Θεραπευτική Ιππασία

Η θεραπευτική αξία της ιππασίας για άτομα με ειδικές ανάγκες ήταν γνωστή στους Έλληνες,από τον 5ο π.Χ.αιώνα. Μία φράση που ιστορικοί αποδίδουν στον Ιπποκράτη,είναι «Η ιππασία στον καθαρό αέρα δυναμώνει τους μυς και τους κρατά σε καλή κατάσταση».

-------------------------------------------------------

Η Θεραπευτική Ιππασία και τα Οφέλη της:

Η εισαγωγή του αλόγου στην θεραπεία και την εκπαίδευση του ανθρώπου δεν είναι σύγχρονη ανακάλυψη. Ήδη από τον 17ο αιώνα, κάποιοι Γερμανοί θεώρησαν την ιππασία ως μια ιδιαίτερα εντατική άσκηση του σώματος, που επενεργώντας σε όλο τον οργανισμό, μπορούσε να δυναμώσει και να αυξήσει την αντοχή του, και να δράσει αποτελεσματικά απέναντι σε ασθένειες.

Το 1969 ο Antonius Kroger, ένας πρωτοπόρος δάσκαλος ειδικής αγωγής, εισήγαγε μια νέα προσέγγιση, την "θεραπευτική-παιδαγωγική-εκπαιδευτική ιππασία" για παιδιά με διαταραχές συμπεριφοράς, όπως και για παιδιά και εφήβους με ψυχολογικά προβλήματα. Διαπίστωσε, ότι με τη βοήθεια του αλόγου μπόρεσε να επηρεάσει θετικά την διαταραγμένη συμπεριφορά αυτών των ατόμων και να βοηθήσει στην ψυχοκινητική τους ανάπτυξη.

Η θεραπευτική ιππασία επενεργεί στις αρθρώσεις, στην σπονδυλική στήλη, στους μυς και στο κεντρικό νευρικό σύστημα, που ρυθμίζει τις κινητικές, αισθητηριακές, γνωστικές, ψυχολογικές και κοινωνικές λειτουργίες.

Ο αναβάτης με αναπηρία, προσαρμόζει την στάση του σώματός του, για να διατηρήσει την ισορροπία του σε κάθε βήμα του αλόγου. Αυτή η σχεδόν αντανακλαστική ανταπόκρισή του στις τρισδιάστατες ταλαντώσεις του κορμού, καθώς αυτές επαναλαμβάνονται, βελτιώνει την κινητικότητά του (όσον αφορά τη θέση του σώματός του, την ισορροπία του, τον μυϊκό του τόνο, την αρμονία και συμμετρία των κινήσεων).

Αυτός ο "διάλογος κινήσεων" μεταξύ αλόγου και αναβάτη αποτελεί μια πολύ καλή ψυχοκινητική άσκηση που δεν μπορεί να αναπαραχθεί από καμιά συσκευή, όσο έξυπνα κατασκευασμένη και να είναι. Έτσι η θεραπευτική ιππασία αποτελεί μια εντελώς ξεχωριστή δυνατότητα θεραπευτικής παρέμβασης για ανθρώπους με ψυχοκινητικές αναπηρίες.

Μια σημαντική παράμετρος η οποία καθιστά τη θεραπευτική ιππασία διαφορετική από κάθε άλλη θεραπευτική προσέγγιση είναι το ψυχολογικό κίνητρο που δίδεται από το ζωντανό συνοδό των ασκήσεων, το άλογο, στους ανθρώπους με αναπηρία. Παιδιά και ενήλικες με κινητικές αναπηρίες περιγράφουν το άλογο σαν ένα "Πολύτιμο φίλο" και βοηθό σε ασκήσεις υψηλών απαιτήσεων τις οποίες χαίρονται να κάνουν.

Η θεραπευτική ιππασία δε φιλοδοξεί να αντικαταστήσει την κλασσική ειδική αγωγή, φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία και ψυχοθεραπεία αλλά να τις συμπληρώσει αποτελεσματικά. Για την συμμετοχή κάποιου ατόμου στις συνεδρίες θεραπευτικής ιππασίας απαιτείται η έγκριση του γιατρού που το παρακολουθεί.

