Η ιστορία πίσω από διάσημες χειρονομίες

Η μούντζα, το σήμα V, o ανασηκωμένος αντίχειρας ή αλλιώς όταν τα… δάχτυλα γράφουν τη δική τους ιστορία.
Πόσο προσβλητικά μπορεί να είναι ένα δάχτυλο υψωμένο, ένας αντίχειρας ανασηκωμένος ή μια ανοιχτή παλάμη; Όχι μόνο η απάντηση είναι καταφατική, αλλά και μια σειρά από γνώριμες χειρονομίες έχουν τέτοια ιστορία που χάνεται πίσω στα αρχαία χρόνια.

Διότι τα δάχτυλα και γενικά τα άνω άκρα, από πάντα είχαν τη δύναμη να εκφράζουν συναισθήματα που συχνά δεν μπορούσαν να εκφραστούν λεκτικά. Ήταν, τρόπον τινά, μια σιωπηρή διαμαρτυρία, ένας «ήσυχος» θυμός και μια φειδωλή δήλωση νίκης, απέχθειας ή αποτροπιασμού.

Η ελληνικότατη μούντζα, έχει τις ρίζες της στο Βυζάντιο ως μια ποινή που εφάρμοζε ο δικαστής ενώ έφτασε εκμοντερισμένη με διαφορετική ερμηνεία. Ή το διαδεδομένο παγκοσμίως μεσαίο δάχτυλο που παρατεταμένο, εκφράζει απρέπεια. Κι όμως, οι χειρονομίες έχουν τη δική τους ιστορία, έτσι όπως παρουσιάζεται στο παρακάτω κείμενο.

Το σήμα V




Δυο δάχτυλα, δυο χειρονομίες, δυο διαφορετικές ερμηνείες. Αν το σήμα γίνει προτάσσοντας το πίσω μέρος του χεριού, τότε είναι μια διόλου ευγενική χειρονομία που κυριαρχεί κυρίως στη Βρετανία για πάνω από έναν αιώνα. Σε μια απόπειρα μετάφρασης της έννοιας, θα ήταν στα ελληνικά «άρπα την», με την ακραία απόδοσή της. Ωστόσο, κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, τόσο η χειρονομία όσο και η ερμηνεία αυτής, είχαν μια τελείως διαφορετική έννοια.

Ο Βέλγος πολιτικός ονόματι Victor de Laveleye, ο οποίος εισήγαγε την εν λόγω χειρονομία όταν κατέφυγε στη Βρετανία όταν οι Ναζί κατέλαβαν τη χώρα του. Ενώ ζούσε στην εξορία, ο de Laveleye είχε αναλάβει ως επικεφαλής των ραδιοφωνικών εκπομπών του BBC και πρότεινε οι ακροατές στην κατεχόμενη Ευρώπη να χρησιμοποιούν το γράμμα V ως σύμβολο της αντίστασης (Το V στα γαλλικά, σημαίνει victoire δηλαδή «νίκη», αλλά και στα Ολλανδικά το vrijheid, σημαίνει ελευθερία).

Ο De Laveleye ήλπιζε ότι η καμπάνια του V, θα διαδοθεί σε όλη την Ήπειρο, και θα έκαμπτε το ηθικό των Ναζιστών. Ο βρετανικός Τύπος γρήγορα διέδωσε αυτή την ιδέα, που έγινε δημοφιλής στους ανθρώπους της Συμμαχίας που σχημάτιζαν το γράμμα V με τα δάχτυλά τους, έχοντας τις παλάμες γυρισμένες μέσα. Με την πάροδο των ετών, η εν λόγω χειρονομία μετέφερε το μήνυμα της ενθάρρυνσης και αργότερα της ειρήνης.

Το μεσαίο δάχτυλο



Ασχέτως με ότι πιστεύεται, η κακιά αυτή χειρονομία δεν είναι σύγχρονη, αλλά χάνεται στα βάθη των αιώνων. Το μεσαίο δάχτυλο, για όσους αγνοούν την ερμηνεία της χειρονομίας αυτής, είναι μια απρεπής κίνηση που γίνεται για την εκδήλωση θυμού, δυσαρέσκειας σε αυτόν που τη «δέχεται». Αλλά πώς ξεκίνησε, διαδόθηκε και έφτασε ανέπαφη μέχρι τις μέρες μας; Η ανόρθωση του συγκεκριμένου δάχτυλου, χρονολογείται πίσω στην εποχή της Αρχαίας Ρώμης, όπου τότε το αποκαλούσαν digitus impudicus, ή σε ελληνικά το άσεμνο δάχτυλό.

