Άθλημα: Τζούντο

Εισαγωγή

Το Τζούντο είναι πολεμική τέχνη, αλλά η πρακτική και οι μέθοδοί του βασίζονται στην ευγένεια. Η νίκη του αθλητή επιτυγχάνεται, όταν υποχωρεί στη δύναμη του αντιπάλου του, προσαρμόζεται σε αυτή και τη χρησιμοποιεί προς όφελος του.

«Αν αντισταθώ, όταν ένας δυνατότερος άνδρας με σπρώχνει με όλη του τη δύναμη, απλά θα νικηθώ. Αν όμως οπισθοχωρήσω, τότε αυτός θα χάσει την ισορροπία του και φυσιολογικά θα σκύψει μπροστά προς την κατεύθυνση, που σπρώχνει. Αν χρησιμοποιήσω τη δύναμή του σπρωξίματος του και εφαρμόσω μια τεχνική πάνω του, καθώς χάνει την ισορροπία του είναι αρκετά πιθανό να τον κάνω να πέσει. Μερικές φορές θα πέσει απλά και μόνο αν στρίψω το σώμα μου επιδέξια. Αυτό είναι ένα απλό παράδειγμα του τρόπου, με τον οποίο μπορεί ένας αγωνιζόμενος να νικήσει υποχωρώντας στη δύναμη του αντιπάλου του. Σε αυτό έγκειται η αρχή της ευγένειας». 

Jigoro Kano, What is Judo, Κodokan, 1947.

Περιγραφή

Οι δύο αθλητές (τζουντόκα) φορούν ο ένας μπλε και ο άλλος λευκή στολή που ονομάζεται και τζουντόγκι και αγωνίζονται για πέντε λεπτά. Ο αγώνας διευθύνεται από έναν κεντρικό διαιτητή και δύο κριτές με ισότιμη γνώμη. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με τον κανόνα της πλειοψηφίας και το αποτέλεσμα δίνεται από το διαιτητή με χαρακτηριστική κίνηση του χεριού και αναφώνηση του βαθμού ή της ποινής. Ο διαιτητής κηρύσσει την έναρξη του αγώνα, αφού πρώτα επιτρέψει στους αθλητές να έρθουν σε επαφή. Ένας αγώνας Τζούντο τερματίζεται άμεσα υπέρ του αθλητή, που θα πάρει το βαθμό «Ιppon», αφού πραγματοποιήσει μία επιτυχημένη τεχνική. Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί Ippon, νικητής αναδεικνύεται ο αθλητής, που έχει τον μεγαλύτερης αξίας βαθμό μετά τη λήξη του χρόνου.

Το Τζούντο στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του 2004

Το Τζούντο κατά τη διάρκεια των Παραολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας έλαβε χώρα στο Ολυμπιακό Γυμναστήριο Ανω Λιοσίων, χωρητικότητας 8.000 θέσεων. Το αγωνιστικό πρόγραμμα ολοκληρώθηκε σε τρεις ημέρες, από τις 18 έως τις 20 Σεπτεμβρίου 2004. Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του 2004 συμμετείχαν 120 αθλητές Τζούντο, 84 άνδρες και 36 γυναίκες.

Ιστορικό

Το Τζούντο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ιαπωνία το 1882 από τον Jigoro Kano και έχει ως βάση τεχνικές από διάφορες σχολές «Ju jitsu» (Τζου ζίτσου), που είχαν αναπτυχθεί στους αιώνες ως πολεμικές τέχνες. Ο Jigoro Kano έθεσε τις βάσεις για τη διάδοση του αθλήματος και αφιέρωσε τη ζωή του στην εκπαίδευση νέων αθλητών.

Από το 1909 έως το 1939 ο Jigoro Kano συμμετείχε στο Ολυμπιακό κίνημα ως μέλος της ΔΟΕ και υπήρξε ένας από τους βασικούς συνεργάτες του Βαρόνου Pierre de Coubertin. Επίσης ήταν υπεύθυνος για την ίδρυση της Διεθνούς Ομοσπονδίας Τζούντο (IJF), καθώς πρότεινε τη δημιουργία της στην δεκαετία του 1930. Τελικά η Ομοσπονδία δημιουργήθηκε το 1951 από 13 ιδρυτικά μέλη-χώρες της Ευρώπης. Σήμερα η IJF συνίσταται από περισσότερες από 180 χώρες.

