Τι πρέπει να γνωρίζετε πριν κάνετε αυτασφάλιση ή προαιρετική ασφάλιση στο ΙΚΑ

Όποιος επιλέγει τη λύση της αυτασφάλισης (ειδικός λογαριασμός αυτασφάλισης) θα πρέπει να γνωρίζει ότι τελικά ακόμη και αν όλα του τα χρόνια ασφαλιζόταν στο ΙΚΑ, τότε θα βγει με τους όρους και τις προϋποθέσεις της διαδοχικής ασφάλισης. Στην πράξη βέβαια αυτό σημαίνει μείωση του συντάξιμου μισθού του

Μια μεγάλη παγίδα κρύβει η αυτασφάλιση στο ΙΚΑ, στην οποία καταλήγουν τελικά χιλιάδες ασφαλισμένοι του Ιδρύματος προκειμένου να συγκεντρώσουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.

Έτσι όποιος επιλέγει τη λύση της αυτασφάλισης (ειδικός λογαριασμός αυτασφάλισης) θα πρέπει να γνωρίζει ότι τελικά ακόμη και αν όλα του τα χρόνια ασφαλιζόταν στο ΙΚΑ, τότε θα βγει με τους όρους και τις προϋποθέσεις της διαδοχικής ασφάλισης. Στην πράξη βέβαια αυτό σημαίνει μείωση του συντάξιμου μισθού του.

Ο Ασφαλιστικός και Εργασιακός Σύμβουλος της «Εφ.Συν.» σάς παρέχει έναν χρήσιμο οδηγό προκειμένου να γνωρίζετε όλες τις προϋποθέσεις για την αυτασφάλιση αλλά και την προαιρετική ασφάλιση στο ΙΚΑ.

Κατ’ αρχάς αυτό που θα πρέπει να ειπωθεί είναι ότι πρόκειται για προαιρετική και όχι για υποχρεωτική ασφάλιση, αφού βασίζεται στην ελεύθερη βούληση του ενδιαφερόμενου να υπαχθεί σε αυτήν, υπό τον όρο βέβαια ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις:

Οι σκοποί μιας τέτοιας επιλογής από την πλευρά του ασφαλισμένου είναι η συμπλήρωση των απαραίτητων ημερών ασφάλισης για θεμελίωση δικαιώματος σε παροχή σύνταξης ή παροχή ασθένειας σε είδος και χρήμα ή για προσαύξηση του υπάρχοντος χρόνου ασφάλισης.

Ωστόσο δεν έχουν όλες οι κατηγορίες ασφαλισμένων τις ίδιες προϋποθέσεις υπαγωγής. Αναλυτικότερα:

Παλαιοί ασφαλισμένοι

Όσοι ασφαλίστηκαν πρώτη φορά πριν από την 31η-12-1993 και θέλουν να υπαχθούν στην αυτασφάλιση του ΙΚΑ, θα πρέπει να έχουν πραγματοποιήσει εντός της τελευταίας 5ετίας στην ασφάλιση του ΙΚΑ ή ΙΚΑ και άλλου ασφαλιστικού οργανισμού 500 ημέρες ασφάλισης. Παράλληλα θα πρέπει να υποβάλουν την αίτηση υπαγωγής εντός 12μήνου από τη διακοπή ασφάλισης. Σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να διαθέτουν 3.000 ημέρες ασφάλισης (10 έτη συμπληρωμένα) τις οποίες μπορούν να τις έχουν πραγματοποιήσει οποτεδήποτε. Επίσης δεν μπορούν να υπαχθούν στην αυτασφάλιση του ΙΚΑ άνθρωποι που έχουν ασφαλιστική αναπηρία μεγαλύτερη του 67%.

Όσοι λοιπόν συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις μπορούν να ασφαλιστούν στο ΙΚΑ και συγκεκριμένα στους κλάδους κύριας και επικουρικής σύνταξης αλλά και στον κλάδο ασθενείας.

