Είκοσι χιλιάδες νεοάστεγοι στις γωνιές της Αθήνας

Μπορεί -σύμφωνα με τη δήλωση Στουρνάρα- το σκάφος που λέγεται Ελλάδα να έχει ελαττώσει την ταχύτητα που πλέει προς τα βράχια, όμως, στην τρικυμιώδη διαδρομή του, ο κυβερνήτης φρόντισε να ξεφορτωθεί χιλιάδες επιβάτες... Μια βραδινή βόλτα στους -άψυχους πια- δρόμους της Αθήνας ή ακόμα και σε πολυτελείς εγκαταστάσεις, όπως αυτές του αεροδρομίου, αρκεί για να σε φέρει πρόσωπο με πρόσωπο με αυτούς τους τσακισμένους ναυαγούς. Μιλάμε για τους άστεγους... ένα φαινόμενο που παίρνει εφιαλτικές διαστάσεις και αποτελεί τη νέα μεγάλη κοινωνική μάστιγα για τη χώρα μας, αλλά και δείγμα κοινωνικής χρεωκοπίας.

Ο εργαζόμενος του σήμερα έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει άστεγος παρά να πάρει σύνταξη. Ένα απλήρωτο δάνειο, μια απόλυση, ένα παραπάνω χαράτσι μπορούν να τον σπρώξουν στην εξαθλίωση. Η γεωμετρική αύξηση του αριθμού των ανέργων πάει χέρι - χέρι με αυτή των αστέγων. Χιλιάδες άνθρωποι που είτε είχαν παχυλούς μισθούς είτε είχαν αξιοπρεπές εισόδημα μένουν στον δρόμο και το χειρότερο είναι ότι εγκλωβίζονται σ' αυτόν.

Η επανένταξή τους στην κοινωνία, έστω με όρους τυπικής διαβίωσης, δεν συγκαταλέγεται στις προτεραιότητες του κράτους και του Μνημονίου.

Όποιος χάσει τη δουλειά και το σπίτι του αυτόματα γίνεται άνθρωπος-φάντασμα. Δεν υπολογίζεται, παρά μόνο από την... εφορία. "Δεν έχω ευρώ στην τσέπη. Πήρα εκκαθαριστικό όμως που γράφει ότι είχα ετήσιο εισόδημα 3.000 ευρώ και πρέπει να πληρώσω 116" λέει χαμογελώντας ειρωνικά ο Λ.Χ. Είναι άστεγος εδώ και δύο χρόνια. Η ζωή του δεν διέφερε σε τίποτα από το μέσο μοντέλο ζωής που είχε ο καθένας προ κρίσης.

Το 1978 αποφοίτησε από το Λύκειο Ψυχικού και πέρασε στην Ανώτατη Βιομηχανική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 1985 εργάστηκε για ένα χρόνο στο λογιστήριο γνωστού βιβλιοπωλείου και το 1986 "πέτυχα ένα σημαντικό στόχο. Έπιασα δουλειά σε τράπεζα". Οι απολαβές του ήταν υψηλές. Κάλυπταν και με το παραπάνω τις ανάγκες της οικογένειάς του. "Είχαμε μεγάλο σπίτι, πήγαινα ταξίδια, άλλαζα ανά τέσσερα χρόνια αμάξι. Ίσως να ξόδευα περισσότερα από ότι έπρεπε, ο καθένας όμως διαχειρίζεται όπως πιστεύει τα χρήματα που δουλεύει. Δεν ήμουν τζογαδόρος ούτε γυναικάς. Έδινα πολλά λεφτά για τα φροντιστήρια των παιδιών, αλλά είμαι περήφανος γιατί πέτυχαν στις σπουδές τους".

Από την τράπεζα άστεγος στο αεροδρόμιο

Το 2007, μετά από 21 χρόνια εργασίας, αναγκάζεται να αποχωρήσει με εθελουσία έξοδο από την Eurobank. Λαμβάνει ένα μέρος της αποζημίωσης, το οποίο τον βοηθά να συντηρηθεί. Έπιασε αρκετές ακόμα δουλειές, με τελευταία αυτή του φύλακα σε ξενοδοχείο της Αρτέμιδας Αττικής. "Δεν πληρώθηκα ποτέ. Πήγα στα δικαστήρια και ακόμα η υπόθεση είναι ανοικτή".

