Ένας ασυνήθιστος επισκέπτης μπαινοβγαίνει στο Ογκολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού», για να παίξει με τους μικρούς του φίλους και να βοηθήσει στη «θεραπεία» της ψυχούλας τους. Ο αγαπημένος «γιατρός» των παιδιών... έρχεται από το πρώτο παιδικό τραγουδάκι «αχ κουνελάκι-κουνελάκι, ξύλο που θα το φας», σουφρώνει τη μυτούλα, κουνάει τα αυτιά, κλείνει το ματάκι και είναι πράγματι σαν ζωγραφιά. Και φυσικά δέχεται με ευχαρίστηση τα χάδια των παιδιών και αυτό, με τη σειρά του, τους δείχνει την αγάπη του, τα κάνει να χαμογελούν και να ξεχνούν.
Ο κ. Χνούδος είναι... μέλος του επιστημονικού προγράμματος θεραπευτικής συμβολής των ζώων συντροφιάς στο Ογκολογικό τμήμα του Νοσοκομείου Παίδων Π&Α Κυριακού, που ξεκίνησε τον Μάιο του 2008, υπό την εποπτεία της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και αναμένεται να ολοκληρωθεί τέλος του 2010. Στόχος της επίσκεψης του κ. Χνούδου είναι να απομακρύνει το στρες από τα παιδιά και το καταφέρνει και με το παραπάνω, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του προγράμματος. Οι μικροί ασθενείς ξεχνούν για λίγο τον πόνο, τις εξετάσεις, την ταλαιπωρία και ανταποκρίνονται καλύτερα στη θεραπεία.
Τα παιδιά, που πάσχουν από οποιαδήποτε μορφής νεοπλασία, νοσηλεύονται για μεγάλες χρονικές περιόδους και υποβάλλονται σε εξετάσεις και θεραπευτικές αγωγές, με συνέπεια την οδυνηρή και απότομη ανατροπή του τρόπου ζωής τους. Σε αυτό το σημείο, παρεμβαίνει ο κούνελος, ο κ. Χνούδος, αλλάζοντας τους κανόνες του ψυχρού νοσοκομείου. Είναι ο παλιός φίλος των παιδιών, κάτι γνώριμο και οικείο, που έρχεται από τη ζωή τους όπως αυτή ήταν πριν αρρωστήσουν. Τον χαϊδεύουν, τον ταΐζουν, εμπνέονται από την παρουσία του και του χαρίζουν ζωγραφιές.
«Η επιλογή του κουνελιού, ως ζώου παρέμβασης» αναφέρει η κα Λουκάκη, κτηνίατρος και ψυχή του προγράμματος «έγινε με τα εξής κριτήρια: Είναι ζώο οικείο στην πλειονότητα των παιδιών, επιτρέπει την απτική παράλληλα με την οπτική επαφή, είναι ήρεμο, με αποτέλεσμα να μη δημιουργεί πρόβλημα με φωνές στον χώρο παρέμβασης, μικρό σε μέγεθος, ώστε να μεταφέρεται εύκολα και να ζει σε ελεγχόμενες συνθήκες υγιεινής».
Το κουνέλι επισκέπτεται τους άρρωστους μικρούς του φίλους σε τακτά χρονικά διαστήματα και παραμένει σε ειδικό χώρο για δύο ώρες. Διαμένει σε συνθήκες απόλυτα ελεγχόμενες και διατρέφεται σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα. Μεταφέρεται δε σε ειδικό κλουβί, το οποίο υφίσταται απολύμανση πριν και κατά την τοποθέτησή του στο νοσοκομείο.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο 7ο σεμινάριο με θέμα «ψυχοκοινωνική στήριξη του παιδιού με καρκίνο και της οικογένειάς του», τα παιδιά χρησιμοποιούν το ζώο για να εκφράσουν φόβους, να παρηγορηθούν, να αισθανθούν άνετα, να παίξουν, να απασχοληθούν δημιουργικά και να έρθουν σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Κατά τη διάρκεια της παρέμβασης του ζώου, του χαρίζουν τις ζωγραφιές τους, του τραγουδούν και συμμετέχουν σε ομαδικό παιχνίδι, φτιάχνοντας ιστορία με κεντρικό πρωταγωνιστή τον κ. Χνούδο. Οι ζωγραφιές έχουν ξεπεράσει τις 100. Σε κάθε επίσκεψη, χαρίζονται στο κουνέλι κατά μέσο όρο 4-6 ζωγραφιές. Τα παιδιά αναζητούν το ζώο και συμμετέχουν στα δρώμενα, που σχετίζονται με αυτό. Επιδιώκουν να βρίσκονται κοντά του ύστερα από επώδυνες εξετάσεις και επίσης έχει καταγραφεί ότι παιδιά που εισάγονται για παρατεταμένη νοσηλεία εκ νέου στο νοσοκομείο, ζητούν να τα επισκεφτεί το κουνέλι στον θάλαμο όπου νοσηλεύονται. Φωτογραφίζονται μαζί του, ζητούν οδηγίες φροντίδας ενός ζώου στο σπίτι και επιθυμούν να μάθουν πώς και πού γίνονται ιατρικές εξετάσεις στο κουνέλι. Μερικά από τα παιδιά διατυπώνουν την επιθυμία να βρίσκεται μαζί τους το κουνέλι κατά τη διάρκεια των εξετάσεων.