Το Τζούντο ανδρών εισήχθη στο πρόγραμμα των Παραολυμπιακών Αγώνων της Σεούλ το 1988 και ήταν το πρώτο Παραολυμπιακό άθλημα, που προήλθε από την Ασία. Το Τζούντο γυναικών αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια με γοργούς ρυθμούς και θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας.

Το Τζούντο των Παραολυμπιακών Αγώνων τελεί υπό την αιγίδα της Διεθνούς Αθλητικής Ομοσπονδίας Τυφλών (IBSA). Η IBSA ιδρύθηκε στο Παρίσι το 1981 και έχει ως στόχο την οργάνωση πρωταθλημάτων και αγώνων για τυφλούς ή με μειωμένη όραση αθλητές. Η IBSA είναι επίσημο μέλος της Διεθνούς Παραολυμπιακής Επιτροπής (IPC), η οποία και ηγείται του Παραολυμπιακού Κινήματος.

Στην Ελλάδα το Τζούντο εμφανίστηκε τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και κυρίως μετά τον πόλεμο της Κορέας. Την αθλητική του μορφή την πήρε το 1977, οπότε και αναγνωρίστηκε επίσημα ως άθλημα και εντάχθηκε στο Σύνδεσμο Ελληνικών Γυμναστικών Αθλητικών Σωματείων (ΣΕΓΑΣ). Το 1985 δημιουργήθηκε η Ελληνική Ομοσπονδία Τζούντο (ΕΟΤ).

Εξοπλισμός

Το τζουντόγκι – η στολή του Τζούντο

Το τζουντόγκι κατασκευάζεται από χοντρό βαμβακερό ύφασμα, καθώς οι αθλητές πιάνονται από το κολάρο, το πέτο, τη ζώνη και το παντελόνι του αντιπάλου για να εκτελέσουν τις διάφορες τεχνικές. Για πολλά χρόνια το τζουντόγκι ήταν μόνο άσπρο. Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Σύδνεϋ υιοθετήθηκε και το μπλε τζουντόγκι, ώστε να είναι ευκολότερη η διάκριση μεταξύ των αντιπάλων.

Οι ζώνες στο Τζούντο

Με τις διαβαθμιζόμενες ζώνες στο Τζούντο αναγνωρίζεται η αθλητική ικανότητα κάθε τζουντόκα, το εύρος των τεχνικών του γνώσεων και η συνεισφορά του στο άθλημα. Ο βαθμός φαίνεται από το χρώμα της ζώνης.
Οι δύο τύποι βαθμών είναι το kyu και το dan. Οι βαθμοί του dan είναι οι υψηλότεροι και επιδεικνύονται με μια μαύρη ζώνη. Οι βαθμοί του kyu επιδεικνύονται με χρωματιστές ζώνες.
Αν και οι διαβαθμίσεις των kyu ποικίλλουν από χώρα σε χώρα, το πιο αποδεκτό ιεραρχικό σύστημα παγκοσμίως είναι το εξής:

• 5ο kyu: κίτρινη ζώνη
• 4ο kyu: πορτοκαλί ζώνη
• 3ο kyu: πράσινη ζώνη
• 2ο kyu: μπλε ζώνη
• 1ο kyu: καφέ ζώνη
• 1ο - 5ο dan: μαύρη ζώνη
• 6ο - 8ο dan: μαύρη ή ασπροκόκκινη ζώνη
• 9ο - 10ο dan: μαύρη ή κόκκινη ζώνη

Όλοι οι αρχάριοι τζουντόκα ξεκινούν με άσπρη ζώνη. Οι μαύρες ζώνες απονέμονται στους μαθητές, που έχουν επάρκεια γνώσεων στις τεχνικές του Τζούντο και έχουν επιδείξει σοβαρότητα και αφοσίωση ως εκπαιδευόμενοι. Υπάρχει μια γενική αντίληψη ότι η μαύρη ζώνη σημαίνει, ότι κάποιος είναι ειδικός. Στην πραγματικότητα, ο 1ος βαθμός της μαύρης ζώνης (το 1ο dan), σημαίνει, ότι ο σπουδαστής είναι έτοιμος να αρχίσει να μαθαίνει Τζούντο!