Οι Ρωμαίοι, πίστευαν ότι η ύψωση του μεσαίου, μεγάλου δαχτύλου θυμίζει το αντρικό μόριο, το οποίο αποτρέπει το κακό μάτι. Ως εκ τούτου, όποτε οι Ρωμαίοι συναντούσαν κάποιον με…«κακόβουλο» βλέμμα, έκριναν ότι μπορούσαν να προστατευτούν από τη κατάρα, προτάσσοντας το μαγικό μεσαίο δάχτυλο: λειτουργούσε δηλαδή ως ασπίδα προστασίας.

Στρατιωτικός χαιρετισμός



Κατά το παρελθόν, ο χαιρετισμός έκρυβε μια βασική εθιμοτυπία, αυτή της αφαίρεσης του καπέλου σε ένδειξη σεβασμού. Σύμφωνα με υπόδειξη της Βρετανικής στρατιωτικής συμπεριφορά του 18ου αιώνα, προσωπικό υποχρεωνόταν να αφαιρεί το καπέλο κατά την παρουσία ανώτατων αξιωματικών. Αλλά με την πάροδο των ετών, τα στρατιωτικά καπέλα έγιναν όλο και πιο περίπλοκα, ειδικά για τους στρατιώτες της Βρετανικής φρουράς με τα περίφημα γούνινα καπέλα. Οπότε, η πρακτική αυτή, με την πάροδο των ετών, καταργήθηκε και ο χαιρετισμός γίνεται πλέον χωρίς την αφαίρεση του καπέλου, και επικράτησε ο χαιρετισμός που όλοι γνωρίζουμε.

Ανασηκωμένος αντίχειρας



Ο ανασηκωμένος αντίχειρας θεωρείται λίγο ως πολύ διεθνές σύμβολο έγκρισης ή αποδοκιμασίας. Θα έχετε διαβάσει ή θα έχετε δει σε ταινίες εποχής, ότι όταν ένας Ρωμαίος μονομάχος έχανε στην αρένα, το πλήθος εξέφραζε την έγκρισή του, στρέφοντας ανάλογα τους αντίχειρες (pollice verso) (επάνω σήμαινε χάρις – κάτω σήμαινε θάνατος).

Στην πραγματικότητα, οποιαδήποτε κατεύθυνση έδειχναν οι αντίχειρες σήμαινε ένα πράγμα: Σκοτώστε τον! Αν ο κόσμος ήθελε ένα μονομάχο να ζήσει, δεν έκανε κανένα σημάδι με το χέρι. Αιώνες αργότερα, τόσο οι Γάλλοι, όσο και οι Βρετανοί έδωσαν μια πιο θετική ερμηνεία στην εν λόγω χειρονομία. Για παράδειγμα, όταν οι βρετανοί επιχειρηματίες ήθελαν να σφραγίσουν μια συμφωνία, συχνά ανασήκωναν τους αντίχειρες τους και τους πίεζαν μαζί.

Επιπλέον, όταν οι Γάλλοι ήθελαν να συμβολίσουν ότι κάτι ήταν Νο 1 ή πρώτης κατηγορίας, τότε ανόρθωναν, τι άλλο, τον αντίχειρά τους. Οπότε, όταν ο ανασηκωμένος αντίχειρας έγινε μια χειρονομία με καλή ερμηνεία, οι Ευρωπαίοι ξαναέγραψαν τη Ρωμαική ιστορία…

Συμπωματικά, και οι Κινέζοι έστρεφαν τους αντίχειρες επάνω όταν κάτι ήταν εξαιρετικό. Κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, οι κινέζοι πολίτες έκαναν τη συγκεκριμένη χειρονομία όταν έβλεπαν να πετούν οι Flying Tigers, μια ομάδα αμερικανών πιλότων που πετούσε μαζί με την κινεζική Πολεμική Αεροπορία για να βοηθήσει στην υπεράσπιση της Κίνας από την ιαπωνική βομβαρδιστικά.

