Σημάδια ότι το στρες σου δεν είναι φυσιολογικό

Ως στρες ορίζουμε την πραγματική ή αντιλαμβανόμενη απειλή της φυσιολογικής και ψυχολογικής μας ακεραιότητας, με τις συνακόλουθες φυσιολογικές και συμπεριφορικές αποκρίσεις.

Το στρες αποτελεί έναν βασικό μηχανισμό της ομοιόστασης (δηλαδή της ικανότητας του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις συνθήκες του εσωτερικού του περιβάλλοντος όπως πχ. η θερμοκρασία, παρά τις εξωτερικές μεταβολές) ο οποίος έχει βοηθήσει εξελικτικά στην επιβίωσή μας. Είναι δηλαδή ένας μηχανισμός απαραίτητος για τη λειτουργία μας ο οποίος επίσης έχει επίσης περιγραφεί και ως αντίδραση «μάχης ή φυγής».

Η φυσιολογική ανταπόκριση στο στρες πραγματοποιείται μέσω του συστήματος του στρες, το οποίο εντοπίζεται τόσο στο κεντρικό νευρικό σύστημα όσο και σε περιφερικά όργανα. Τελικά «προϊόντα» του συστήματος του στρες είναι η αδρεναλίνη (ή επινεφρίνη), η νοραδρεναλίνη (ή νορεπινεφρίνη) και η κορτιζόλη, γνωστή και ως ορμόνη του στρες.

Ωστόσο, όταν δεν υπάρξει επιτυχής προσαρμογή και ανταπόκριση στο στρες, οδηγούμαστε στη δυσομοιόσταση, μία κατάσταση η οποία μπορεί να επιβαρύνει τον οργανισμό είτε μακροπρόθεσμα είτε βραχυπρόθεσμα. Η ανεπιτυχής προσαρμογή ή ανταπόκριση μπορεί να προκληθεί είτε από ανεπάρκεια είτε από υπέρβαση της δραστηριότητας του συστήματος του στρες.

Στρεσογόνοι παράγοντες

Οι στρεσογόνοι παράγοντες ή αλλιώς τα εξωτερικά ή εσωτερικά ερεθίσματα που ενεργοποιούν το σύστημα του στρες, διακρίνονται με βάση το περιεχόμενο, σε φυσικούς (πχ. ο σεισμός, ένα άγριο ζώο κα) και ψυχολογικούς (πχ. αίσθημα μοναξιάς). Με βάση τη διάρκειά τους και την έντασή τους χωρίζονται σε οξείς, χρόνιους, καθημερινούς και σημαντικά γεγονότα/αλλαγές ζωής.

Τα συμπτώματα του στρες

Τα συμπτώματα σχετιζόμενα με το στρες διακρίνονται:

Σε συμπτώματα 1ου βαθμού, τα οποία αφορούν στη συμπεριφορά, τις γνωστικές λειτουργίες και τη συναισθηματική κατάσταση (πχ, ευερεθιστότητα, ζήλια, ανυπομονησία, επικριτική στάση, δυσκολία συγκέντρωσης και απομνημόνευσης, μειωμένη δημιουργικότητα, αίσθημα παραίτησης, θυμό)

Σε συμπτώματα 2ου βαθμού, τα οποία είναι κυρίως σωματικά αλλά όχι ιδιαίτερης σοβαρότητας (πχ. απώλεια όρεξης, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, αϋπνία, εφίδρωση, πονοκέφαλοι, ζαλάδα, ταχυκαρδία, δύσπνοια, ναυτία, έκζεμα, αύξηση αρτηριακής πίεσης, κράμπες και μυϊκοί σπασμοί)

Σε συμπτώματα 3ου βαθμού, τα οποία σχετίζονται με σοβαρές διαταραχές και ασθένειες, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, νόσοι που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα, ακόμα και με συγκεκριμένες μορφές νεοπλασιών. Παραδείγματα συμπτωμάτων 3ου βαθμού μπορεί να είναι ο πόνος στο στήθος, οι ημικρανίες, ο τρόμος, τα λιποθυμικά επεισόδια, νευρικά τικ, διαταραχές ύπνου, σπασμοί, πόνοι στη μέση/τον αυχένα/την πλάτη, έκζεμα και ψωρίαση, κνησμός, δυσπεψία κα.

Διαφορές στρες – άγχους

Αν και μέχρι σήμερα οι έννοιες του στρες και του άγχους αλληλοκαλύπτονται σε μεγάλο βαθμό και χρησιμοποιούνται από επιστήμονες πολλές φορές για περιγράψουν την ίδια κατάσταση, υπάρχουν κάποιες σημαντικές διαφοροποιείς διαφορές.

Η προσαρμογή στο σύστημα του στρες περιλαμβάνει φυσιολογικές και συμπεριφορικές αντιδράσεις στο απειλητικό ερέθισμα, ενώ το άγχος ορίζεται ως μία δυσάρεστη κατάσταση η οποία διακρίνεται από αίσθηση δυνητικών κινδύνων, ένταση και ανησυχία. Δηλαδή, το στρες αφορά περισσότερο αντιδράσεις του σώματος και συμπεριφορικές αντιδράσεις ενώ το άγχος αποτελεί ένα συναίσθημα.

Επιπλέον, το σύστημα του στρες ενεργοποιείται για μία απειλητική κατάσταση στο «εδώ και τώρα» και για συγκεκριμένο ερέθισμα, ενώ το άγχος μπορεί να προκαλείται από μια γενικότερη και αόριστη ανησυχία, ανεξαρτήτως χρόνου και ερεθίσματος.

Παρά το ότι το άγχος και το στρες είναι δύο διαφορετικές έννοιες, είναι σε μεγάλο βαθμό αλληλένδετες και μπορεί να δημιουργήσουν ένα φαύλο κύκλο, καθώς η αδυναμία να ανταπεξέλθει κανείς στο στρες μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές άγχους, αλλά και η ίδια η διαταραχή άγχους μπορεί να αποδυναμώσει το άτομο ώστε να διαχειριστεί με επιτυχία το στρες.

Διαχείριση του στρες

Ο συνήθης τρόπος ελέγχου του στρες είναι η υιοθέτηση ανθυγιεινών συμπεριφορών, όπως η κατανάλωση πολλών γλυκών, η υπέρμετρη χρήση αλκοόλ, το κάπνισμα, η απουσία ρουτίνας στην έγερση και έλευση του ύπνου, η απουσία άσκησης και πολλά άλλα. Οι τρόποι αυτοί, αποδεδειγμένα καταστέλλουν το σύστημα του στρες, όμως μακροπρόθεσμα, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για πολλές σύγχρονες ασθένειες.

Η αποτελεσματική διαχείριση του στρες βασίζεται σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, με ισορροπημένη διατροφή, τακτική άσκηση και ύπαρξη καθημερινής ρουτίνας. Επιπλέον αυτού, σημαντικό ρόλο παίζει η εκμάθηση σε ποικίλες τεχνικές του νου και του σώματος που βοηθούν εξίσου αποτελεσματικά, όπως είναι οι διαφραγματικές αναπνοές, η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, ο καθοδηγούμενος οραματισμός, ο διαλογισμός, η αντικατάσταση δυσλειτουργικών σκέψεων που προκαλούν αντιλαμβανόμενο στρες, η νοερή απεικόνιση, η δημιουργική γραφή, η επικέντρωση στο «εδώ και τώρα» και πολλά άλλα.

Πηγή: http://www.boro.gr