Κανονισμοί

Στοιχεία αγωνιστικού χώρου - Το στρώμα

Ο αγώνας διεξάγεται πάνω σε τετράγωνο στρώμα 10 x 10 μέτρων, με περιοχή κινδύνου 1 x 1 μέτρου και εξωτερική περιοχή ασφαλείας μήκους 3-4 μέτρων. Το χρώμα των στρωμάτων, που ονομάζονται Tatami, ποικίλει, αλλά συνήθως χρησιμοποιείται πράσινο για τον εσωτερικό αγωνιστικό χώρο και την εξωτερική περιοχή ασφαλείας και κόκκινο για την περιοχή κινδύνου.

Ο αγώνας

Σε έναν αγώνα Τζούντο Παραολυμπιακών Αγώνων εφαρμόζονται ουσιαστικά οι κανονισμοί της Διεθνούς Ομοσπονδίας Τζούντο (IJF). Μία από τις βασικότερες διαφοροποιήσεις είναι η σωματική επαφή των δύο αθλητών πριν την έναρξη του αγώνα. Ο διαιτητής κηρύσσει την έναρξη του, αφού πρώτα τους επιτρέψει να πιαστούν από τα τζουντόγκι.

Ένας αγώνας Τζούντο κερδίζεται άμεσα από έναν αθλητή και τερματίζεται, όταν πάρει Ιppon (ένας βαθμός = 10 πόντοι), αφού πραγματοποιήσει μία επιτυχημένη τεχνική. Υπάρχουν τεχνικές, οι οποίες αξιολογούνται με μικρότερης αξίας βαθμούς, όπως waza-ari (7 πόντους), yuko (5 πόντους) και koka (3 πόντους). Υπάρχουν και αντίστοιχης αξίας ποινές, που μπορούν να δοθούν σε ένα αθλητή, hansoku make (Ιppon), keikoku (waza-ari), chui (yuko) και shido (koka).

Δύο waza-ari προστίθενται και ισοδυναμούν με Ιppon. Το ίδιο ισχύει, όταν ένας αθλητής έχει ήδη πάρει waza-ari και ο αντίπαλος του παίρνει στη συνέχεια μία ποινή keikoku. Το yuko και το koka δεν προστίθενται και ο αθλητής με τον μεγαλύτερης αξίας βαθμό κερδίζει τον αγώνα μετά το πέρας των πέντε λεπτών.

Ο βαθμός Ιppon δίνεται, όταν ο αθλητής εφαρμόζει μία τεχνική ρίψεων και ρίχνει τον αντίπαλό του με την πλάτη με πολλή δύναμη, ταχύτητα και έλεγχο.

Waza-ari δίνεται, όταν ο διαιτητής και οι κριτές θεωρούν ότι λείπει ένα από τα στοιχεία του Ιppon σε μια ρίψη. Αυτό μπορεί να συμβαίνει, όταν ο αντίπαλος δεν πέσει με την πλάτη ή ο αθλητής δε βάλει αρκετή δύναμη.

Yuko δίνεται, όταν λείπουν δύο από τα απαιτούμενα στοιχεία στην ρίψη. Αυτό συμβαίνει, όταν ο αντίπαλος πέσει πλάγια.

Κοkα δίνεται, όταν ο αντίπαλος πέσει με τον ώμο, τον μηρό ή τους γλουτούς.
Επίσης, ο βαθμός Ippon δίνεται, όταν ο αθλητής εφαρμόζει μία τεχνική καθήλωσης και κρατάει τον αντίπαλό του στο έδαφος για 25 δευτερόλεπτα. Ο διαιτητής ανακοινώνει την αρχή και το τέλος της καθήλωσης (osaekomi).

