Η ιστορία της θρυλικής Γκουέρνικα

Άγνωστες ιστορίες με πρωταγωνιστή το διάσημο πίνακα του Πικάσο.
Η Γκερνίκα ή Γκουέρνικα του Πάμπλο Πικάσο είναι ένας από τους γνωστότερους πίνακες του 20ου αιώνα, μέσα στους πιο αναγνωρίσιμους, και σίγουρα το διασημότερο έργο του διάσημου ζωγράφου.

Πηγή έμπνευσης, ως γνωστόν, αποτέλεσε ο βομβαρδισμός της κωμόπολης Γκερνίκα της Χώρας των Βάσκων από τη γερμανική αεροπορία. Το περιστατικό σημειώθηκε στις 26 Απριλίου του 1937, αλλά η φιλοτέχνηση από τον Πικάσο ξεκίνησε μερικές μέρες αργότερα, την 1η Μαΐου, αφότου ο ζωγράφος πληροφορήθηκε τα γεγονότα από εφημερίδα. Το έργο ολοκληρώθηκε στις αρχές Ιουνίου.

Αν και όλοι γνωρίζουμε τον πίνακα, υπάρχουν ορισμένες πτυχές γύρω από τη δημιουργία του που οι περισσότεροι πιθανότατα να μην γνωρίζουν. Ας δούμε μερικές εξ αυτών…

Ο πίνακας φιλοτεχνήθηκε κατά παραγγελία



Καθώς πλησίαζε η παγκόσμια έκθεση του 1937, μέλη της ισπανικής δημοκρατικής κυβέρνησης ήθελαν το περίπτερο της Ισπανίας στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού που ήταν αφιερωμένο στην Τέχνη και την Τεχνολογία, να φιλοξενεί έναν πίνακα που θα εξέθετες τις θηριωδίες του αρχιστράτηγου Φράνκο και των συμμάχων του. Έτσι στράφηκαν σε έναν από τους πιο διάσημους ισπανούς ζωγράφους, τον Πάμπλο Πικάσο που είχε ήδη τύχει αναγνώρισης από τη δεκαετία του ’10 για την κυβιστική του καλλιτεχνική έκφραση.

Ο Πικάσο δεν είχε επισκεφτεί την Ισπανία για πάνω από 3 χρόνια



Ο Πικάσο δεν χρειάστηκε να πάει μακριά για να φιλοτεχνήσει τον πίνακα για την έκθεση του Παρισιού, καθώς ζούσε στη Γαλλία από το 1904, από όπου και εξέφραζε τη διαφωνία του με το απολυταρχικό στρατιωτικό καθεστώς της χώρας του. Ο ζωγράφος δημιούργησε τη Γκερνίκα χωρίς να έχει βρεθεί στην Ισπανία από το 1934, ενώ και μετά δεν επέστρεψε ποτέ στη χώρα του.

Οι δυνάμεις του Φράνκο κατηγόρησαν τους αντιπάλους για το βομβαρδισμό



Ως γνωστών, ο πίνακας απεικονίζει τον πολύωρο βομβαρδισμό της κωμόπολης Γκερνίκα από τους γερμανούς και ιταλούς συμμάχους του Φράνκο, κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου, καθώς η πόλη αποτελούσε οχυρό των εχθρών του Φράνκο. Ο υπολογισμός των θανάτων κυμαίνεται από 200 σε 1.000 ανθρώπους. Όσο απίστευτο και αν ακούγεται, όμως, ο Φράνκο και οι σύμμαχοί του κατηγόρησαν τους Δημοκρατικούς για την επίθεση.

Ο Πικάσο εμπνεύστηκε από άρθρο των «The Times»



Όπως αναφέρθηκε ήδη, ο Πικάσο δεν στάθηκε μάρτυρας της θηριωδίας, αλλά πληροφορήθηκε τα γεγονότα από τις εφημερίδες. Αυτό όμως που πραγματικά τον άγγιξε, ήταν έναν άρθρο του νοτιοαφρικανού-βρετανού δημοσιογράφου για τα γεγονότα που δημοσιεύτηκε στους «The Times».