Νέοι ασφαλισμένοι

Όσοι ασφαλίστηκαν πρώτη φορά μετά την 1η-1-1993 και θέλουν να υπαχθούν στην αυτασφάλιση του ΙΚΑ, θα πρέπει να υποβάλουν μέσα στο πρώτο 12μηνο από τη διακοπή ασφάλισης την αίτησή τους και να έχουν πραγματοποιήσει 1.500 ημέρες υποχρεωτικής ασφάλισης, από τις οποίες οι 300 εντός της τελευταίας 5ετίας. Επίσης θα πρέπει να μην έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα και να μην έχουν ασφαλιστική αναπηρία μεγαλύτερη του 67%. Όπως και οι παλαιοί ασφαλισμένοι, μπορούν να ασφαλιστούν στους κλάδους κύριας και επικουρικής σύνταξης αλλά και στον κλάδο ασθενείας.

Ασφάλιση στον ειδικό λογαριασμό αυτασφάλισης

Για να υπαχθεί κάποιος στον ειδικό λογαριασμό αυτασφάλισης, που καθιερώθηκε το 1990, θα πρέπει να είναι Έλληνας υπήκοος ή ομογενής και να διαμένει στην Ελλάδα

Για να ασφαλιστεί κάποιος στον ειδικό λογαριασμό αυτασφάλισης θα πρέπει να μην είναι ασφαλισμένος (υποχρεωτικά ή προαιρετικά) στον κλάδο σύνταξης του ΙΚΑ ή άλλου ασφαλιστικού φορέα κύριας ασφάλισης ή του Δημοσίου. Μπορούν να υπαχθούν όσοι Έλληνες ή ομογενείς έχουν συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας τους και να μην έχουν υπερβεί το 58ο οι γυναίκες και το 63ο οι άντρες. Οι κλάδοι που μπορούν να ασφαλιστούν είναι οι κλάδοι σύνταξης ΙΚΑ (γήρατος, αναπηρίας, θανάτου). Ο χρόνος ασφάλισης στον ειδικό λογαριασμό λαμβάνεται υπόψη για τη θεμελίωση δικαιώματος με τις διατάξεις για τη διαδοχική ασφάλιση.

Μακροχρόνια άνεργοι

Με τη συμπλήρωση του 60ού έτους για τους άντρες και του 55ου για τις γυναίκες ή του 55ου για άνδρες με Βαρέα και 50ού για γυναίκες με Βαρέα και εφόσον οι άνθρωποι αυτοί έχουν μείνει επί μακρόν άνεργοι, μπορούν να ζητήσουν την ασφάλισή τους στον κλάδο σύνταξης ΙΚΑ για θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος (με την καταβολή των εισφορών τους να γίνεται από τον ΛΑΕΚ).

Ως προϋπόθεση τίθεται η εγγραφή στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ και η ανανέωση κάρτας ανεργίας επί 12μηνο. Επίσης θα πρέπει να μην υπάρχει ασφαλιστική αναπηρία μεγαλύτερη του 67%.

Βασικότερη προϋπόθεση όμως είναι ο υπολειπόμενος χρόνος για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος να μην υπερβαίνει τις 1.500 ημέρες (5 χρόνια).

Έλληνες ή ομογενείς που μένουν στο εξωτερικό

Για να υπαχθεί κάποιος σ’ αυτού του είδους την προαιρετική ασφάλιση, θα πρέπει να έχει την ιδιότητα του Έλληνα υπηκόου ή ομογενούς και να έχει εγκατασταθεί στην αλλοδαπή. Κάτω από αυτή την προϋπόθεση του δίνεται η δυνατότητα ασφάλισης στον κλάδο κύριας σύνταξης ΙΚΑ αλλά και στον κλάδο ασθενείας του ΙΚΑ για τον ίδιο και τα μέλη της οικογενείας του κατά τη διάρκεια της μόνιμης ή προσωρινής παραμονής στην Ελλάδα.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ασφάλιση μπορεί να συνεχιστεί και μετά την εγκατάσταση στην Ελλάδα, εφόσον ο ασφαλισμένος θα έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 300 ημέρες ασφάλισης διαμένων στην αλλοδαπή και δεν θα απασχολείται στην Ελλάδα σε εργασία για την οποία πρέπει να ασφαλίζεται υποχρεωτικά σε κάποιον ασφαλιστικό οργανισμό.