Χειραψία

Είναι μια από τις πιο δημοφιλείς και συχνές χειρονομίες: Το δόσιμο των χεριών σε συναντήσεις, το άγγιγμα και σφιχτό ή χλιαρό πιάσιμο του χεριού του ενός από το χέρι του άλλου, όταν αγγίζουν οι παλάμες και κάπως σφίγγονται τα χέρια. Η χειραψία έχει τέτοιο….εκτόπισμα, που σύμφωνα με επιστήμονες, διαμορφώνει-θετικά ή αρνητικά-, την πρώτη εντύπωση. Η ιστορία της χειραψίας ανάγεται στα αρχαία χρόνια, στην Αρχαία Ελλάδα, που θεωρούσαν σαν ένα μέσο για να δείξει αυτός που χαιρετά έναν άγνωστο, ότι δεν έχει όπλα, άρα οι διαθέσεις του είναι φιλικές.

Μούντζα



Είναι γνωστό και ως φάσκελο, και είναι ελληνικότατη, υβριστική χειρονομία. Τη… χρήση της, τη συναντάμε στο Βυζάντιο, ως μια ποινή που εφαρμοζόταν σε περιπτώσεις ασήμαντων παραπτωμάτων. Ο δικαστής έβαζε το χέρι του σε στάχτη και λέρωνε (μουντζούρωνε) το πρόσωπο του τιμωρούμενου, διαπομπεύοντάς τον με αυτόν τον τρόπο. Ωστόσο, επικρατεί και η άποψη που θέλει την χειρονομία που συμμετέχει όλη η παλάμη και τα δάχτυλα, να χρονολογείται από την αρχαία Ελλάδα. Λέγεται, ότι μία χειρονομία αντίστοιχη της μούντζας χρησιμοποιούταν αρχικά στα Ελευσίνια μυστήρια, συνοδευόμενη ωστόσο και από κατάρες προς το «κακό».

Μια άλλη άποψη, θέλει την προσφιλή μας μούντζα, να απεικονίζει το αιδοίο ή την ερωτική πράξη. Σύμφωνα με την Wikipedia, ο υβριστής δεν είχε τότε ανοιχτά όλα τα δάχτυλα του χεριού, αλλά είχε τεντωμένο τον αντίχειρα και καθέτως προτεταμένο τον δείκτη και τον μέσο, κρατώντας τα υπόλοιπα δύο δάχτυλα κλειστά σε γροθιά. Όπως αναφέρει ο Ρωμαίος ποιητής Οβίδιος, οι Έλληνες αποκαλούσαν αυτή τη χειρονομία σύκο και οι Ρωμαίοι στην αρχή νόμιζαν ότι με αυτή τη χειρονομία οι Έλληνες ξόρκιζαν δαιμονικές δυνάμεις, επειδή σε άλλους λαούς η επίδειξη της παλάμης και η παρόμοια χρήση των δακτύλων ήταν συνυφασμένη με κατάρες και εξορκισμούς -θεωρείτο προβασκάνιο. Εντούτοις στην πραγματικότητα ήταν βαριά ύβρις και έκφραση περιφρόνησης που επιβίωσε με άλλη μορφή και στο Βυζάντιο (στις διαπομπεύσεις).

Χαιρετισμός με γροθιές



Ονομάζεται και «η γροθιά των τρομοκρατών», αλλά δεν προέρχεται από την Hezbollah. Προέρχεται από τους επαγγελματίες μποξέρ της δεκαετίας του 1970, όταν ο απλός κόσμος άρχισε να μιμείται την κίνηση που έκαναν οι αθλητές που άγγιζαν τα γάντια τους πριν από έναν αγώνα. Αργότερα, αυτή η χειρονομία έγινε δημοφιλής στις τάξεις των παικτών του μπάσκετ, που χτυπούσαν με αυτό τον τρόπο τις γροθιές των συμπαικτών τους ως χαιρετισμό, αντί να προβούν στις παραδοσιακές χειραψίες.


Πηγή: http://www.newsbeast.gr