Το άρθρο είχε τίτλο «Η τραγωδία της Γκερνίκα: Μια πόλη κατεστραμμένη από αεροπορική επίθεση: Από έναν αυτόπτη μάρτυρα».

Μια πρώιμη εκδοχή του έργου περιελάμβανε μια γροθιά



Ο Πικάσο προχώρησε σε πλήθος πειραματισμών πριν καταλήξει στον πίνακα που όλοι γνωρίζουμε. Ένα από τα πιο πρώιμα προσχέδια του πίνακα περιελάμβανε μια υψωμένη γροθιά, το παγκόσμιο σύμβολο αλληλεγγύης και αντίστασης στην καταπίεση. Οι αντίπαλοι του Φράνκο είχαν ασπαστεί το έμβλημα αυτό κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου. Ο Πικάσο απεικόνισε τη γροθιά αρχικά άδεια και κατόπιν να αρπάζει ένα δεμάτι σιτάρια. Τελικά, όμως, απέρριψε τελείως την εικόνα.

Ο Πικάσο πειραματίστηκε και με το χρώμα



Μπορεί η Γκερνίκα να είναι ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους πίνακες σε αποχρώσεις του γκρι, ωστόσο κατά τη διάρκεια των δοκιμών, ο πασίγνωστος ζωγράφος, είχε δοκιμάσει να κάνει το έργο έγχρωμο. Σε αυτή την εκδοχή ο ζωγράφος συμπεριέλαβε ένα κόκκινο δάκρυ να πέφτει από το μάτι μιας γυναίκας, καθώς και διάφορες εκδοχές έγχρωμου φόντου. Τελικά, δεν κρατήθηκε καμία από αυτές τις δοκιμές.

Ο Πικάσο αρνήθηκε να μιλήσει για τους συμβολισμούς του έργου



Οι κριτικοί τέχνης πέρασαν καιρό προσπαθώντας να «αποκρυπτογραφήσουν» το νόημα των συμβολισμών στη Γκερνίκα, ιδιαίτερα του αλόγου και των ταύρων. Όπως θα ανέμενε κανείς, ζητήθηκε από τον Πικάσο να εξηγήσει τη χρήση αυτών των πλασμάτων στον πίνακα του. Ωστόσο, ποτέ δεν προσέφερε τίποτα πιο αποκαλυπτικό από τη φράση ότι: «Αυτός ο ταύρος είναι ένας ταύρος και αυτό το άλογο είναι ένα άλογο», προσθέτοντας ότι «εάν δώσετε ένα νόημα σε ορισμένα πράγματα στους πίνακές μου, μπορεί να είναι απολύτως αληθές, αλλά δεν ήταν η πρόθεσή μου να δώσω αυτό το νόημα. Οποίες ιδέες και όποια συμπεράσματα έχετε, τα απέκτησα και γω, αλλά ενστικτωδώς, ασυνείδητα. Κάνω τη ζωγραφιά, για τη ζωγραφιά. Ζωγραφίζω τα αντικείμενα για αυτό που είναι».

Οι πρώτες αρνητικές κριτικές του έργου



Σήμερα, η Γκερνίκα θεωρείται ένα από τα κορυφαία έργα του Πικάσο. Ωστόσο, δεν είχε χαρακτηριστεί εξ αρχής ως αριστούργημα. Μεταξύ των πρώτων επικριτών του έργου, ήταν ο αμερικανός κριτικός Clement Greenberg, ο οποίος αποκάλεσε τη Γκερνίκα «απότομη» και «συμπιεσμένη», όπως επίσης και ο κομμουνιστής γάλλος ζωγράφος, Edouard Pignon, ο οποίος επέκρινε το έργο για άστοχο πολιτικό μήνυμα και έλλειψη ενσυναίσθησης για την εργατική τάξη. Με την άποψη αυτή συμφώνησε και ο γάλλος φιλόσοφος Paul Nizan, για να προσθέσει πως η Γκερνίκα ήταν το προϊόν αστικής νοοτροπίας. Τέλος, ο αμερικανός ζωγράφος Walter Darby Bannard, επέκρινε την αντιφατική κλίμακα του πίνακα.