Στην θεραπευτική ιππασία συμμετέχουν το άλογο, ο αναβάτης, ο εκπαιδευτής, ο οδηγός του αλόγου και ο βοηθός ή οι βοηθοί. Μέσα από τη γνωριμία με το άλογο, τη φροντίδα του, ασκήσεις και παιχνίδια, ψυχαγωγικούς περιπάτους και τις συζητήσεις με τα πρόσωπα που συμμετέχουν στη δραστηριότητα, ο αναβάτης αναπτύσσει και εξελίσσει κινητικές, ψυχολογικές και κοινωνικές δεξιότητες. Επομένως η θεραπευτική ιππασία ενεργεί με την έννοια μιας "Ολιστικής θεραπευτικής προσέγγισης".

-------------------------------------------------------

Σε ποιους απευθύνεται:


Η συγκεκριμένη μέθοδος αποκατάστασης απευθύνεται τόσο σε παιδιά ηλικίας άνω των 2 ετών, όσο και σε ενήλικες, χωρίς περιορισμό ορίου ηλικίας.
Ενδείξεις της μεθόδου αποτελούν οι εξής:
- Εγκεφαλική παράλυση (όλοι οι τύποι),
- κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις,
- απουσία άκρων,
- μυϊκή ατροφία, μυϊκή δυστροφία,
- κακώσεις νωτιαίου μυελού,
- δισχιδής ράχη,
- παραπληγία (παράλυση των κάτω άκρων),
- ημιπληγία (παράλυση σύστοιχου άνω και κάτω άκρου),
- σκλήρυνση κατά πλάκας,
- καρδιαγγειακές παθήσεις,
- διαταραχές του λόγου,
- προβλήματα όρασης - τύφλωση,
- προβλήματα ακοής,
- σύνδρομο Down,
- αυτισμός,
- νοητική υστέρηση,
- προβλήματα συμπεριφοράς,
- υπερκινητικότητα,
- δυσλεξία,
- μαθησιακές δυσκολίες,
- ψυχικές διαταραχές.

-------------------------------------------------------

Αποτελέσματα:


Τα θεραπευτικά αποτελέσματα που σημειώνονται και έχουν ερευνηθεί σε χώρες του εξωτερικού διεξοδικά, περιλαμβάνουν κινητικά, ψυχολογικά και εκπαιδευτικά-παιδαγωγικά οφέλη.
Ενδεικτικά αναφέρω τα εξής:
- μείωση της σπαστικότητας και ομαλοποίηση του μυϊκού τόνου,
- βελτίωση ελέγχου κεφαλής, κορμού και λεκάνης,
- προώθηση σωστής στάσης σώματος,
- βελτίωση του λόγου (ποιότητα και ένταση αυτού),
- βελτίωση της ισορροπίας,
- προώθηση και βελτίωση της βάδισης,
- αύξηση του εύρους κινήσεων των αρθρώσεων,
- αναχαίτιση παθολογικών προτύπων κίνησης και προώθηση των φυσιολογικών,
- βελτίωση των προστατευτικών αντιδράσεων,
- βελτίωση του συντονισμού,
- ανάπτυξη του αισθητικοκινητικού και οπτικοκινητικού συστήματος,
- βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας και της αντοχής,
- ανάπτυξη της ομαδικότητας, της συνεργασίας και της κοινωνικοποίησης,
- ανάπτυξη της αυτοπειθαρχίας και της υπομονής,
- ανάπτυξη αυτοέλεγχου και υπευθυνότητας,
- ελάττωση της εσωστρέφειας,
- καλλιέργεια σεβασμού και αγάπης προς τα ζώα,
- ανάπτυξη διαχωρισμού αντικειμένων, χρωμάτων, μεγεθών, γραμμάτων και αριθμών,
- βελτίωση της συγκέντρωσης και της αντίληψης του ατόμου, καθώς και
- ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης που έχει ο ιππέας για τον εαυτό του.
- Τέλος, η επαφή με το άλογο βελτιώνει κατά πολύ τα προβλήματα της ψυχικής σφαίρας.

-------------------------------------------------------

Με ποιους τρόπους:


