Mανιοκατάθλιψη: 4 χαρακτηριστικά της ασθένειας

Κάποιες φορές, τα μεταφορικά παραδείγματα βοηθούν να δει κανείς την ασθένεια με άλλη ματιά και να κατανοήσει πιο εύκολα μερικές πλευρές της.

Από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής και το Πρόγραμμα κατά του Στίγματος των Ψυχικών Διαταραχών, “ΑΝΤΙ-ΣΤΙΓΜΑ”. Mε την επιστημονική ευθύνη της Mαρίνας Οικονόµου-Λαλιώτη. Επικ. Καθηγήτρια Ψυχιατρικής.

«Κινούμενη άμμος»

Η διπολική διαταραχή μπορεί να συγκριθεί με την κινούμενη άμμο. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, υποθέτουμε ότι μπορούμε να βασιστούμε στα συναισθήματά μας. Μοιάζουν με άμμο, που φαίνεται σχετικά σταθερή για να περπατήσει κανείς πάνω της. Όμως, στην περίπτωση της διπολικής διαταραχής, ξαφνικά η άμμος μπορεί να αρχίσει να υποχωρεί και το άτομο να κινδυνεύει να βυθιστεί μέσα της. Δεν υπάρχει κανένα στήριγμα για να πιαστεί και παρασύρεται από τα συναισθήματά του, τόσο στη φάση της «έξαψης», όσο και στη φάση της «απόγνωσης». Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε ότι μπορούμε να διασχίσουμε ένα τμήμα κινούμενης άμμου με τη βοήθεια ενός μεγάλου ξύλου, π.χ. μιας σανίδας, μοιράζοντας ισομερώς το βάρος μας σε μια μεγαλύτερη επιφάνεια. Εν τέλει, το σημαντικό είναι ότι κανείς μπορεί να επιβιώσει από την κινούμενη άμμο, αρκεί να ξέρει τον τρόπο. Τον τρόπο αυτό τον δίνει η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.

«Ρωγμή στο φράγμα»

Τα φράγματα προστατεύουν την ξηρά από την ορμή του νερού. Κατά τον ίδιο τρόπο και οι άνθρωποι έχουν κάποια ψυχολογικά φράγματα για να αντιμετωπίζουν τον κατακλυσμό των συναισθημάτων τους. Η αντοχή αυτού του ιδιότυπου φράγματος καθορίζεται από εγγενείς βιολογικούς παράγοντες, από εμπειρίες του παρελθόντος, αλλά και από τους τρόπους με τους οποίους κάποιος έχει μάθει να αντιμετωπίζει τις απειλητικές για τον ψυχισμό του καταστάσεις. Ένα φράγμα όμως μπορεί να υποστεί ρωγμές και τότε να αρχίσει το άτομο να κατακλύζεται από συναισθήματα και να κινδυνεύει από «υπερχείλιση», όπως στην περίπτωση της διπολικής διαταραχής. Οι ρωγμές όμως στο φράγμα μπορεί να επισκευαστούν. Αλλά, ας μην ξεχνάμε ότι στη σφοδρότητα μιας συναισθηματικής καταιγίδας, το φράγμα είναι πια πολύ ευάλωτο και χρειάζεται συνεχή προστασία και στήριξη.

«Το πηγάδι»

Η κατάθλιψη συχνά παρομοιάζεται με ένα πηγάδι με επίπεδους, σκοτεινούς τοίχους. Ένα άτομο σε φάση κατάθλιψης μπορεί να νιώθει ότι βρίσκεται στον πάτο του και δεν έχει την παραμικρή προοπτική να δραπετεύσει. Τα φάρμακα και η θεραπεία είναι αυτά που μπορούν να προσφέρουν τη «σκάλα» με την οποία θα σκαρφαλώσει και θα καταφέρει να βγει έξω.

«Στον έβδομο ουρανό»

Η μανία συχνά συγκρίνεται με μια σύντομη παραμονή στον «έβδομο ουρανό». Νιώθει κανείς σαν να πετά στα σύννεφα. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η ευφορική διάθεση δεν κρατά για πάντα και ότι η προσγείωση στη γη είναι μάλλον «ανώμαλη» και οδηγεί στο άλλο άκρο, την κατάθλιψη. Η υπόσχεση που τάζει το μυαλό για τη Γη της Επαγγελίας είναι απατηλή, καθώς πολλές φορές το μόνο που μένει είναι θρυμματισμένα γυαλιά παντού και ένας τραπεζικός λογαριασμός που έχει χτυπήσει κόκκινο.