Το γερμανικό «μποϋκοτάζ» του πίνακα



Ο επίσημος γερμανικός οδηγός για τη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού προέτρεπε τους επισκέπτες να μην πάνε να δουν το έργο του Πικάσο, το οποίο αποκαλούσε «συνονθύλευμα από μέρη του σώματος που κάθε 4χρονο θα μπορούσε να ζωγραφίσει». Αιτία γι’ αυτό ήταν φυσικά το αντιφασιστικό μήνυμα του πίνακα, καθώς και η απέχθεια του Χίτλερ στη μοντέρνα τέχνη.

Η χρήση της Γκερνίκα από το γερμανικό στρατό



Ο γερμανικός στρατός χρησιμοποίησε τον πίνακα για μια μάλλον κακοσχεδιασμένη διαφήμιση στρατολόγησης μελών το 1990, έχοντας προφανώς παρανοήσει τη φύση του έργου και το αντιπολεμικό του μήνυμα. Η διαφήμιση είχε το σλόγκαν «Οι εχθρικές εικόνες του εχθρού είναι οι πατέρες του πολέμου».

Ο βανδαλισμός του έργου



Η Γκερνίκα έπεσε θύμα βανδαλισμού και μάλιστα από έναν ειρηνιστή ακτιβιστή. Το περιστατικό σημειώθηκε στις ΗΠΑ, το 1974, οπότε και ο πίνακας βρίσκονταν στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης. Ο Tony Shafrazi, ο οποίος σημειωτέον αργότερα θα γινόταν ένας καθ όλα σεβαστός έμπορος τέχνης, έγραψε με σπρέι της λίγες «Σκοτώστε όλα τα ψέματα» (KILL ALL LIES) στον πίνακα. Την ώρα που η ασφάλεια του μουσείου, τον συνελάμβανε, ο Shafrazi φώναξε: «Φωνάξτε τον έφορο του μουσείου. Εγώ είμαι ένας καλλιτέχνης».

Αντίγραφο του πίνακα στον ΟΗΕ «κρύφτηκε» κατά τη διάρκεια ομιλίας του Πάουελ



Από το 1985 έως το 2009, ο ΟΗΕ κοσμούσε την είσοδο του Συμβουλίου Ασφαλείας με μια ταπισερί - αντίγραφο του πίνακα. Το Φεβρουάριο του 2003, ο υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κόλιν Πάουελ, προχώρησε σε μια ομιλία που καλύπτοντας τηλεοπτικά από το συγκεκριμένο σημείο, καταθέτοντας υπέρ της επικείμενης κήρυξης πολέμου στο Ιράκ από τις ΗΠΑ. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας, ένα μπλε ύφασμα κάλυπτε τον πίνακα.

Αντιφατικές αναφορές απέδωσαν την απόφαση τόσο σε δημοσιογράφους που θεωρούσαν ότι η βίαιη σκηνή θα ήταν δυσάρεστη για τους τηλεθεατές, όσο και στην κυβέρνηση Μπους που πίστευε ότι ένας τόσο αναγνωρίσιμος αντιπολεμικός πίνακας θα ήταν ακατάλληλος για φόντο σε ένα διάγγελμα του Πάουελ που θα προωθούσε στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Ο περίφημος διάλογος του Πικάσο με αξιωματούχο της Γκεστάπο



Ο διάσημος καλλιτέχνης ήταν γνωστός όχι μόνο για τη δύναμη των έργων του, αλλά και για τις φλεγματικές ατάκες του. Όπως θρυλείται, ο Πικάσο είχε ένα σύντομο διάλογο με έναν αξιωματούχο της Γκεστάπο, όταν οι Γερμανοί είχαν καταλάβει το Παρίσι.

Ο αξιωματούχος βρέθηκε στο σπίτι του καλλιτέχνη και βλέποντας μια φωτογραφία του έργου, ρώτησε: «Εσείς το κάνατε αυτό;». «Όχι, εσείς!», ήταν η άμεση απάντηση του Πικάσο.


Πηγή: http://www.newsbeast.gr