Κατά τη διάρκεια των συνεδριών RPT χρησιμοποιούνται άλογα κατάλληλα επιλεγμένα ως προς το βηματισμό τους (μήκος βήματος, ποιότητα κίνησης, στροφή λεκάνης, κατακόρυφη ανύψωση, εμβαδόν ράχης κ.α)
Επίσης τα άλογα αυτά εκπαιδεύονται τακτικά για το πρόγραμμα, δηλαδή υπακούουν ακόμη και μόνο με τη φωνή του φυσικοθεραπευτή (voice training), δεν ενοχλούνται από το κάθισμα ή την αλλαγή θέσεων των ιππέων εκ κινήσει, δέχονται τους πλαϊνούς βοηθούς του ιππέα και κάνουν με ευκολία αλλαγή ρυθμού βηματισμού (αργό, μεσαίο, γρήγορο βάδην).
Ο θεραπευτικός βηματισμός είναι μόνο το βάδην. Ο φυσιοθεραπευτής επιλέγει το κατάλληλο άλογο και τον κατάλληλο ρυθμό βηματισμού για κάθε περιστατικό.
Κατά τις συνεδρίες χρησιμοποιείται ειδικός εξοπλισμός, ειδικά βοηθητικά θεραπευτικά μέσα (σέλες, ηνία, σφήνες, αναβολείς, ζώνη γυμνιππευτικής κ.α.) καθώς και ειδικά εκπαιδευτικά - παιδαγωγικά μέσα ( παιχνίδια όπως μπάλες, κρίκοι, γράμματα, αριθμοί, χρώματα, ήχοι, κ.ά. ).
Κατά τις συνεδρίες το άλογο κινείται σε ευθεία γραμμή, κύκλους, ημικύκλια, σερπαντίνες, ζιγκ-ζαγκ κ.α.

-------------------------------------------------------

Ιστορία και εξωτερικό:


Η χρήση του αλόγου ως θεραπευτικό μέσο είχε διαπιστωθεί στην Αρχαία Ελλάδα, όπως γνωρίζουμε από το βιβλίο του Ξενοφώντα «Περί Ιππικής». Επίσης, έχει περιγραφεί πως ο Ασκληπιός έδωσε τα άλογα στην ανθρωπότητα «για αυτούς που υποφέρουν από τραύματα, πληγές και ασθένειες που δεν μπορούν να θεραπευτούν.» (Mayberry, 1978).
Στην Αγγλία η χρήση των αλόγων ως θεραπευτικό μέσο ξεκίνησε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου χρησιμοποιήθηκαν τα άλογα για την αποκατάσταση τραυματισμένων στρατιωτών, στο Νοσοκομείο της Οξφόρδης. Το 1969 ιδρύθηκε ο οργανισμός ?The British Riding for the Disabled Association of Chartered Physiotherapists? (RDA) με την υποστήριξη της βασιλικής οικογένειας.
Το ίδιο έτος δημιουργήθηκε στην Αμερική ο οργανισμός ?The North American Riding for the Handicapped Association? (NARΗA).
Η ανάπτυξη της θεραπευτικής ιππασίας όμως ξεκίνησε μετά του Ολυμπιακούς Αγώνες του Ελσίνκι το 1952, όπου η Δανέζα Liz Hartel κέρδισε το Ασημένιο Μετάλλιο στην Ιππική δεξιοτεχνία, όντας θύμα πολιομυελίτιδας το 1940, με μερική παράλυση και στα δύο της πόδια και βηματίζοντας μόνο με βακτηρίες. Από το έτος αυτό κι έπειτα η ίδια μαζί με τη φυσικοθεραπεύτριά της , Ulla Harpoth, ξεκίνησαν τη χρήση του αλόγου ως θεραπευτικό μέσο για την αποκατάσταση ασθενών.
Σήμερα, προγράμματα Θεραπευτικής Ιππασίας διεξάγονται σε 42 χώρες, από περισσότερες από 200 θεραπευτικές ομάδες.
Ενδεικτικά αναφέρω κάποιες χώρες:
Ελλάδα, Γερμανία, Γαλλία, Φινλανδία, Σουηδία, Νορβηγία, Δανία, Ισπανία, Ιταλία, Τσεχία, Ουγγαρία, Αυστρία, Βέλγιο, Αγγλία, Πολωνία, Αυστραλία Καναδάς, Αργεντινή, Βραζιλία, Μεξικό , Ισραήλ, Ρωσία, Η.Π.Α., Ιαπωνία, Κίνα κ.ά.Κάθε τρία έτη λαμβάνει χώρα το Παγκόσμιο Συνέδριο Θεραπευτικής Ιππασίας, όπου παρουσιάζονται νέες έρευνες και πραγματοποιούνται ενδιαφέρουσες συζητήσεις μεταξύ των ειδικών θεραπευτών όλων των ειδικοτήτων (φυσικοθεραπευτών, ιατρών, ψυχολόγων, λογοθεραπευτών, κ.α.) . Το τελευταίο συνέδριο πραγματοποιήθηκε στη Βουδαπέστη τον Ιούνιο του 2003, ενώ το επόμενο έχει προγραμματιστεί το 2006 στη Βραζιλία. 


Πηγή: Διάφορα site...