Oι πιο συχνές ερωτήσεις που καταγράφονται για τη διπολική διαταραχή

Θα εμφανίσουν και τα παιδιά μου διπολική διαταραχή;

Η εμφάνιση της διπολικής διαταραχής είναι εν μέρει μόνο γενετικά προκαθορισμένη. Για κάποιον που δεν έχει μέλος στην οικογένειά του με διπολική διαταραχή, οι πιθανότητες εμφάνισης της νόσου είναι 1%. Αν όμως έχεις διπολική διαταραχή, τα παιδιά σου έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν και αυτά την ασθένεια. Αν έχει την ασθένεια κάποιο από τα αδέλφια σου, οι πιθανότητες να την εμφανίσεις κι εσύ είναι περίπου 5-10%. Το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση που πάσχει ένας από τους δυο γονείς σου. Σε ένα ζευγάρι διδύμων από το ίδιο ωάριο, αν ο ένας πάσχει από διπολική διαταραχή, ο κίνδυνος να εμφανίσει και ο άλλος την ασθένεια είναι της τάξης του 40-70%. Συνεπώς, όσα περισσότερα μέλη της οικογένειάς σου έχουν τη διαταραχή και όσο πιο κοντινός είναι ο βαθμός συγγένειάς σου με αυτά, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες υπάρχουν να εμφανιστεί σε σένα η διαταραχή αυτή.

Πρέπει να συνεχίσω να παίρνω τα φάρμακά μου ακόμη και όταν νιώθω καλά;

Σίγουρα ναι. Άλλωστε, ένας από τους λόγους που αισθάνεσαι και παραμένεις καλά είναι επειδή ακριβώς παίρνεις τα φάρμακά σου. Αν τα σταματήσεις, υπάρχει ιδιαίτερα μεγάλος κίνδυνος να επανεμφανιστούν τα συμπτώματα. Τα φάρμακα είναι απαραίτητα για τον έλεγχο των διακυμάνσεων της διάθεσής σου. Γι’ αυτό, άλλωστε, ένας τύπος φαρμάκων που παίρνεις, λέγονται και σταθεροποιητικά του συναισθήματος. Μόνο ο γιατρός μπορεί να αποφασίσει για τη μείωση της δόσης ή τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής.

Θα μπορέσω ποτέ να απαλλαγώ από την ασθένεια;

Η διπολική διαταραχή συνδέεται με μια βιολογικά και γενετικά προκαθορισμένη προδιάθεση. Αυτή την προδιάθεση θα την έχεις. Έτσι, υπό αυτή τη στενή έννοια, μπορεί να μην καταφέρεις να «απαλλαγείς» από την ασθένεια. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι να είσαι καλά και να παραμείνεις καλά. Και αυτό μπορείς να το καταφέρεις.

Πόσο συχνά πρέπει να συμβουλεύομαι το γιατρό μου;

Στην περίπτωση ενός οξέος επεισοδίου, οι περισσότεροι ασθενείς πρέπει να έρχονται σε επαφή με το γιατρό τους τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. Με το γιατρό σου πρέπει να συζητάς για τα συμπτώματα, τη φαρμακευτική αγωγή, τη δοσολογία και τις ανεπιθύμητες ενέργειες και για οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα έχει πιθανόν προκύψει. Όσο η κατάστασή σου βελτιώνεται, οι επισκέψεις σου στο γιατρό θα γίνονται όλο και πιο αραιές. Όταν η κατάστασή σου σταθεροποιηθεί, αρκεί να πηγαίνεις στο γιατρό με τη συχνότητα που θα συμφωνήσετε. Πρέπει πάντως να επικοινωνήσεις αμέσως με το γιατρό σου αν παρατηρήσεις κάποια συμπτώματα που σου θυμίζουν τα πρώιμα συμπτώματα μιας φάσης, αν παρατηρήσεις κάποια αλλαγή στη διάθεσή σου, αν χρειαστεί να πάρεις οποιοδήποτε άλλο φάρμακο για οποιονδήποτε άλλο λόγο, αν έχεις κάποια γενική σωματική ενόχληση, αν πρέπει να κάνεις κάποια εγχείρηση ή αν πρόκειται να συμβεί οποιαδήποτε σημαντική αλλαγή στη ζωή σου.

