Τρίτη ηλικία: Πολύτιμες διατροφικές συμβουλές

Τα άτομα της τρίτης ηλικίας αποτελούν μία ιδιαίτερη ηλικιακή ομάδα. Το χρονολογικό όριο διαχωρισμού ενός ενήλικα από ένα υπερήλικα είναι τα 65 χρόνια. Σε αυτήν την περίοδο της ζωής του ανθρώπου ξεκινούν μια σειρά από φυσιολογικές βιολογικές μεταβολές, οι οποίες επιβάλλουν μια ιδιαίτερη φροντίδα στα άτομα αυτής της ηλικίας. Οι μεταβολές αυτές σχετίζονται άμεσα με τη σύσταση του σώματος του υπερήλικα, τις εγκεφαλικές και νευρολογικές λειτουργίες, το καρδιαγγειακό του σύστημα, το αναπνευστικό του σύστημα, το γαστρεντερικό σύστημα, τη νεφρική του λειτουργία και τον ευρύτερο μεταβολισμό του.

Όσον αφορά τη σύσταση του σώματος του, παρατηρείται μια σταδιακή μείωση της μυϊκής μάζας αυτών των ατόμων, με αντίστοιχη αύξηση του λιπώδους ιστού. Συνήθως, αυτές οι αλλαγές συνοδεύονται από αλλαγές και στο σωματικό βάρος, είτε αύξηση είτε και μείωση ( λόγω κακής θρέψης από οδοντικά προβλήματα, από συνυπάρχουσες νόσους κ.α.). Επίσης, παρατηρείται και μια σταδιακή μείωση της οστικής τους πυκνότητας, γεγονός που καθιστά τα άτομα αυτά ιδιαίτερα επιρρεπή σε κατάγματα και σκελετικά προβλήματα.

Όσον αφορά την εγκεφαλική λειτουργία, παρατηρείται μια σταδιακή μείωση των νευρώνων του εγκεφάλου, της εγκεφαλικής αιματικής ροής, λόγω αλλοίωσης των εγκεφαλικών αγγείων, καθώς και της σύνθεσης ουσιών που είναι υπεύθυνες για τις εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως είναι οι λεγόμενοι νευροδιαβιβαστές. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα μία μείωση των ψυχοκινητικών και διανοητικών ικανοτήτων των ατόμων της τρίτης ηλικίας.

Οι λειτουργίες του καρδιαγγειακού τους συστήματος υφίστανται σημαντική καταπόνηση, καθώς οι από καιρό και φυσιολογικά δημιουργούμενες αλλοιώσεις των αγγείων, σε συνδυασμό με τη μείωση της λειτουργικότητας του καρδιακού μυ, οδηγούν σε μείωση της αιματικής τους ροής. Όλα αυτά επιβάλλουν την αύξηση της καρδιακής λειτουργίας, ώστε να μπορεί το άτομο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του οργανισμού. Παράλληλα, παρατηρείται μείωση της λειτουργικότητας των αναπνευστικών μυών, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται και η αναπνευστική λειτουργία, ενώ και η νεφρική λειτουργία, λόγω μείωσης της λειτουργικότητας των νεφρών και της νεφρική αιματικής ροής, είναι διαταραγμένη, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα στην απομάκρυνση των άχρηστων ουσιών από τον οργανισμό, στην επαναρρόφηση απαραίτητων θρεπτικών ουσιών (όπως είναι η γλυκόζη και οι πρωτεΐνες) και στην ορμονική ρύθμιση της διούρησης, η οποία αυξάνεται, οδηγώντας έτσι σε αυξημένες απώλειες υγρών και ηλεκτρολυτών. Διαφαίνεται, λοιπόν, ότι όλα αυτά επιβαρύνουν σημαντικά την ευρύτερη δρα-στηριότητα και τον τρόπο ζωής του ήδη ταλαιπωρημένου υπερήλικα.

Από όλα όμως όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, ίσως το σημαντικότερο είναι τα προβλήματα που δημιουργούνται στο γαστρεντερικό σύστημα των ατόμων της τρίτης ηλικίας, τα οποία πέρα από την καθαρά βιολογική τους πλευρά έχουν σοβαρό αντίκτυπο και στην ψυχολογική τους διάθεση. Συγκεκριμένα, στα άτομα αυτά είναι πολύ συχνή η εμφάνιση στομαχικών διαταραχών, ναυτίας, τάσης για έμετο, ξηροστομίας, δυσκολίας στην κατάποση, τα οποία είναι συνήθως συνέπειες της αυξημένης λήψης φαρμάκων. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα το να δημιουργούν εκνευρισμό και μια ευρύτερη αρνητική ψυχολογία, η οποία εκφράζεται πολλές φορές ακόμη και ως άρνηση ή αδυναμία λήψης τροφής, οπότε τα άτομα αυτά οδηγούνται σε απώλεια βάρους και εμφανίζουν σημαντική αδυναμία.