………………………………………………………………

ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ

Μπορούν να εργάζονται και ένα χρόνο μετά την αίτηση για σύνταξη

• Το ανώτατο χρονικό όριο για την υποβολή των δικαιολογητικών καθορίζεται ρητά σε δώδεκα μήνες.

• Ο χρόνος ασφάλισης από τον επόμενο μήνα υποβολής του συνταξιοδοτικού αιτήματος έως τη διακοπή του επαγγέλματος δεν προσμετράται για θεμελίωση παρά μόνο για προσαύξηση του συντάξιμου μισθού.

• Η συνταξιοδότηση αρχίζει από τον επόμενο μήνα υποβολής των δικαιολογητικών διακοπής του επαγγέλματος.

• Καταβάλλονται κανονικά οι εισφορές για 12 μήνες μετά την αίτηση για συνταξιοδότηση.

• Οι ασφαλιστικές εισφορές του μεταγενέστερου της αίτησης διαστήματος δεν υπάγονται σε ρύθμιση.

Τη δυνατότητα να εργάζονται ενώ έχουν υποβάλει τα χαρτιά τους προς συνταξιοδότηση δίνει ο ΟΑΕΕ στους ασφαλισμένους του. Μάλιστα η δυνατότητα αυτή δίνεται σε κάθε περίπτωση συνταξιοδότησης λόγω γήρατος τόσο παλαιών όσο και νέων ασφαλισμένων. Η σχετική αυτή ευχέρεια των ασφαλισμένων στον Οργανισμό Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών δόθηκε από το 2011 που καθιερώθηκε η δυνατότητα υποβολής συνταξιοδοτικού αιτήματος λόγω γήρατος με διατήρηση του επαγγέλματος μετά την αίτηση συνταξιοδότησης. Το διάστημα όμως που μπορεί ο έμπορος ή ο επαγγελματοβιοτέχνης να εργάζεται δεν ξεπερνά το 12μηνο (ανεξάρτητα με το πότε θα συνταξιοδοτηθεί από τον ΟΑΕΕ).

Οσοι λοιπόν βρίσκονται επί της συνταξιοδότησής τους και είναι ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ θα πρέπει να γνωρίζουν ότι:

- Ο εν δυνάμει συνταξιούχος είναι υποχρεωμένος να καταβάλλει τις ασφαλιστικές εισφορές από τον μήνα υποβολής της αίτησης έως τον μήνα οριστικής διακοπής του επαγγέλματος.

- Η σύνταξη ωστόσο αρχίζει από τον επόμενο μήνα υποβολής των δικαιολογητικών διακοπής του επαγγέλματος, εφόσον οι ασφαλιστικές εισφορές έχουν εξοφληθεί μέχρι το τέλος του μήνα υποβολής των δικαιολογητικών.

Αναλυτικότερα για τον ασφαλισμένο του ΟΑΕΕ ο οποίος έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα λόγω γήρατος, προϋπόθεση για την άσκηση του δικαιώματος είναι να έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα λόγω γήρατος κατά την υποβολή της αίτησης, δηλαδή να έχει συμπληρώσει τόσο το ηλικιακό όριο όσο και τον χρόνο ασφάλισης, όπως αυτός προκύπτει έως και τον μήνα υποβολής του συνταξιοδοτικού αιτήματος. Ο χρόνος ασφάλισης από τον επόμενο μήνα υποβολής της αίτησης δεν θα προσμετράται για θεμελίωση αλλά μόνο για προσαύξηση του ποσού σύνταξης.

Για τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος εφόσον ζητείται η εφαρμογή της διάταξης, θα προσμετρώνται:

- Ο συντάξιμος χρόνος μέχρι και τον μήνα υποβολής του συνταξιοδοτικού αιτήματος

- Ο χρόνος ο οποίος έχει ήδη αναγνωριστεί ή του οποίου η αναγνώριση ζητείται με το συνταξιοδοτικό αίτημα.