Η Διπολική Διαταραχή μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά;

Η Διπολική Διαταραχή μπορεί σήμερα να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά τόσο με την αντιμετώπιση των επεισοδίων μανίας και κατάθλιψης, όσο και με την ψυχοπροφύλαξη σε βάθος χρόνου, που επιτρέπει στο άτομο να ελέγξει τη νόσο και να περιορίσει το ενδεχόμενο υποτροπής.

Συνδέεται η Διπολική Διαταραχή με την κατάχρηση ουσιών;

Πολύ συχνά παρατηρείται κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ουσιών σε μια προσπάθεια του ατόμου για «αυτοΐαση» των συμπτωμάτων. Όταν συνυπάρχει με τη διπολική διαταραχή πρόβλημα κατάχρησης αλκοόλ ή άλλων ουσιών, η αντιμετώπισή του θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στο γενικότερο θεραπευτικό σχεδιασμό. Πολλές φορές όμως και η κατάχρηση ουσιών μπορεί να επιφέρει μια συναισθηματική διαταραχή ή να επιδεινώσει την ήδη υπάρχουσα. Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος ανάμεσα στην κατάχρηση ουσιών και στην διπολική διαταραχή. Η απεξάρτηση από τις ουσίες είναι ένας παράπλευρος αλλά πολύ σημαντικός στόχος της όλης θεραπευτικής παρέμβασης.

Να λέω ότι έχω διπολική διαταραχή;

Αυτή είναι μια πολύ σημαντική, αλλά και εξίσου δύσκολη ερώτηση. Το ερώτημα αυτό τίθεται συνήθως όταν βρίσκεσαι στο ξεκίνημα μιας καινούριας σχέσης ή φιλίας ή όταν πρόκειται να πας σε συνέντευξη για δουλειά. Πολλά είναι τα άτομα με διπολική διαταραχή, που, από φόβο μήπως οι άλλοι τους απορρίψουν, προσπαθούν να κρύψουν το ψυχιατρικό τους ιστορικό. Δεν υπάρχει σωστή ή λάθος απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Η απάντηση εξαρτάται από το πόσο σίγουρος νιώθεις εσύ, από το πόσο εμπιστεύεσαι κάποιον και από το πόσο καλά θα μπορέσεις να αντιμετωπίσεις μια ενδεχόμενη απόρριψη. Αυτό που σίγουρα πρέπει να κάνεις είναι να μην κρύβεις την ασθένειά σου από τους κοντινούς σου ανθρώπους, καθώς εκείνοι, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο, θα μπορέσουν να σου προσφέρουν βοήθεια και υποστήριξη. Καλό είναι πάντως να ξέρεις ότι οι ψυχικές διαταραχές δεν είναι πια «ταμπού» και δεν πρέπει να είναι. Δεν υπάρχει λόγος να νιώθεις άσχημα ή μειονεκτικά αν έχεις κάποια από αυτές. Η διπολική διαταραχή είναι μια ασθένεια όπως όλες οι άλλες, όπως π.χ. ο σακχαρώδης διαβήτης και μπορεί πλέον αν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

Τι μπορώ να κάνω για να νιώσω καλύτερα;

Πάρε την κατάσταση στα χέρια σου

· Διασφάλισε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου

· Διατήρησε ένα τακτικό πρόγραμμα δραστηριοτήτων

· Απόφυγε τη χρήση αλκοόλ και ουσιών

· Προσπάθησε να βρεις υποστήριξη στην οικογένεια και τους φίλους σου

· Μείωσε το καθημερινό άγχος στη ζωή και τη δουλειά σου

· Μάθε να αναγνωρίζεις τα πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια της μανίας και της κατάθλιψης

Πού μπορώ να απευθυνθώ για την παροχή βοήθειας;

Εξωτερικά Ιατρεία Ψυχιατρικών Νοσοκομείων ή Ψυχιατρικών Κλινικών Γενικών Νοσοκομείων

Κέντρα Ψυχικής Υγείας

Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας

Ψυχίατρους που εργάζονται ιδιωτικά


Πηγή: