Μανιοκατάθλιψη: Τα πρώτα σημάδια και η έγκαιρη αντιμετώπιση

Η διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη) χαρακτηρίζεται από σκαμπανεβάσματα στη διάθεση και από επεισόδια μανίας και κατάθλιψης. Από τη μια πλευρά, δηλαδή, υπάρχουν περίοδοι στη ζωή του ατόμου όπου παρουσιάζει έντονα συμπτώματα κατάθλιψης και από την άλλη συμπτώματα υπερβολικά υψηλής διάθεσης (μανία). Κάθε τέτοια περίοδος ονομάζεται καταθλιπτικό ή μανιακό επεισόδιο, τα οποία και εναλλάσσονται μεταξύ τους. Πριν από την πλήρη εκδήλωση τέτοιων επεισοδίων, παρατηρούνται κάποια πρώτα σημάδια – συμπτώματα. Τα τελευταία αφορούν αλλαγές στη συμπεριφορά, τη διάθεση και τη σκέψη του ατόμου και ονομάζονται πρόδρομα σημάδια – αυτά δεν είναι απαραίτητα ίδια με τα συμπτώματα των επεισοδίων.

Πώς το ίδιο το άτομο όμως μπορεί να προλάβει την πλήρη εκδήλωση των συμπτωμάτων και να παραμείνει λειτουργικός;

Η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει εγκαίρως τα πρόδρομα σημάδια, σε συνδυασμό με την αποδοχή της ασθένειας και την τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής, ονομάζεται εναισθησία. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα με διπολική διαταραχή μπορούν και αναγνωρίζουν αυτά τα πρώτα συμπτώματα. Αν και φαίνεται ότι αυτό βοηθάει στο να ζητήσουν άμεσα βοήθεια από το γιατρό τους πολλές φορές αυτό δεν είναι αρκετό ώστε να σταματήσει ένα επεισόδιο. Μέσω της γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας μαθαίνουν παράλληλα να ενεργοποιούν στρατηγικές αντιμετώπισης των πρόδρομων σημαδιών και έτσι σε συνδυασμό με τη ρύθμιση της φαρμακευτικής αγωγής τους αποτρέπονται τα επεισόδια και παραμείνει στο βέλτιστο η κοινωνική, επαγγελματική και διαπροσωπική τους ζωή.

Μία μελέτη από τον καθηγητή Lam και Wong (1997) εξέτασε κατά πόσο οι ίδιοι οι ασθενείς με διπολική διαταραχή αναγνωρίζουν και αντιμετωπίζουν αυτά τα πρόδρομα συμπτώματα και αν η εναισθησία συνδέεται και οδηγεί στην καλύτερη λειτουργικότητα του ατόμου. Οι συμμετέχοντες ήταν στο σύνολο 40, εξωτερικοί ασθενείς των νοσοκομείων Maudsley και Bethlem Royal, με διάγνωση Διπολική τύπου Ι.

Ασθενείς με τη διπολική τύπου Ι έχουν εμφανίσει τουλάχιστον ένα πλήρες μανιακό ή μικτό – μανία και κατάθλιψη – επεισόδιο, συνήθως αρκετά βαρύ, ώστε να απαιτεί νοσηλεία.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες αναγνώριζαν με μεγάλη ευκολία τα πρόδρομα σημάδια της μανίας, αλλά δυσκολεύονταν πολύ όσον αφορά τα αντίστοιχα της κατάθλιψης.

Πιο συγκεκριμένα, πριν από την εκδήλωση επεισοδίου μανίας, ανέφεραν «την έλλειψη ενδιαφέροντος για τον ύπνο», «τις περισσότερο στοχοκατευθυνόμενες συμπεριφορές», «την ευερεθιστότητα», «την αυξημένη κοινωνικότητα» και «τις σκέψεις που τρέχουν». Όσον αφορά τα αντίστοιχα της κατάθλιψης, σημειώθηκαν «η μειωμένη διάθεση για δραστηριότητες ή κοινωνικότητα», «η αδυναμία να βάλουν τις σκέψεις τους και τις ανησυχίες τους στην άκρη», «ο διακεκομένος ύπνος» και «το αίσθημα της θλίψης ή η επιθυμία να κλάψουν».

Τι παρατηρήθηκε όμως σχετικά με τις στρατηγικές αντιμετώπισης που χρησιμοποιούν τα άτομα που έχουν μεγαλύτερη επιτυχία στην αντιμετώπιση αυτών των πρώτων σημαδιών;

Σχετικά με τη μανία, οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν κυρίως συμπεριφορικές στρατηγικές, όπως η προσπάθεια να συγκρατήσουν τον εαυτό τους, να εμπλακούν σε χαλαρωτικές δραστηριότητες, να πάρουν χρόνο για ξεκούραση κοκ. Αντίθετα, στα συμπτώματα της κατάθλιψης, ανέφεραν τόσο γνωσιακές όσο και συμπεριφορικές στρατηγικές. Για παράδειγμα, οργανώνουν και διατηρούν τον εαυτό τους απασχολημένο, αναζητούν κοινωνική υποστήριξη και παρέα από άλλους ανθρώπους, βρίσκουν τρόπους να αποσπώνται από τις αρνητικές σκέψεις, επανεκτιμούν και αναδομούν τις μη ρεαλιστικές σκέψεις κοκ. Αυτές είναι και μια σειρά από δεξιότητες που ασθενείς με διπολική διαταραχή εκπαιδεύονται και μαθαίνουν στην Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία.

Ποια είναι όμως η διαφορά ανάμεσα στις παραπάνω στρατηγικές αντιμετώπισης και στην εναισθησία;

Η τελευταία περιέχει κάτι παραπάνω από απλή διαχείριση συμπωμάτων. Όταν το άτομο έχει αποδεχτεί την ύπαρξη της διαταραχής, δεν αποφεύγει να αναγνωρίσει τα πρώτα σημάδια και έτσι έχει καλύτερο έλεγχο της κατάστασης, τηρώντας τη φαρμακευτική αγωγή και προλαμβάνοντας την εκδήλωση, κυρίως, βαρέων μανιακών επεισοδίων. Συμπερασματικά, η αποδοχή και η έγκαιρη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της μανίας, στηρίζουν την καλή λειτουργικότητα του ατόμου, αφού παρέχεται έτσι η δυνατότητα για αυτό – έλεγχο. Σε επόμενο άρθρο θα επανέλθουμε στις μελέτες του Καθηγητή Lam όπου εξετάσαν ακόμα πιο διεξοδικά τα πρόδρομα σημάδια της διπολικής διαταραχής. Θα αναφερθούμε επίσης στα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για τη σωστή τους παρακολούθηση.

Πηγή: http://www.boro.gr