Στα... άδυτα της Προεδρικής Φρουράς

Το επίλεκτο σώμα απόδοσης τιμών του ελληνικού στρατού - Δείτε το πλούσιο φωτορεπορτάζ.
Είθισται στο στρατό να υπάρχει ο διαχωρισμός μεταξύ νέων και παλιών. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην Προεδρική Φρουρά. Οι ρόλοι του «παλιού» και του «νέου» είναι και εκεί υπαρκτοί.

Ρεπορτάζ: Γιώργος Λαμπίρης
Φωτογραφίες: Γιάννης Κέμμος

Οι… παλιοί, αφήνουν μουστάκι, το οποίο σηματοδοτεί την πολύμηνη εμπειρία τους στο Σώμα, αποτελώντας σεβαστά πρόσωπα για τους νεότερους. Ωστόσο, οι ομοιότητες της Προεδρικής Φρουράς με τα υπόλοιπα σώματα του στρατού ξηράς, φαίνεται να ξεκινούν και να καταλήγουν κάπου εκεί. Γιατί σε όλα τα υπόλοιπα σημεία, η επίλεκτη αυτή στρατιωτική μονάδα διαφέρει.

Σήμερα, η ύπαρξη του συγκεκριμένου σώματος σχετίζεται αποκλειστικά με την απόδοση τιμών, ενώ στα πρώτα χρόνια της δημιουργίας της συμμετείχε και σε μάχες.

Για να γίνει κάποιος εύζωνας θα πρέπει να αντέξει στη σκληρή πειθαρχία και την πίεση που απαιτεί η εκπαίδευση. Όσοι υπηρετούν στην Προεδρική Φρουρά, έχουν πάντως να λένε ότι είναι η πιο τιμητική θέση στα στρατιωτικά τους καθήκοντα. Όπως λένε οι ίδιοι νιώθουν ευγνωμοσύνη που τους δόθηκε η ευκαιρία να υπηρετήσουν στη μονάδα, ενώ μεγαλύτερο άγχος τους είναι να μην απομυθοποιήσουν στα μάτια του κόσμου, αυτό το οποίο πιστεύει ο κόσμος για εκείνους.



Για την ιστορία…

Η προεδρική φρουρά ιδρύθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1863 με Βασιλικό Διάταγμα της εποχής ως «στράτευμα αυθύπαρκτον υπό την ονομασία το "ΑΓΗΜΑ"»

Εκτός από Άγημα, ονομάστηκε κατά καιρούς Ανακτορική Φρουρά, Φρουρά Σημαίας και Φρουρά Μνημείου Αγνώστου Στρατιώτη, Βασιλική Φρουρά, για να καταλήξει στη σημερινή της ονομασία, Προεδρική Φρουρά.

Ετυμολογικά, εύζωνας είναι αυτός, ο οποίος είναι καλά ζωσμένος. Ως λέξη τη συναντάμε στα έργα του Ομήρου, όπου αναφέρεται στους στρατιώτες που ήταν καλά ζωσμένοι («ευ'+ζώνες = οι καλά ζωσμένοι»). Από την άλλη η λέξη «τσολιάς», προέρχεται από την τούρκικη λέξη çul που σημαίνει κουρέλι ή παλιόρουχο.

Ασκήσεις ακινησίας για να παραμένει στην ίδια ακριβώς θέση για δύο ώρες

Εύζωνες δεν γίνονται όλοι όσοι θέλουν. Κι αυτό γιατί πολλοί είναι εκείνοι, οι οποίοι δεν αντέχουν την πιεστική και ιδιαίτερα απαιτητική εκπαίδευση. Αρκετοί μάλιστα αγγίζουν τα όριά τους. Η εκπαίδευση, ιδιαίτερα επίπονη, απαιτεί δύο ώρες ακινησίας στη σκοπιά, ενώ ένας τσολιάς δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να κινεί ούτε το βλέμμα του δεξιά η αριστερά, αλλά να είναι απόλυτα προσηλωμένος στην ευθεία. Τα βήματα ενός τσολιά απαιτούν ιδιαίτερη ακρίβεια, ενώ ο βαθμός δυσκολίας αυξάνεται αν αναλογιστείτε ότι το κάθε ένα από τα δύο τσαρούχια που φοράει ζυγίζει ενάμισι κιλό.