Τα λεφτά άρχισαν να τελειώνουν και μοιραία αρχίζει να βρίσκεται καθημερινά σε όλο και πιο δύσκολη θέση. Δάνεια, ο θάνατος του πατέρα του, αλλά και μια σοβαρή εγχείρηση στο πόδι του παιδιού του, τον αποτελειώνουν οικονομικά και ψυχολογικά. "Στις αρχές του 2011 μ' έδιωξαν βίαια από το σπίτι μου. Χρωστούσα 8 νοίκια. Κατέστρεψαν τα πράγματα μου. Δεν μου έμεινε σχεδόν τίποτα".

Την πρώτη μέρα ως άστεγος "δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω τι είχε συμβεί". Μαζί με ένα φίλο του, σκέφτηκαν την λύση του αεροδρομίου. "Ξέραμε ότι είχε ζεστασιά και θα ήμασταν περισσότερο ασφαλείς". Ο ίδιος δεν μπορούσε να τον φιλοξενήσει: "είναι αρκετά μικρότερος από μένα και έμενε με τους γονείς του και την αδελφή του, ήταν αδύνατο". Συγγενείς και φίλοι "μου γύρισαν την πλάτη. Εκτός από τα παιδιά μου, οι υπόλοιποι δεν με βοήθησαν".

Σύμφωνα με την έρευνα της μη κυβερνητικής οργάνωσης "Κλίμακα", που στηρίζει τους αστέγους, οι περισσότερες οικογένειες δεν αποδέχονται το νέο κοινωνικό στάτους ενός ανθρώπου που χάνει το σπίτι του. Το 53,8%, κατά τις μαρτυρίες των ίδιων των άστεγων, τους αντιμετωπίζει εχθρικά, το 13,8% με αδιαφορία και μόλις το 32,4% τους στηρίζει έμπρακτα. Σε πολλές περιπτώσεις (63,50%), η οικογένεια δεν γνωρίζει καν ότι το πρόβλημα έφτασε στην πόρτα ενός γνωστού της, ενός δικού της ανθρώπου.

Κι όμως, χιλιάδες είναι αυτοί που αναζητούν ένα καταφύγιο. Μπορεί να είναι γείτονες, συγγενείς, "άνθρωποι που είχαν τη δουλειά τους, τα πράγματά τους και την οικογένειά τους" λέει ο Νίκος στην"Α". Εργάζεται στο αεροδρόμιο και κάποια στιγμή έπιασε κουβέντα με τον Λ.Χ. "Ερχόταν καθημερινά στο αεροδρόμιο, δεν είχε κάποια ειδικότητα, επομένως δεν χρειάστηκε και πολύ για να καταλάβω ότι αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα".

Αν και το φαινόμενο των νεοαστέγων έχει προβληθεί πολύ από τα ΜΜΕ, "συγκλονίζεσαι όταν το βλέπεις με τα μάτια σου. Είχα καταλάβει βέβαια ότι η περίπτωσή του ήταν ξεχωριστή. Προσπάθησα να τον βοηθήσω όσο μπορούσα, με ρούχα, φαγητό, να καλύψει έστω κάποιες βασικές ανάγκες. Το 95% ήθελαν να τον διώξουν. Όμως ο Λ. είναι ξεχωριστή περίπτωση. Κέρδισε την εκτίμηση όλων με τη συμπεριφορά του. Θα μπορούσε στη θέση του να βρεθεί ο καθένας".

Στο αεροδρόμιο βρίσκουν στέγη ακόμα περίπου 250-300 άνθρωποι.

Βρίσκουν στέγη σε σπηλιές, παλιά σπίτια και παγκάκια

"Ο χώρος επιλέγεται από τον καθένα ανάλογα με το ψυχολογικό και κοινωνικό του προφίλ", υποστηρίζει η Άντα Αλαμάνου, υπεύθυνη του προγράμματος «Κλίμακα». "Άνθρωποι που είναι άστεγοι για χρόνια επιλέγουν να είναι περισσότερο απομακρυσμένοι. Να μην έχουν επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτοί οι άνθρωποι συνήθως αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα, είναι χρήστες ουσιών είναι περιθωριοποιημένοι. Αντίθετα οι νεοάστεγοι δεν πηγαίνουν σε στοές ή σε μέρη σκοτεινά. Είναι σε μέρη πολυσύχναστα, που έχουν φως και κόσμο. Κοιτάζουν όλοι φυσικά να προφυλάσσονται από το κρύο ή τη ζέστη, ανάλογα με την εποχή. Για παράδειγμα το καλοκαίρι μπορεί να βρίσκονται σε πάρκα και πλατείες, αλλά τον χειμώνα ψάχνουν μέρη απάγγεια και ασφαλή".

