Τι σημαίνει ο όρος ΑμεΑ και ποιους εκπροσωπεί;

Ας σταθούμε πρώτα σε μερικά πράγματα που αλίευσα για το θέμα στο διαδίκτυο:

• ΑμεΑ σημαίνει Άτομα με Αναπηρία, όχι Άτομα με Ειδικές Ανάγκες (εκείνο γράφεται ΑμΕΑ).
• Η ορολογία της αναπηρίας διαφέρει από χώρα σε χώρα
• Τα ΑμεΑ περιλαμβάνουν άτομα:
• Τυφλά & µε προβλήµατα όρασης (ΑµΠΟ)
• Κωφά & βαρήκοα
• Με κινητικές διαταραχές
• Με νοητική καθυστέρηση & μαθησιακές δυσκολίες
• Με ψυχικές νόσους
• Επιληπτικά / Χανσενικά
• Με μακροχρόνιες ασθένειες & παραµονή σε ιδρύματα
• Με διαταραχές από οποιαδήποτε άλλη αιτία
• και άλλες περιπτώσεις αναπηρίας
• Η αναπηρία διακρίνεται σε:
• Εκ γενετής ή επίκτητη
• Αφανής ή εμφανής
• Μόνιμη ή παροδική
• Εντυπο-αναπηρίες (print-disabilities)
• Στατιστικά:
• ΑμεΑ: 11% του παγκόσμιου πληθυσμού
• Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο αριθμός των ατόμων με αναπηρίες ανέρχεται σε 37 εκατομμύρια άτομα, αριθμός που αντιστοιχεί στο 10% του πληθυσμού
• Στην Ελλάδα, ο αριθμός των ατόμων με αναπηρίες, υπολογίζεται περίπου στο 1 εκατομμύριο
• Το 2030 θα αυξηθεί σε 17%
• Το 80% αυτών εντοπίζεται στις αναπτυσσόμενες χώρες

Τι σημαίνει τελικά αυτό το ΑμεΑ;

Μεγάλο ερώτημα και βαθυστόχαστο, αλλά και δύσκολο να απαντηθεί. Στα χρόνια που ζω και αντιλαμβάνομαι και την ζωή και των αναπηρία γύρω μου και σε μένα, έχω ακούσει διάφορες ερμηνείες, για το τι σημαίνει αυτή η λέξη ή κάποια ανάλογή της σε σχέση με την αναπηρία και τους ανάπηρους. 

Την μια ακούω για Άτομα με Ειδικές Ικανότητες (a propo αυτό δεν γράφεται καν ΑμεΑ αλλά ΑμΕΙ μάλλον) και αναρωτιέμαι: 

α) Τι ειδική ικανότητα έχει αυτό το παιδί ή ο μεγάλος άνθρωπος;

- Πετάει;

- Περνάει μέσα από τείχους;

- Είναι το λεγόμενο και "παιδί λάστιχο", λόγω και ελαστικότητας του σώματος;

- Διαβάζει την σκέψη;

- Μετακινεί ή καταστρέφει πράγματα / αντικείμενα με την σκέψη και μόνο;

- Κάνει κάτι άλλο εξωπραγματικό που άλλος φυσιολογικός άνθρωπος πάνω στην Γη δεν μπορεί να το κάνει;

β) Αν δεν μπορεί να κάνει τίποτα από τα παραπάνω και κάνει ότι και οι υπόλοιποι άνθρωποι (πάνω - κάτω) γιατί να λέγονται ειδικές ικανότητες;

- Οι όροι στο λεξικό έχουν τις ακόλουθες εξηγήσεις:

• ειδικός -ή -ό [iδikós] Ε1 : 1.ANT γενικός. α. που ανήκει ή αναφέρεται σε ορισμένο είδος β. που αφορά ορισμένη περίπτωση, ορισμένο σκοπό ή προορισμό: γ.για πρόσωπο που ασχολείται με ορισμένο κλάδο επιστήμης, τέχνης, επαγγέλματος.... και
• ικανότητα η [ikanótita] Ο28 : 1. (για πρόσ.) η ιδιότητα την οποία έχει κάποιος, από τη φύση του ή από το χαρακτήρα του, να πετυχαίνει ένα αποτέλεσμα ή στόχο 2. το πόσο, σε ποιο βαθμό ή σε ποια έκταση, μπορεί κάποιος να κάνει κτ. με επιτυχία 3. ο βαθμός της ιδιότητας ενός σώματος να προκαλεί ένα φαινόμενο· δύναμη, ισχύς.