Κατά την υποβολή λοιπόν του συνταξιοδοτικού αιτήματος και όχι μεταγενέστερα θα πρέπει ο υποψήφιος συνταξιούχος να δηλώσει ρητά και εγγράφως την επιθυμία του για διατήρηση του επαγγέλματός του, αφού από την επιλογή του αυτή θα καθοριστούν τόσο η διαδικασία απονομής της σύνταξης όσο και οι ειδικοί όροι της συνταξιοδότησης, ως προς τις οριζόμενες προθεσμίες, την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών και την έναρξη σύνταξης. Επομένως κατά την υποβολή της αίτησης ο ασφαλισμένος θα πρέπει να συνυποβάλει υπεύθυνη δήλωση με την οποία θα δηλώνει αφ’ ενός την επιθυμία του να υπαχθεί στη διαδικασία την προβλεπόμενη από τη νέα διάταξη, αφ’ ετέρου ότι ενημερώθηκε για τους σχετικούς όρους συνταξιοδότησης.

Δεν υπάγονται σε ρύθμιση οι εισφορές του 12μήνου

Οι ασφαλιστικές εισφορές του χρονικού διαστήματος από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης έως την ημερομηνία διακοπής δεν ρυθμίζονται με οποιονδήποτε τρόπο και σε κάθε περίπτωση πρέπει να έχουν εξοφληθεί μέχρι την ημερομηνία έναρξης της συνταξιοδότησης. Επομένως οι ασφαλιστικές εισφορές αυτού του διαστήματος δεν μπορούν να υπαχθούν σε ρύθμιση ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη άλλων εισφορών και το ύψος αυτών.

Σε διαφορετική περίπτωση η σύνταξη αρχίζει από τον επόμενο της εξόφλησης μήνα.

Από πότε ισχύει η συνταξιοδότηση

Η έναρξη συνταξιοδότησης στις περιπτώσεις αυτές κρίνεται από:

- Την ημερομηνία υποβολής των δικαιολογητικών διακοπής του επαγγέλματος. Η σύνταξη καταβάλλεται από την 1η του επόμενου μήνα εκείνου της υποβολής των δικαιολογητικών διακοπής του επαγγέλματος και εφόσον τηρηθούν οι όροι καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών.

Έτσι η έναρξη συνταξιοδότησης κρίνεται όχι από την ημερομηνία διακοπής του επαγγέλματος αλλά από την ημερομηνία υποβολής των δικαιολογητικών. Εάν ο υποψήφιος συνταξιούχος δεν προσκομίσει τα δικαιολογητικά διακοπής του επαγγέλματος εντός του προβλεπόμενου δωδεκαμήνου, το συνταξιοδοτικό αίτημα απορρίπτεται και απαιτείται η υποβολή νέου συνταξιοδοτικού αιτήματος με υποχρεωτική πλέον την προσκόμιση των δικαιολογητικών διακοπής του επαγγέλματος.

- Την ημερομηνία καταβολής εισφορών του διαστήματος από την υποβολή του αιτήματος. Εφόσον ο ασφαλισμένος διατηρήσει το επάγγελμα μετά την υποβολή του συνταξιοδοτικού αιτήματος, η σύνταξη αρχίζει από τον επόμενο μήνα υποβολής των δικαιολογητικών εφόσον οι μεταγενέστερες της αίτησης ασφαλιστικές εισφορές εξοφληθούν μέχρι και το τέλος του μήνα υποβολής των δικαιολογητικών, διαφορετικά από τον επόμενο της εξόφλησης μήνα.

Διαδικασία

Με την υποβολή του συνταξιοδοτικού αιτήματος προ της διακοπής, ο ΟΑΕΕ συντάσσει το πιστοποιητικό χρόνου ασφάλισης βάσει των γνωστών στοιχείων του συνταξιοδοτικού φακέλου του ασφαλισμένου. Σε αυτόν καταγράφονται τα ασφαλιστικά στοιχεία από την υπαγωγή στην ασφάλιση έως την ημερομηνία έκδοσής του (το είδος και η μορφή του ασκούμενου επαγγέλματος, διακοπή τυχόν προηγούμενης δραστηριότητας κ.λπ.), αλλά δεν καθορίζεται ημερομηνία διαγραφής.