Στη μελέτη έλαβαν μέρος 57 παιδιά, ηλικιών 2 έως 11 ετών, τα οποία συμπλήρωσαν (μόνα τους ή με τη βοήθεια του συνοδού τους) ειδικό ερωτηματολόγιο. Επίσης, συμπληρώθηκαν αντίστοιχα ερωτηματολόγια από 47 γονείς παιδιών, που συμμετείχαν στη μελέτη. Τέλος, 19 μέλη του νοσηλευτικού προσωπικού του τμήματος (ιατροί, νοσηλευτές ή ψυχολόγοι) συμπλήρωσαν, εθελοντικά και ανώνυμα, ειδικό ερωτηματολόγιο. Από αυτούς, 10 συμπλήρωσαν εθελοντικά και ανώνυμα το ίδιο ερωτηματολόγιο, μετά πάροδο έξι μηνών.
«Είναι γεγονός ότι όλες οι μελέτες και φυσικά και αυτή καλούνται να καταγράψουν και να αποδείξουν το προφανές, δηλαδή την ικανότητα των παιδιών και των ζώων να επικοινωνούν και να απολαμβάνουν αυτή την επικοινωνία, που τους επιτρέπει να εκφράζουν συναισθήματα αγάπης και χαράς» εξηγεί η κα Λουκάκη σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ και προσθέτει: «Η παρέμβαση στο Ογκολογικό τμήμα επιδιώκει κυρίως να θέσει τις βάσεις για την εφαρμογή προγραμμάτων θεραπευτικής παρέμβασης με ζώα συντροφιάς στα ελληνικά παιδιατρικά νοσοκομεία, με σκοπό την ψυχολογική υποστήριξη και τη βελτίωση της ποιότητας της νοσηλείας, τόσο των παιδιών που νοσηλεύονται για μεγάλο χρονικό διάστημα όσο και των ενηλίκων συνοδών τους. Τα ζώα είναι η επαφή μας με τη φύση. Στις δύσκολες καταστάσεις οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από στήριξη και αυτή μπορεί να έρθει από τα κατοικίδια ζώα».
Σύμφωνα με μελέτες, στην Ευρώπη υπάρχουν 47 εκατομμύρια κατοικίδιες γάτες και 41 εκατομμύρια σκύλοι. Ειδικότερα, στο Ηνωμένο Βασίλειο το 50% των σπιτιών διαθέτει ζώο συντροφιάς, στη Γερμανία το 43% και στην Ελλάδα περίπου το 12%, με ρυθμό, ωστόσο, συνεχώς αυξανόμενο.
Παιδιά και θεραπευτική παρέμβαση με ζώα
Οι θεωρίες για τον μηχανισμό που είναι υπεύθυνος για τα θεραπευτικά αποτελέσματα επικεντρώνονται στη γνώση ότι τα ζώα έχουν μοναδικές ιδιότητες που μπορεί να διευκολύνουν την εφαρμογή της θεραπείας ή να συμβάλουν στη θεραπεία. Ειδικότερα, όπως ανέφεραν οι επιστήμονες, στο σεμινάριο, η θεραπευτική βοήθεια των ζώων στα παιδιά βοηθά στην αντιμετώπιση διαταραχών, όπως προβλήματα λόγου, αναστολές, αυτισμός, απόσυρση ή ψύχωση. Επίσης, γίνεται θεραπευτική παρέμβαση με ζώα σε παιδιά με κινητικά προβλήματα και σε παιδιά με χρόνιες ασθένειες. Οι μελέτες σχετικά με τη θεραπευτική παρέμβαση με ζώα σε παιδιά, οι οποίες υπολογίζονται μέχρι στιγμής σε 250, δείχνουν ότι τα ζώα έχουν τη δυνατότητα να ελαττώσουν το στρες, το άγχος και την κατάθλιψη. Έχει μετρηθεί ότι η παρουσία ζώου κατά τη διάρκεια ιατρικής εξέτασης ρουτίνας σε παιδιά από 2 έως 6 ετών βελτιώνει τον καρδιακό ρυθμό, μειώνει την αρτηριακή πίεση. Επιπλέον, το χάιδεμα του σκύλου κατά τη διάρκεια μίας οδοντιατρικής εξέτασης, βοηθά στη μείωση των φυσιολογικών δεικτών στρες.