Με άλλα λόγια όλο μαζί μας λέει πως το ειδική ικανότητα είναι μια ξεχωριστή ιδιότητα /δυνατότητα κάποιου να κάνει κάτι, που οι άλλοι εύκολα ή δύσκολα δεν μπορούν να πετύχουν. Βάσει και των πιο πάνω αποδεικνύει περίτρανα ότι ο όρος αυτός δεν γίνεται να εκπροσωπεί, κάποιο άτομα με οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας ή αναπηρία, γιατί απλά υποτίθεται ότι όλοι μας διεκδικούμε την ισότητα μας με τους άλλους και όχι την απόδειξη πως είμαστε ανώτεροι των άλλων ως ομάδα, σύνολο ή και ατομικά και ξεχωριστά ως μονάδα ο καθένας.

Την άλλη ακούω για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες (ΑμΕΑ δηλαδή και όχι ΑμεΑ) και απορώ:

α) Τι ειδικές ανάγκες έχει κάποιος με κάποιο πρόβλημα αναπηρίας και υγείας;

• Στέγης;

- Γιατί όλοι οι άλλοι στον κόσμο δεν χρειάζονται κάποιο σπίτι ή μέρος να μείνουν;

• Τροφής και νερού;

- Γιατί όλοι οι άλλοι στον κόσμο δεν πεινάνε ή δεν διψάνε; 
- Δεν χρειάζονται κι αυτοί καθημερινά τροφή ή νερό; 
- Τα παιδιά και οι κάτοικοι των υποσιτισμένων περιοχών του πλανήτη είναι κι αυτοί ΑμΕΑ βάσει αυτής της έλλειψης - ανάγκης;

• Εκπαίδευσης;

- Γιατί όλοι οι άλλοι στον κόσμο δεν χρειάζονται εκπαίδευση ή μόρφωση; 
- Στις χώρες δηλαδή που αναλφαβητισμός είναι συχνό φαινόμενο λόγω και του εκεί συστήματος εκπαίδευσης, τα άτομα αυτά που δεν καταφέρνουν να έχουν πρόσβαση σε αυτή τους την ανάγκη (άρα έχουν και έλλειψη) είναι και αυτά ΑμΕΑ;

• Υγείας;

- Γιατί όλοι οι άλλοι στον κόσμο δεν χρειάζονται σωστή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη;
- Στις χώρες που μαστίζονται από άθλια συστήματα υγείας και συχνές επιδημικές αρρώστιες, φαινόμενο δηλαδή που στον πολιτισμένο κόσμο δεν ισχύει και τέτοιες αρρώστιες έχουν θεραπευτεί προ πολλού, τα άτομα αυτά που δεν καταφέρνουν να καλύψουν σωστά και κατάλληλα εξαιτίας άλλων την ανάγκη τους για υγεία (άρα έχουν και έλλειψη) είναι και αυτά ΑμΕΑ;

• Κάποια άλλη καθημερινή ανάγκη;

- Υπάρχει καμία που οι άλλοι οι άνθρωποι της Γης να μην την έχουν;

β) Τι είναι ανάγκη;

- Ο όρος ανάγκη στο λεξικό έχει τις ακόλουθες εξηγήσεις:

• ανάγκη η [anángi] Ο30 : 1.αυτό που επιβάλλεται από τη φύση των πραγμάτων, οτιδήποτε δεν μπορεί κανείς να αποφύγει: 2. (οικ.) ούρηση ή αφόδευση 3α. η απαραίτητη, χρήσιμη ή επιθυμητή παρουσία προσώπου ή πράγματος β. έλλειψη, απουσία βασικών πραγμάτων

γ) Μήπως τελικά είχε ειδική ανάγκη επιμόρφωσης αυτός που επινόησε τον όρο ΑμΕΑ - άτομα με ειδικές ανάγκες;

Καταλήγουμε από τα πιο πάνω πως ο όρος αυτός δεν γίνεται να εκπροσωπεί, κάποιο άτομα με οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας ή αναπηρία, γιατί απλά υποτίθεται ότι όλοι μας έχουμε (είτε λίγο είτε πολύ) τις ίδιες ακριβώς ανάγκες. Άλλο να λες χρειαζόμαστε μια περισσότερο εξειδικευμένη συμπαράσταση ή βοήθεια σε κάποιον τομέα της καθημερινότητάς μας και άλλο να λες πως έχω μια ειδική ανάγκη σε σχέση με τους άλλους. Άλλο το ειδικό και άλλο το εξειδικευμένο.

