Τι ακριβώς γίνεται στο CERN

Ο επιστημονικός σύμβουλος της ερευνητικής κοινότητας Μ. Τσεσμελής δίνει την απάντηση.
«Η κύρια αποστολή του CERN είναι η προώθηση της γνώσης για τον κόσμο γύρω μας, η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για επιταχυντές και ανιχνευτές και η μετέπειτα μεταφορά της γνώσης, της τεχνογνωσίας και της τεχνολογίας στην κοινωνία»

Από το 1989 έχει εγκατασταθεί στα δυτικά της Γενεύης, στα ελβετογαλλικά σύνορα, στη μηχανή του CERN. Ξεκίνησε ως μεταπτυχιακός φοιτητής και αμέσως κατάλαβε ότι το CERN ήταν ένα πολύ ιδιαίτερο και μοναδικό εργαστήριο της επιστήμης και της τεχνολογίας. Οπως μας λέει, «το CERN είναι το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο για τη Φυσική των Στοιχειωδών Σωματιδίων, το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο του είδους του στον κόσμο.

Το CERN είναι πρωτοπόρο στην ανθρώπινη αναζήτηση της γνώσης, μιας αναζήτησης που έχει τις ρίζες της βαθιά στις αρχές του Πολιτισμού. Η ίδρυσή του το έτος 1954, δηλαδή ακριβώς πριν από 60 χρόνια, αποτέλεσε μια από τις πρώτες κοινές ευρωπαϊκές προσπάθειες και αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας.

Από τα 12 ιδρυτικά μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, ο αριθμός των κρατών-μελών ανέρχεται σήμερα στα 21, ενώ με τις νέες υποψήφιες χώρες για ένταξη ως μέλη, αυτός ο αριθμός θα αυξηθεί σημαντικά στα επόμενα χρόνια. Δεκάδες άλλα κράτη συνεργάζονται ως μη-μέλη». Μιλάμε με τον δρα Μανώλη Τσεσμελή, διευθυντή Διεθνών Σχέσεων του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών και καθηγητή Φυσικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, με αφορμή τη διαδραστική έκθεση «Επιταχύνοντας την Επιστήμη» έως τις 31 Μαΐου στο Ιδρυμα Ευγενίδου.

* Γιατί αξίζει να δει κάποιος την έκθεση;

- Η έκθεση του CERN στο υπέροχο Ιδρυμα Ευγενίδου θα φέρει το κοινό πιο κοντά στο μαγικό κόσμο της επιστήμης και της τεχνολογίας. Το κοινό θα έχει τη μοναδική ευκαιρία να μάθει για την ιστορία του σύμπαντος και πώς η σύγχρονη επιστήμη προσπαθεί να ξετυλίξει τα καλά φυλαγμένα μυστικά του. Οι επισκέπτες όλων των ηλικιών θα εντυπωσιαστούν επίσης με την τεχνολογία που έχει αναπτυχθεί για να κατασκευαστούν οι επιταχυντές των σωματιδίων και οι ανιχνευτές, τα οποία ανήκουν στα μεγαλύτερα και περιπλοκότερα επιστημονικά όργανα στον κόσμο όλων των εποχών.

* Τι ακριβώς κάνετε στο CERN;

- Αρχικά ασχολήθηκα με το πείραμα UA2 του CERN, το οποίο ανακάλυψε και μελέτησε τους διαδότες των ασθενών δυνάμεων W και Ζ. Διερεύνησα την ύπαρξη φορτισμένου σωματιδίου Higgs που προκύπτει από τη διάσπαση του άνω κουάρκ. Το 1998 ξεκίνησα να εργάζομαι στο διεθνές πείραμα CMS στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC), το οποίο πείραμα ανακοίνωσε πρόσφατα την ανακάλυψη του μποζονίου Higgs. Συγχρόνως ήμουν κατά χρόνια επικεφαλής της ομάδας για την κατασκευή και συντήρηση των πειραματικών περιοχών του LHC. Επίσης εργάστηκα για μία πενταετία στο πείραμα NOMAD για την ανίχνευση του τ-νετρίνο και ήμουν μέλος της ομάδας σχεδιασμού για τη δέσμη νετρίνων CNGS από το CERN στο Gran Sasso στην Ιταλία.

* Είστε μέλος του Διευθυντηρίου του CERN;

- Από το 2009 είμαι επιστημονικός σύμβουλος στο Γραφείο του γενικού διευθυντή του CERN ως ανώτερος φυσικός.

* Και σύμβουλος του διευθυντή του CERN για θέματα Διεθνών Σχέσεων;

- Από το 2004 μέχρι σήμερα είμαι σύμβουλος του γενικού διευθυντή του CERN για τις Διεθνείς Σχέσεις και από το 2013 είμαι αναπληρωτής επικεφαλής Διεθνών Σχέσεων του CERN.

* Η κύρια αποστολή του;

- Η κύρια αποστολή του CERN είναι η προώθηση της γνώσης για τον κόσμο γύρω μας (από περιέργεια), η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για επιταχυντές και ανιχνευτές και η μετέπειτα μεταφορά της γνώσης, της τεχνογνωσίας και της τεχνολογίας στην κοινωνία, η εκπαίδευση και κατάρτιση επιστημόνων και μηχανικών του αύριο, και να φέρει κοντά ανθρώπους από διαφορετικές χώρες και πολιτισμούς μέσα από την επιστήμη.