Ακλόνητος στη θέση του ακόμα και σε δύσκολες στιγμές

Καθήκον του εύζωνα είναι να μην εγκαταλείπει τη θέση του ακόμα και στις πιο δύσκολες καταστάσεις. Ακόμα και σε περιπτώσεις όπως εκείνη του 2011, όταν κάποιοι έκαψαν το φυλάκιο του Άγνωστου Στρατιώτη, ο στρατιώτης που είχε υπηρεσία εκείνη τη στιγμή έπρεπε να μείνει στη θέση του, και να την εγκαταλείψει μόνο μετά από εντολή του αξιωματικού υπηρεσίας. Όλα αυτά, αφότου είχε ενημερωθεί ο διοικητής της μονάδας, ο οποίος είναι εκείνος, ο οποίος έχει και την τελική ευθύνη σε μία τέτοια δύσκολη στιγμή.

Τα ρούχα

Εκτός όμως από τα στρατιωτικά της καθήκοντα, ρόλος της Προεδρικής Φρουράς είναι και η διατήρηση της παραδοσιακής τέχνης. Για το ρουχισμό των τσολιάδων υπάρχει ειδικό εργαστήριο, το οποίο βρίσκεται στις εγκαταστάσεις της Προεδρικής Φρουράς. Η κατασκευή της στολής εκτός από πολύ χρόνο, απαιτεί και τέχνη, καθώς μέχρι και σήμερα ράβεται σχεδόν εξ’ ολοκλήρου στο χέρι.

Χαρακτηριστικό είναι ότι για να φτιαχτεί η φέρμελη, το γιλέκο που φορούν οι εύζωνες, χρειάζονται σχεδόν έξι μήνες.


Η φέρμελη


Το φάριο


Φουστανέλα


Καλτσες - Καλτσοδέτες

Τα τσαρούχια

Εκτός από ραφείο όμως, όπου δουλεύουν καθημερινά τέσσερα άτομα, υπάρχει και τσαρουχοποιείο, όπου παίρνουν σχήμα και μορφή τα τσαρούχια, αλλά και τα παπούτσια των αξιωματικών. Η διάρκεια ζωής ενός τσαρουχιού, καθώς είναι… δανεικά από τον ένα στρατιώτη στον άλλο είναι περίπου έξι χρόνια. Ένα ζευγάρι χρειάζεται μία εβδομάδα δουλειάς για να παραδοθεί ολοκληρωμένο, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις τα παλιά τσαρούχια συντηρούνται και επαναχρησιμοποιούνται. Αλλάζονται τα καρφιά, οι σόλες, το πέταλο στο τακούνι, και κάποια στιγμή, όταν πια καταπονούνται από τα χτυπήματα, καταστρέφονται για να αντικατασταθούν με καινούργια.



Οι ράφτες και οι τσαρουχοποιοί μαθαίνουν την τέχνη από τους παλιότερους τεχνίτες. Για να μπορέσουν όμως εκτός από το να γνωρίζουν το επάγγελμα πριν δουλέψουν για την προεδρική φρουρά, θα πρέπει και να διαθέτουν και υπομονή. Δύο χρόνια είναι ο χρόνος που απαιτείται έως ότου μπορέσουν να φτιάξουν και να παραδώσουν μία άρτια ευζωνική στολή.

Οι στολές

Η… διασημότερη ενδυμασία είναι η λευκή επίσημη στολή, η οποία καθιερώθηκε στην περίοδο της Τουρκοκρατίας από τους οπλαρχηγούς.



Μία ακόμα στολή είναι εκείνη που φορούσαν τα στρατιωτικά συντάγματα κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους, γνωστή ως θερινή στολή ή θερινός ντουλαμάς.

Επίσης, η στολή των Μακεδονομάχων, η οποία είναι κατασκευασμένη από τσόχα. Οι εύζωνες τη φορούν το χειμώνα, καθώς είναι η πιο ζεστή.



Δύο ακόμα στολές. Ίσως λιγότερο γνωστές, είναι η ποντιακή, η οποία δημιουργήθηκε προς τιμήν των Ελλήνων του Πόντου, αλλά και η κρητική στολή, η οποία έχει στοιχεία από τον νησιωτικό χώρο και χρησιμοποιείται κατά την υποδοχή ξένων ηγετών, πρέσβεων αλλά και στην επίσημη έπαρση και υποστολή σημαίας κάθε Κυριακή στο βράχο της Ακρόπολης.

Τα καθήκοντα

Οι κυριότερες δραστηριότητες της Προεδρικής Φρουράς είναι η φύλαξη του μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη, μνημείο το οποίο δημιουργήθηκε για να τιμήσει όλους τους Έλληνες στρατιώτες, οι οποίοι θυσιάστηκαν στο βωμό της ελευθερίας. Μία ακόμα ευθύνη των ευζώνων είναι η φύλαξη του Προεδρικού Μεγάρου, μία αρμοδιότητα με συμβολικό χαρακτήρα καθότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θεωρείται ο εγγυητής του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Αν περάσετε από το Σύνταγμα κάποια Κυριακή, θα συναντήσετε όλη την Προεδρική Φρουρά, να παρελαύνει για την επίσημη αλλαγή των 11.00 στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Επίσης, κάθε μία ώρα όλες τις ημέρες του χρόνου, γίνεται αλλαγή φρουράς στο μνημείο, καθώς και στο Προεδρικό Μέγαρο.



Κατά τις επίσημες αργίες αλλά και τις Κυριακές, οι εύζωνες πραγματοποιούν την επίσημη έπαρση σημαίας στην Ακρόπολη στις 8.00. Ατραξιόν όμως αποτελεί η κάθοδός τους από τον Ιερό Βράχο, κατά την υποστολή της. Έτσι, ενώ υπό κανονικές συνθήκες χρειάζονται μόλις 5 λεπτά για να φτάσουν στην Ηρώδου του Αττικού, ο κόσμος που θέλει να φωτογραφηθεί μαζί τους, είναι τόσος που συνήθως -κυρίως τα καλοκαίρια- τους… καθυστερεί για περισσότερη από μισή ώρα.

Επίσης οι εύζωνες συμμετέχουν στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου, όπου προηγούνται των πεζοπόρων τμημάτων και συμμετέχουν σε εκδηλώσεις της ομογένειας. Χαρακτηριστική είναι η συμμετοχή της Προεδρικής Φρουράς στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου, στην Πέμπτη λεωφόρο της Νέας Υόρκης, όπου τιμάται η Εθνική Επέτειος.

Στα καθήκοντά της είναι, επίσης, να υποδέχονται αρχηγούς ξένων κρατών.

Τα κουμπιά για ενθύμιο

Τα κουμπιά έχουν τη δική τους ιστορία. Αποτελούν ευσεβή πόθο των περισσότερων στρατιωτών που κάνουν τη θητεία τους στην Προεδρική Φρουρά. Αρκετοί είναι εκείνοι, οι οποίοι όταν απολύονται επιδιώκουν να κρατήσουν για ενθύμιο ένα από τα κουμπιά της στολής τους. Τις περισσότερες φορές όμως γίνονται αμέσως αντιληπτοί και υποχρεώνονται να τα επιστρέψουν. Έτσι, τα όποια σχέδια μπορεί να έχουν, παραμένουν συνήθως ανεκπλήρωτη επιθυμία.

Κάποιοι άλλοι πάλι, σκεπτόμενοι λίγο πιο… πονηρά, προτιμούν να ξηλώνουν τα κουμπιά που κοσμούν τα μανίκια της στολής, καθότι γίνεται λιγότερο αισθητή η απουσία τους σε σχέση μ’ εκείνα που κοσμούν την «πρόσοψη».

Καθαρισμός και συντήρηση

Όλες οι στολές πλένονται και καθαρίζονται στις εγκαταστάσεις της Προεδρικής Φρουράς. Εκεί υπάρχουν επαγγελματικά πλυντήρια και σιδερωτήριο, τα οποία καλύπτουν τις ανάγκες των στρατιωτών. Όσο για τα μέρη της στολής που χρειάζονται στεγνό καθάρισμα, μεταφέρονται στις εγκαταστάσεις της 651 Αποθήκης Βάσεως Υλικού Πολέμου στον Άγιο Στέφανο.



Κάποιες φορές οι ανάγκες καθαρισμού των στολών είναι πολύ πιεστικότερες. Για παράδειγμα, κατά την πρόσφατη αλλαγή Προέδρου της Δημοκρατίας και λόγω της βροχής εκείνη την ημέρα, οι στολές έπρεπε να καθαριστούν και να είναι έτοιμες για την επόμενη. Την άλλη μέρα όλοι οι εύζωνες έπρεπε να παραταχθούν στο Προεδρικό Μέγαρο, καθώς ο νέος πρόεδρος της Δημοκρατίας, θα υποδεχόταν πρέσβεις χωρών και μεγάλο αριθμό αξιωματούχων, οι οποίοι έσπευδαν να του ευχηθούν. Το προηγούμενο βράδυ λοιπόν, οι στρατιώτες γύρισαν στη μονάδα βρεγμένοι, και η μία από τις γυναίκες που ράβουν τις στολές κλήθηκε να βγάλει εις πέρας τη δύσκολη αυτή αποστολή, καθαρίζοντας τις στολές.

Πώς γίνεται κάποιος εύζωνας

Η επιλογή των ευζώνων μόνο τυχαία δεν θα μπορούσε να γίνεται. Γι’ αυτό και ο κάθε εθελοντής που επιλέγει να καταταγεί στην Προεδρική Φρουρά, πρέπει εκτός από ανάστημα να διαθέτει και κάποια ακόμα χαρακτηριστικά.

Το ύψος των Ευζώνων πρέπει να ξεπερνάει το 1,87. Επίσης, να διαθέτει σύμφωνα με τις επιταγές του ευζωνικού σώματος: «άριστη σωματική διάπλαση, άριστη ψυχοπνευματική κατάσταση, χαρακτήρα και ήθος και πίστη προς την αποστολή του ευζώνου».

Ο διάλογος με τον αξιωματικό

Μιλώντας με έναν από τους αξιωματικούς του είπα χαριτολογώντας: «Ήθελα κι εγώ κάποια στιγμή να γίνω τσολιάς».

Με κοίταξε και μου απάντησε: «Τι ύψος έχετε;».

«1,75», απάντησα.

«Θα πρέπει να… ψηλώσετε λίγο ακόμα», μου αποκρίθηκε.

«Μα και πιο ψηλός να ήμουν δεν νομίζω ότι θα άντεχα την ακινησία», του είπα με τη σειρά μου. «Βλέπετε είμαι υπερκινητικός». «Και σίγουρα για να γίνει κάποιος τσολιάς δεν φτάνει μόνο το ύψος», συνέχισα.

«Έχετε δίκιο», είπε, «δεν παύει όμως να είναι ένα από τα πιο γοητευτικά ταξίδια τόσο για έναν αξιωματικό, όσο και για έναν στρατιώτη…»

Πηγή: http://www.newsbeast.gr