Ακούω και άλλες διάφορες ερμηνείες (σε πολύ σπάνια όμως χρήση) που για τον έναν ή για τον άλλο λόγο διαψεύδονται και δεν ισχύουν και κυρίως δεν υπάρχει και λόγος να τις αναφέρουμε. 

Ακούω και αυτόν το όρο για το οποίο γράφω σήμερα. Το Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ). 

Να μου πεις οκ ταυτίζεται με αυτό που αναφέρει και η συντομογραφία, αλλά εκπροσωπεί το σύνολο των ατόμων που έχουν κάποιο πρόβλημα υγείας ή αναπηρία;

Η αλήθεια είναι πως γενικά ναι καλύπτει, γιατί με τον γενικό ή ειδικό όρο της αναπηρίας το κάθε πρόβλημα υγείας, που μειώνει την δυνατότητα κάποιου να κάνει κάτι, που αν δεν το είχε θα το έκανε φυσιολογικά, λέγεται αναπηρία. Άρα τα άτομα συνολικά που έχουν αναπηρίες θα μπορούσαν να λέγονται άτομα με αναπηρίες, μην εντάσσοντας λανθασμένα και άλλα άτομα που δεν έχουν κάτι ανάλογο σε αυτόν τον όρο.

Το δεύτερο ζήτημα όμως που θίγεται είναι το αν είναι αποδεκτός αυτός ο όρος. Αυτό δυστυχώς δεν μπορώ να το απαντήσω. Ας πούμε πως είναι μια ταμπέλα που σε πάρα πολλούς δεν τους αρέσει να την βάλουν πάνω τους ή πάνω σε συγγενικά ή οικεία τους πρόσωπα. Δυστυχώς επίσης μερικές φορές ο κόσμος παίζει με τις λέξεις και ενοχλείται με αυτές. Ακούς τους άλλους να λένε: "Δεν είμαι ΑμεΑ (ή ΑμΕΑ) εγώ", "Δεν είμαι ανάπηρος...", ή "Δεν μπορεί να με εκπροσωπεί εμένα αυτό...", και αναρωτιέσαι αν φταίει η λέξη που τον ενοχλεί ή το πρόβλημα που έχει και δεν θα ήθελε να έχει. Μήπως τελικά η μη αποδοχή του προβλήματος μας κάνει να μην αποδεχόμαστε της ταμπέλες ή τους τίτλους που μας βάζουν και να επινοούμε άλλες ταμπέλες; 

Φανταστείτε πως το ίδιο συμβαίνει και με διάφορες δουλειές ή επαγγέλματα... που επειδή δεν τους αρέσει να το τιτλοφορήσουν με την πραγματική έννοια της δουλειάς που κάνουν, βάζουν τίτλους με τόσες φανφάρες, που κι εσύ που τους διαβάζεις εντυπωσιάζεσαι, ακόμα κι αν ξέρεις πως γράφουν βλακείες. Φανταστείτε πως είναι και κάποιος που σπούδασε κάτι και δουλεύει κάτι άλλο... που ζει δηλαδή την ζωή που δεν ονειρευόταν. Κάπως έτσι είναι και ένας ΑμεΑ... παραμένει διαφορετικός αλλά ξεχνά το πόσο ίσος είναι με τους άλλους. Γι' αυτό κι όταν σκέφτηκα το σλόγκαν ή μοτό αυτού του Blog, το έβαλα να φαίνεται μπας και το εμπεδώσουμε: Ανάπηροι αλλά ίσοι. Ανάπηροι, ρε αδερφέ, αλλά ίσοι. Γιατί αυτό πρέπει να έχουμε σαν πρώτο στόχο... την ισότητα στα πάντα στην ζωή κι απέναντι στους πάντες.

Υ.Γ. Ελπίζω με το πιο πάνω να μην ενόχλησα ή έθιξα κανέναν, αλλά αντίθετα να βοήθησα.

Νότης