Σε περίπτωση που η κρίση του συνταξιοδοτικού αιτήματος συνδέεται με διαπίστωση ποσοστού αναπηρίας (π.χ. συνταξιοδότηση γήρατος για γονείς–συζύγους–αδελφούς αναπήρων) θα ακολουθείται η διαδικασία παραπομπής στα ΚΕΠΑ.

Το Τμήμα Συντάξεων θα προβαίνει στη διαπίστωση των προϋποθέσεων για συνταξιοδότηση, θα ελέγχει δηλαδή αν κατά την υποβολή του συνταξιοδοτικού αιτήματος ο ασφαλισμένος έχει συμπληρώσει το προβλεπόμενο όριο ηλικίας και τον αντίστοιχο χρόνο ασφάλισης. Εάν διαπιστωθεί ότι ο ασφαλισμένος, κατά την υποβολή της αίτησης, δεν έχει συμπληρώσει το όριο ηλικίας ή/και τον χρόνο ασφάλισης, το συνταξιοδοτικό αίτημα απορρίπτεται. Εάν το Τμήμα Συντάξεων διαπιστώσει ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, ελέγχει για την ύπαρξη ή μη οφειλών έως τον προηγούμενο μήνα της υποβολής του αιτήματος για σύνταξη.

…………………………………………………………………..

Η σύνταξη στη διαδοχική ασφάλιση

Ο τρόπος υπολογισμού του ποσού της σύνταξης εξαρτάται από τη φύση της εργασίας του ασφαλισμένου (μισθωτός ή αυτοτελώς απασχολούμενος), τον οργανισμό στον οποίο ασφαλίστηκε και τη χρονική περίοδο ασφάλισης σε κάθε οργανισμό, καθορίζεται δε έπειτα από αλληλογραφία των οργανισμών και δεν είναι ίδιος για όλους τους ασφαλισμένους.

Έτσι σε μια κατηγορία ασφαλισμένων εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 1405/83, όπου το ποσό της σύνταξης υπολογίζεται σύμφωνα με τη νομοθεσία του απονέμοντος οργανισμού και ολόκληρος ο χρόνος της διαδοχικής ασφάλισης θεωρείται χρόνος αυτού και σε μια άλλη κατηγορία ασφαλισμένων εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 3232/04, όπου ο απονέμων οργανισμός υπολογίζει τόσο το τμήμα της σύνταξης που αναλογεί στον χρόνο ασφάλισής του όσο και το τμήμα της σύνταξης που αναλογεί στους συμμετέχοντες οργανισμούς.

Το άθροισμα των τμηματικών συντάξεων αποτελεί το συνολικό ποσό της σύνταξης, που καταβάλλεται στον δικαιούχο από τον απονέμοντα οργανισμό. Ειδικά για το ΙΚΑ το άθροισμα των τμηματικών συντάξεων επανεντάσσεται σε μια ασφαλιστική κλάση, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 31 του Ν. 1469/84 ώστε να παρακολουθείται μηχανογραφικά από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και να χορηγούνται όλες οι αυξήσεις τού ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

Επισημαίνουμε ότι ο συμμετέχων οργανισμός επιβαρύνεται με τη δαπάνη συνταξιοδότησης, όταν ο ασφαλισμένος συμπληρώσει το όριο ηλικίας που προβλέπεται από τη νομοθεσία του και του καταβάλλεται το ποσό σύνταξης το οποίο του αναλογεί και γίνεται η απόδοση της σχετικής επιβάρυνσης ή σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 παρ.4 του Ν. 3232/04 η τμηματική σύνταξη του συμμετέχοντος καταβάλλεται ταυτόχρονα με αυτή του απονέμοντος, μειωμένη όμως κατά 6% για κάθε χρόνο που υπολείπεται μέχρι τη συμπλήρωση των ορίων ηλικίας που προβλέπουν οι διατάξεις του άρθρου 69 του Ν. 2084/92.

Πηγή: http://www.efsyn.gr