Διαφαίνεται λοιπόν καθαρά, ότι πέρα από την υποχρέωση που καθένας έχει απέναντι στα άτομα της τρίτης ηλικίας, και οι καθαρά βιολογικές αλλαγές που έχουν πραγματοποιηθεί επιβάλλουν μία ιδιαίτερη μεταχείριση αυτών όσον αφορά τόσο τη διατροφική τους φροντίδα όσο και την ψυχολογική τους υποστήριξη. Στόχος αυτών είναι η καλύτερη προσαρμογή του υπερήλικα στις νέες απαιτήσεις που προκύπτουν, η αποφυγή ασθενειών, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η ευρύτερη βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης.

Προς την κατεύθυνση αυτή, η διατροφή των ατόμων τρίτης ηλικίας, με βάση τη συνολική έκπτωση των λειτουργιών τους επιβάλλει μια μείωση των ενεργειακών τους απαιτήσεων. Εξαίρεση αποτελούν τα άτομα που για διάφορους λόγους έχουν χάσει βάρος, όπου οι ανάγκες για πρόσληψη τροφής είναι μεγαλύτερες. Παράλληλα, η μείωση της μυϊκής τους μάζας επιβάλλει την επιλογή τροφών που περιέχουν πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, όπως το αυγό, το γάλα, το κρέας. Ιδιαίτερα για άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα μάσησης ή κατάποσης συνίστανται και αυξημένη κατανάλωση τροφών εύληπτων, που περιέχουν φυτικές πρωτεΐνες, όπως είναι τα όσπρια και τα δημητριακά. Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να σημειωθεί, ότι στους ηλικιωμένους είναι αυξημένη η συχνότητα εμφάνισης δυσκοιλιότητας, κυρίως λόγω της λήψης φαρμάκων. Για το λόγο αυτό, συνίσταται σε αυτές τις περιπτώσεις η αυξημένη κατανάλωση τροφών που είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες, όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, τα αμυλώδη λαχανικά (φασολάκια, αρακάς, μπάμιες κ.α.), το ψωμί ολικής αλέσεως, τα δημητριακά κ.λ.π.

Όσον αφορά επιμέρους βιταμίνες και μεταλλικά άλατα και ιχνοστοιχεία, στα άτομα αυτά οι απαιτήσεις είναι διαφορετικές από ότι σε έναν ενήλικα. Συγκεκριμένα, η μειωμένη άμυνα τους στο λεγόμενο βιολογικό στρες, σε συνδυασμό με τους δυσμενείς περιβαλλοντικούς παράγοντες (μόλυνση, χημικά προϊόντα, κάπνισμα κ.λ.π.) επιβάλλει ενίσχυση των αντιοξειδωτικών τους αποθεμάτων, που αποτελούν σημαντικό αμυντικό μηχανισμό. Τέτοια αντιοξειδωτικά είναι οι βιταμίνες Α, C, E, η προβιταμίνη Α (β-καροτένιο) κ.λ.π. Τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά είναι το γάλα, το αυγό, το κρέας (βιταμίνη Α), τα φρούτα και ιδιαίτερα τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλι, μανταρίνι, γκρέιπ φρουτ, κίτρο) τα λαχανικά και ιδιαίτερα τα πράσινα φυλλώδη (σπανάκι, μπρόκολο κ.λ.π.) (για βιταμίνη C), το ελαιόλαδο (βιταμίνη Ε). Ακόμη, συχνά η επιμέρους διατροφική κατάσταση του κάθε ατόμου ενδεχομένως να επιβάλλει και μια εξατομικευμένη αντιμετώπιση όσον αφορά επιμέρους μικροθρεπτικά συστατικά, όπως είναι ο σίδηρος, το ασβέστιο, το Νάτριο, ο ψευδάργυρος κ.λ.π.

Παράλληλα με τις συστάσεις που δόθηκαν παραπάνω, προκειμένου να διαμορφωθεί το διαιτολόγιο ενός ηλικιωμένου, είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη και ορισμένοι παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικά τη διαιτητική τους συμπεριφορά, όπως είναι πιθανές αλλοιώσεις στη γεύση και την όσφρηση, προβλήματα μάσησης κ.α. Οι παράγοντες αυτοί, όταν υπάρχουν, επιβάλλουν τη χορήγηση στον ηλικιωμένο τροφών που καταναλώνονται ευχάριστα από τον ίδιο, που είναι εύληπτες (αυγό, γάλα, καλομαγειρεμένο κοτόπουλο, βραστά λαχανικά) και εύπεπτες.

Εκτός όμως από όσα αναφέρθηκαν, ίσως το σημαντικότερο από όλα είναι η ψυχολογική υποστήριξη των ατόμων τρίτης ηλικίας. Η προσπάθεια για συνεχή παρουσία τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι, για παρότρυνση της συμμετοχής τους στις κοινές δραστηριότητες, η ενθάρρυνσή τους για ενασχόληση με κάποιο χόμπι κ.λ.π.. Όλα όμως αυτά είναι απαραίτητο να εντάσσονται στα πλαίσια μιας ευρύτερης κοινωνικής πολιτική που θα έχει ως επίκεντρο την Τρίτη Ηλικία, με τη δημιουργία σύγχρονων κέντρων αποκατάστασης ηλικιωμένων, τη στελέχωση των γηροκομείων, ΚΑΠΗ, χώρων αναψυχής με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό και με τη διοργάνωση προγραμμάτων επιμόρφωσης ηλικιωμένων.


Πηγή: http://www.boro.gr