Waza-ari δίνεται, όταν ο αντίπαλος ξεφύγει από την καθήλωση στο χρονικό διάστημα 20 - 24 δευτερόλεπτα.

Υuko δίνεται, όταν ο αντίπαλος ξεφύγει από την καθήλωση στο χρονικό διάστημα 15 - 19 δευτερόλεπτα.

Koka δίνεται, όταν ο αντίπαλος ξεφύγει από την καθήλωση στο χρονικό διάστημα 10 - 14 δευτερόλεπτα.

Ακόμη, ο βαθμός Ippon δίνεται, όταν ο αθλητής εφαρμόζει τεχνική πνιγμού ή τεχνική εξάρθρωσης και αναγκάζει τον αντίπαλό του να εγκαταλείψει τον αγώνα χτυπώντας ελαφρά δύο ή περισσότερες φορές με το χέρι του ή λέγοντας «maitta» («εγκαταλείπω»).

Κατηγορίες κιλών

Στο Τζούντο υπάρχουν εφτά κατηγορίες κιλών για τους άνδρες και έξι για τις γυναίκες, όπου συμμετέχουν αθλητές με μειωμένη όραση ή τυφλοί.

Κανόνες συμπεριφοράς

Το Τζούντο χαρακτηρίζεται από την αθλητική ικανότητα της επίθεσης και άμυνας και τη φιλοσοφία του αθλήματος, μέσω της οποίας παρουσιάζεται αυτή η ικανότητα. Ο ηθικός κώδικας του Τζούντο διακρίνεται από ευγένεια, θάρρος, ειλικρίνεια, αυτοέλεγχο, τιμή, σεμνότητα, φιλία και σεβασμό. Στους αγώνες Τζούντο, ένας τζουντόκα θα αποκλειστεί αν χτυπήσει σκόπιμα τον αντίπαλό του.

Υπόκλιση - Χαιρετισμός

Το πιο ορατό στοιχείο από το τελετουργικό του Τζούντο είναι η υπόκλιση. Στους αγώνες, οι τζουντόκα υποκλίνονται ο ένας στον άλλο στην αρχή και στο τέλος του αγώνα για να δείξουν την ευγένεια και το σεβασμό τους ως αντίπαλοι αλλά και προς το θεσμό του Τζούντο, που ενθαρρύνει το τίμιο παιχνίδι (Fair play). Η υπόκλιση λοιπόν είναι μια σωματική έκφραση ευγνωμοσύνης και εκτίμησης.

Κατηγορίες - Αθλητές με μειωμένη ή ολική απώλεια όρασης (IBSA)

Κατηγορία B1

Ολική απώλεια αντίληψης του φωτός και στα δύο μάτια ή μερική αντίληψη του φωτός με ανικανότητα, όμως, αναγνώρισης του σχήματος της παλάμης από οποιαδήποτε απόσταση και προς οποιαδήποτε κατεύθυνση.

Κατηγορία B2

Εκτείνεται από την ικανότητα αντίληψης της μορφής της παλάμης ως την οπτική οξύτητα 2/60 και / ή οπτικό πεδίο μικρότερο των 5 μοιρών.

Κατηγορία B3

Εκτείνεται από την οπτική οξύτητα πάνω από 2/60 ως 6/60 και / ή οπτικό πεδίο από 5 μοίρες ως 20 μοίρες.

