείτε ότι ο γιος σας είναι 7 ετών και δημιουργεί ακαταστασία μέσα στην κουζίνα γιατί πείνασε, άνοιξε το ψυγείο και έφταιξε μόνος του ένα σάντουιτς. Πώς θα αντιδράσετε; Αν ακολουθήσετε την άποψη ότι πειθαρχία = τιμωρία θα σκεφτείτε: «Πώς πρέπει να τιμωρηθεί για να μην το ξανακάνει;». Μπορεί να του βάλετε τις φωνές, να τον επιπλήξετε ή να τον στείλετε στο δωμάτιο του. Έτσι θα καταλήξετε να εκνευριστείτε και οι 2. Τι θα μπορούσατε να κάνετε ώστε να του προσφέρετε μια εμπειρία μάθησης; Θέλετε ο γιος σας να καθαρίσει μόνος του. Θα μπορούσατε να του πείτε: «Γιώργο, χαίρομαι που βλέπω ότι είσαι αρκετά μεγάλος για να φτιάχνεις μόνος σου φαγητό. Έμεινε όμως πολύ ακαταστασία. Ξέρω ότι μπορείς να τα καταφέρεις καλύτερα. Σε παρακαλώ, μάζεψε τα. Πες μου αν χρειαστείς βοήθεια». Στην 1η περίπτωση, προσπαθείτε να ελέγξετε τη συμπεριφορά του παιδιού σας, ενώ στη 2η ενθαρρύνετε το παιδί σας να ελέγξει μόνο του τη συμπεριφορά του.

Μην παίρνετε πάρα πολλές αποφάσεις για λογαριασμό των παιδιών σας. Είναι κατανοητό ότι το κίνητρο σας είναι να τα προστατεύσετε από λανθασμένες επιλογές και τις συνέπειες τους, όταν όμως γίνεστε υπερπροστατευτικοί αποστερείτε από τα παιδιά ευκαιρίες για να μάθουν πώς να παίρνουν αποφάσεις.

Διαχωρίστε τους κανόνες και τις δραστηριότητες του παιδιού σε 3 κατηγορίες:

1. Μερικά πράγματα είναι απαραίτητα να τα κάνει, είναι δηλαδή αδιαπραγμάτευτα: να πηγαίνει στο σχολείο, να περνάει την τάξη, να γυρίζει σπίτι μετά το σχολείο κλπ

2.Μερικά άλλα πράγματα μπορούν να είναι διαπραγματεύσιμα: τι ώρα θα κοιμηθεί, τι θα φάει, πόση ώρα θα δει τηλεόραση κλπ.

3. Για κάποια άλλα πράγματα, δώστε στα παιδιά απόλυτη εξουσία να αποφασίσουν μόνα τους: τους φίλους τους, τα σπορ, τη μουσική που ακούνε.

Ανάλογα με την ηλικία και την ωρίμανση τους, δίνετε προοδευτικά μεγαλύτερη ελευθερία αποφάσεων. Αυτό τα ενθαρρύνει να συνεχίσουν να φέρονται υπεύθυνα, να παίρνουν σωστές αποφάσεις και κυρίως να σας εμπιστεύονται.

Εμπιστευτείτε το παιδί σας ότι θα κάνει το «σωστό», ανάλογα βέβαια με τους περιορισμούς της ηλικίας και το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού.

Φτιάξτε κανόνες που να είναι λογικοί, ξεκάθαροι, συγκεκριμένοι και κατάλληλοι για την ηλικία του παιδιού.

Αφήστε το παιδί να βιώσει τις συνέπειες τις συμπεριφοράς του, όποτε βέβαια αυτό είναι δυνατόν.

Μη χρησιμοποιείτε δωροδοκίες για να πείσετε το παιδί σας να αλλάξει γνώμη. Ανταμείβοντας ένα ξέσπασμα θυμού, τα κλαψουρίσματα ή την πιεστική συμπεριφορά , μαθαίνετε στο παιδί ότι έτσι μπορεί να αποκτά ό,τι θέλει.

Πηγή: http://www.boro.gr