* Πόσοι εργάζονται εκεί;

- Ο αριθμός του προσωπικού του CERN είναι περίπου 2.300, εκ των οποίων μόνο ένα μικρό μέρος είναι φυσικοί σωματιδίων. Η πλειονότητά τους είναι επιστήμονες εφαρμοσμένων επιστημών, μηχανικοί, τεχνικοί και το διοικητικό προσωπικό. Οι εγκαταστάσεις του CERN, ωστόσο, χρησιμοποιούνται από περισσότερους από 10.500 επιστήμονες, δηλαδή από ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας των φυσικών που ασχολούνται με τα στοιχειώδη σωματίδια. Οι επιστήμονες αυτοί εκπροσωπούν πάνω από 800 πανεπιστήμια και ινστιτούτα και εκπροσωπούν περίπου 100 εθνικότητες.

* Πόσοι Ελληνες;

- Οι Ελληνες του CERN είναι σήμερα 30 μέλη του προσωπικού και πάνω από 100 άλλα μέλη (υπότροφοι, πρόσεδρα μέλη και φοιτητές). Επίσης υπάρχουν περισσότεροι από 180 επιστημονικοί συνεργάτες από πανεπιστήμια και ινστιτούτα από την Ελλάδα που χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις του CERN.

* Τι αποκαλύπτουν τα τελευταία αποτελέσματα των πειραμάτων που διεξάγονται στο CERN;

- Οι εγκαταστάσεις του CERN χρησιμοποιούνται από τους επιστήμονες για να μπουν στην καρδιά της ύλης και να μεταφερθούν έτσι πίσω στην αρχή του χρόνου, στη Μεγάλη Εκρηξη. Οι ερευνητές εξετάζουν εκατομμύρια γεγονότα προσπαθώντας να καταλάβουν πώς έφτασε το Σύμπαν, έπειτα από περίπου 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια, σ' αυτό που υπάρχει σήμερα. Το αποκορύφωμα της επιστήμης στον LHC μέχρι τώρα ήταν η ανακάλυψη του σωματιδίου Higgs το 2012. Αυτό είχε αποτέλεσμα την απονομή του βραβείου Νόμπελ Φυσικής 2013 από κοινού στους Francois Englert και Peter W. Higgs «για τη θεωρητική ανακάλυψη ενός μηχανισμού που συμβάλλει στην κατανόηση της προέλευσης της μάζας των υποατομικών σωματιδίων, η οποία πρόσφατα επιβεβαιώθηκε με την ανακάλυψη του προβλεπόμενου στοιχειώδους σωματιδίου, από τα πειράματα ATLAS και CMS στον LHC του CERN», όπως αναφέρθηκε από την Επιτροπή Νόμπελ.

* Αισιοδοξείτε πως κάποτε θα φτάσουμε στη διακρίβωση της Αρχής των πάντων;

- Η αρτιότερη έως σήμερα περιγραφή της ύλης και των δυνάμεων ονομάζεται Καθιερωμένο Πρότυπο. Ωστόσο, αν και για περισσότερα από 30 χρόνια έχει περάσει με επιτυχία όλους τους πειραματικούς ελέγχους, έχει αποδειχθεί ότι δεν είναι πλήρες και θεωρείται σήμερα ως ένα σκαλοπάτι προς μια ολοκληρωμένη θεωρία, αφού αφήνει πολλά ερωτήματα αναπάντητα. Τι είναι ύλη; Από πού προέρχεται; Οι τέσσερις δυνάμεις της φύσης είναι απλά διαφορετικές εκφάνσεις της ίδιας δύναμης; Πράγματι δεν υπάρχει αντιύλη στο Σύμπαν; Τι είναι η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ενέργεια; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, ίσως στα πειράματα στον LHC, θα μας φέρουν πιο κοντά σε μια πληρέστερη κατανόηση της φύσης γύρω μας και πιο κοντά στις απαρχές του Σύμπαντος.

* Γεννηθήκατε στην Αυστραλία;

- Είμαι γεννημένος στη Μελβούρνη της Αυστραλίας. Ο πατέρας μου κατάγεται από το Βαθύ της Σάμου και η μητέρα από την Κορώνη Μεσσηνίας.

* Σας πληγώνει η σημερινή εικόνα της Ελλάδας;

- Με πληγώνει που η Ελλάδα δεν μπορεί να λάμψει στο μέγιστο των δυνατοτήτων της. Πρέπει να λάβουμε αυτή τη δύσκολη τρέχουσα περίοδο ως μια ευκαιρία για ανάπτυξη μέσω νέων τρόπων. Η καινοτομία και η εκπαίδευση θα πρέπει να είναι κλειδιά για τη μελλοντική ανάπτυξη.

Στο Ιδρυμα Ευγενίδου φιλοξενείται η διαδραστική έκθεση που δημιούργησε το CERN, προκειμένου να φέρει το κοινό πιο κοντά στην καρδιά του μεγάλου πειράματος (είσοδος δωρεάν)

Πηγή: http://www.newsbeast.gr