Το 1/3 των αστέγων έχει κακοποιηθεί τουλάχιστον μία φορά όσο βρίσκεται στο δρόμο, το 44,1% έχει πέσει θύμα ληστείας τουλάχιστον μία φορά, ενώ οι μισοί δηλώνουν ότι δεν αισθάνονται καθόλου ασφαλείς. Το 21,05% των γυναικών έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά τουλάχιστον 1 φορά.

Δικοί τους κώδικες επικοινωνίας

Σε περιοχές του κέντρου της Αθήνας, στην Καλλιθέα, στο Ρουφ, στον Πειραιά και σε λόφους και πάρκα όπως ο Λυκαβηττός ή το Πεδίο του Άρεως και ο λόφος του Φιλοπάππου, θα βρει κανείς ομάδες αστέγων. Οι περισσότεροι επιλέγουν το κέντρο "επειδή βρίσκονται κοντά τα συσσίτια και σε υπηρεσίες που μπορούν να τους βοηθήσουν". Πολλοί είναι ακόμα όσοι μένουν σε αυτοκίνητα (10,5%) ή παλιά εγκαταλειμμένα κτήρια, που θα μπορούσαν ούτως η άλλως να επιτελούν αυτόν τον ρόλο, αντί να καταστρέφονται μέρα με την μέρα.

Μεταξύ τους οι άστεγοι "έχουν κώδικες επικοινωνίας". Σέβονται την "καβάντζα" του άλλου. "Όχι μόνο για πρακτικούς λόγους, αλλά και λόγους τιμής. Ας πούμε, αν κάποιος μένει για αρκετές μέρες σ' ένα συγκεκριμένο παγκάκι, αυτόματα αποκτά έναν δικό του χώρο".

Πάνω από 20.000 άνθρωποι ψάχνουν την "καβάντζα" τους. Άλλοι ήταν ιδιωτικοί υπάλληλοι όπως ο Λ.Χ (22%), άλλοι ελεύθεροι επαγγελματίες και βιοτέχνες (18%), άλλοι ασκούσαν τεχνικά επαγγέλματα και δούλευαν στην οικοδομή (25%), άλλοι ασχολούνταν με τουριστικά επαγγέλματα και εστίαση (16%). Κανείς όμως δεν περίμενε να βρεθεί σε αυτή τη θέση.

"Πολλοί το έχουν αποδεχτεί. Θα ζήσουν έτσι μέχρι το τέλος" μου λέει ο Λ.Χ. "Το κράτος δεν δίνει καμία ευκαιρία για επανένταξη" συμπληρώνει. Εκείνος δεν θέλει να περάσει τη ζωή του στο εκκλησάκι του αεροδρομίου. "Θέλω να φύγω από 'δω. Να έχω πάλι έναν δικό μου χώρο". Δεδομένου ότι έχει συγκεντρώσει όσα ένσημα χρειάζονται, δικαιούται σύνταξη. "Στα 65 όμως. Έχω 12 χρόνια μπροστά μου. Μια ολόκληρη ζωή. Οικογένεια κάνεις. Θέλω να φτιάξω τη ζωή μου".

Μετά από πολλά χρόνια μόνος, γνώρισε τυχαία, σ' ένα τρένο, μια γυναίκα. "Την αγαπώ πολύ και θέλω να την κάνω χαρούμενη". Η φωνή του αμέσως παίρνει τα πάνω της. Ανήκει στο 34,3% των αστέγων που έχουν ερωτική σχέση. "Είναι λογικό. Οι προτεραιότητες είναι διαφορετικές. Ήμουν για πολλά χρόνια μόνος".

Στις 17 Δεκεμβρίου κατάφερε να βρει δουλειά με τη βοήθεια της μη κυβερνητικής οργάνωσης ΚΕΑΝ στον Δήμο Παλλήνης. Αν και σύμφωνα με τη σύμβαση "οι μηνιαίες αποδοχές του αντυσυμβαλλόμενου θα καταβάλλονται σε αυτόν στο τέλος κάθε ημερολογιακού μήνα", ο Λ.Χ αποκαλύπτει στην "Α" ότι δεν έχει πάρει καθόλου λεφτά, ενώ "για να έχω ασφάλιση πρέπει να φτάσω τα 90 ένσημα. Μιλάμε όμως για πεντάμηνη σύμβαση εργασίας και εγώ χρειάζομαι άμεσα τα φάρμακά μου. Μπορώ να τα γράψω στο βιβλιάριο, αλλά χωρίς λεφτά δεν μπορώ να πληρώσω το 25% που απαιτείται".