Λεξικό

Ju: Τζου (Ju) - ευγένεια, πραότητα, καλοσύνη
do: Ντο (do) - αρχή, κανόνας, δρόμος
Judo: Τζούντο (Judo) - ο δρόμος της ευγένειας/πραότητας
Judoka: Τζουντόκα, αθλητής του Τζούντο
Shinpan: Διαιτητής
Judogi: Τζουντόγκι, φόρμα του Τζούντο
Eri: Πέτο
Obi: Ζώνη
Kyu: Βαθμός – βαθμίδα
Dojo: Αίθουσα προπόνησης
Tatami: Στρώμα του Τζούντο
Shiai: Αγώνας
Repechage: Δεύτερη ευκαιρία (ρεπεσάζ)
Hajime: Αρχίστε
Matte: Περιμένετε
Sono mama: Μην κινήστε
Yoshi: Συνεχίστε
Osaekomi: Ακινητοποίηση
Toketa: Σπάσιμο της Ακινητοποίησης
Maitta: Παραδίνομαι
Sore-made: Τέλος
Ippon: 1 βαθμός (10 πόντοι)
Waza-ari: 7 πόντοι
Yuko: 5 πόντοι
Koka: 3 πόντοι
Waza-ari-awasete-ippon: 2 βαζάρι κάνουν ένα ιππόν
Shido: Σημείωση (ποινή)
Hansoku-make (Ippon): Αποκλεισμός (ποινή)
Rei: Υπόκλιση-χαιρετισμός
Waza: Τεχνική/ές
Tokui-waza: Η καλύτερη τεχνική ενός αθλητή
NAGE-WAZA: Τεχνικές ρίψεων
Tachi-waza: Τεχνικές από όρθια θέση
Te-waza: Τεχνικές χεριών
Koshi-waza: Τεχνικές γοφού
Ashi-waza: Τεχνικές ποδιών
Sutemi-waza: Τεχνικές αυτοθυσίας
Ma sutemi-waza: Τεχνικές αυτοθυσίας προς την πλάτη
Yoko sutemi-waza: Τεχνικές ανατροπής προς το πλάι
KATAME-WAZA: Παλαιστικές τεχνικές εδάφους
Ne-waza: Πάλη στο έδαφος/τεχνικές εδάφους
Osae-komi-waza: Τεχνικές καθήλωσης
Shime-waza: Τεχνικές πνιγμών (περίσφιξης)
Kansetsu-waza: Τεχνικές εξαρθρώσεων

Τεχνικές

Υπάρχουν 66 αναγνωρισμένες τεχνικές ρίψεων και 29 τεχνικές εδάφους.

Τεχνικές ρίψεων Nage waza

Τεχνικές από όρθια θέση Tachi waza

Τεχνικές ποδιών (21) Ashi waza
Τεχνικές γοφού (10) Koshi waza
Τεχνικές χεριών (16) Te waza

Τεχνικές αυτοθυσίας Sutemi waza

Τεχνικές αυτοθυσίας προς την πλάτη (5) Ma sutemi waza
Τεχνικές αυτοθυσίας προς το πλάι (14) Yoko sutemi waza

Τεχνικές εδάφους Katame waza

Τεχνικές καθήλωσης (7) Osae waza
Τεχνικές πνιγμού (12) Shime waza
Τεχνικές εξάρθρωσης (10) Kansetsu waza

Αθλητές

Αθλητές διεθνούς επιπέδου

Μερικές από τις μεγαλύτερες μορφές του Παραολυμπιακού Τζούντο σήμερα είναι ο Αυστριακός Hanl Walter, ο οποίος κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στην κατηγορία των -100 κιλών στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Σύδνεϋ, ο Ιάπωνας Fujimoto Satoshi, που κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στην κατηγορία των -66 κιλών στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Σύδνεϋ και ο Simon Jackson από τη Μεγάλη Βρετανία, κάτοχος τριών χρυσών και ενός χάλκινου Παραολυμπιακών μεταλλίων.

Έλληνες αθλητές

Η μεγαλύτερη Ελληνική διάκριση είναι η κατάκτηση της 5ης θέσης από τον Κλήμη Παπαχρήστο στην κατηγορία των –100 κιλών στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Σύδνεϋ. Ο Κλήμης Παπαχρήστου αγωνίστηκε και στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας και κατετάγη 7οςστην κατηγορία των 100 κιλών. Επίσης σημαντική διάκριση σημείωσε η Χριστίνα Σκανδάλη η οποία κατέκτησε την 7η θέση στα 48 κιλά.

Δείτε επίσης: Διεθνής Αθλητική Ομοσπονδία Τυφλών