Παρά το γεγονός δε ότι είναι ΑΜΕΑ εργάζεται ως καθαριστής. Προκαλεί απορίες η στάση που κρατά η ΚΕΑΝ, αλλά και η στάση του Δήμου απέναντι σ' έναν άνθρωπο, που σύμφωνα με την Πρόνοια, έχει 67% αναπηρία και σύμφωνα με το ΙΚΑ 50%. Ακόμα όμως "κι αν πάρω τα λεφτά, μετά τι ξημερώνει; Δεν θέλω να επιστρέψω στο αεροδρόμιο. Θέλω να ζήσω κανονικά".

"Όταν έμεινα άστεγος, ένιωσα ανακούφιση!"

Την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή έχει και ο Λέων, πρώην ελεύθερος επαγγελματίας. Εν αντιθέσει με τη συντριπτική πλειοψηφία όσων έμειναν άστεγοι, ο ίδιος, όταν έχασε τα πάντα, ένιωσε... "ανακούφιση. Δεν χρώσταγα σε κανέναν!". Θεωρεί ότι πρέπει "να δέχεσαι τα πράγματα όπως έρχονται και να παλεύεις για να τα κάνεις καλύτερα. Την πρώτη μέρα που κοιμήθηκα έξω, διάλεξα ένα μεταλλικό παγκάκι. Ξεπάγιασα. Την επόμενη πήγα σ' ένα ξύλινο. Οι εμπειρίες σε οπλίζουν".

Το παν για τον ίδιο είναι "η αξιοπρέπεια. Πρέπει να αντιμετωπίσεις τα βλέμματα των περαστικών. Πρέπει να μείνεις δυνατός". Σε λίγους μήνες βγαίνει στη σύνταξη. "Ελπίζω να χαμογελάσω. Θέλω να έχω δικό μου χώρο. Θέλω να ζήσω όπως παλιά μου έλειψε, στο κάτω- κάτω... "Μάγειρας για πολλά χρόνια σε εστιατόρια και ξενοδοχεία, ο Χ. έχασε τη δουλειά του πριν από πέντε χρόνια. Από τότε δεν έχει καταφέρει να βρει εργασία. Μένει στο κέντρο, σ' ένα εγκαταλειμμένο κτήριο.

Όσο ζούσε στον δρόμο είχε πέσει θύμα κλοπής και προσπάθησε να βρει έναν χώρο όπου θα είχε την ηρεμία του. Το μόνο που ζητά "είναι δουλειά. Όπως και οι περισσότεροι που βρισκόμαστε σε αυτή τη θέση. Είμαι 42 χρόνων. Δεν είμαι γέρος. Θέλω να μπορέσω να ζήσω". Όπου κι αν έχει απευθυνθεί, "βρίσκω κλειστές πόρτες. Υπάρχουν πολλοί άνεργοι. Και συχνά προτιμούν νεότερους από μένα". Αν και άνεργος, το να είσαι άστεγος "είναι μακράν πιο δύσκολο. Δεν έχεις χρόνο για τον εαυτό σου. Ψάχνεις συνέχεια τροφή, μπάνιο, ρούχα, ό,τι χρειάζεται για να ζήσεις". Η αλληλεγγύη του κόσμου "βοηθά, αλλά δεν μπορείς να ζεις για πάντα μ' αυτή".

Ευθύνες που.. ξεχάστηκαν

Κι όμως, σύμφωνα με το άρθρο 17 του Συντάγματος, είναι χρέος του κράτους να προστατεύει τα περιουσιακά δικαιώματα και την ιδιοκτησία. Σύμφωνα με το άρθρο 21, οφείλει να μεριμνά για την υγεία των πολιτών και να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 22 οφείλει να κατοχυρώνει το δικαίωμα στην εργασία και την αξιοπρεπή αμοιβή. Κι όμως, τίποτα απ’ όλα αυτά δεν συμβαίνει.

Πηγή: http://www.avgi.gr