Ψυχοσωματικά και στα παιδιά: Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα;

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα περιγράφουν μια κατάσταση η οποία σχετίζεται με συγκεκριμένες οργανικές διαταραχές όπως για παράδειγμα η υπέρταση, και η οποία μπορεί να προκληθεί ή να επιδεινωθεί από ψυχολογικούς παράγοντες όπως είναι το στρες. Πολλές φορές, στην καθημερινότητά μας, για να εξηγήσουμε και να περιγράψουμε τις επιδράσεις των ψυχολογικών καταστάσεων (π.χ. των συναισθημάτων) πάνω στις βιοσωματικές λειτουργίες χρησιμοποιούμε μεταφορικές εκφράσεις, όπως «η καρδιά μου πάει να σπάσει» στις περιπτώσεις φοβίας, «κόπηκε ή πιάστηκε η αναπνοή μου» στις περιπτώσεις μεγάλης στενοχώριας και φόβου, «έχασα τη μιλιά μου» ή «το στομάχι μου δέθηκε κόμπος» σε περιπτώσεις εξαιρετικά υψηλού άγχους ή ενθουσιασμού.

Έρευνες στο χώρο των νευροεπιστημών έχουν αποδείξει ότι το σώμα, ο νους και τα συναισθήματα αλληλεπιδρούν σημαντικά. Πολλά σωματικά συμπτώματα ξέρουμε ότι ξεκινούν από την κατάσταση του νου μας, ασκώντας ισχυρή επίδραση στο σώμα μας, π.χ. πονοκέφαλοι, στομαχόπονοι, εμετός, διάρροια, φαγούρα, πυρετός, κούραση και απώλεια της όρεξης. Ορισμένες φορές, βέβαια, τέτοια συμπτώματα μπορεί να οφείλονται και σε συγκεκριμένες σωματικές ασθένειες. Παρόλαυτα, έρευνες έχουν δείξει ότι αρκετοί πόνοι όπως για παράδειγμα οι στομαχόπονοι ή οι κεφαλαλγίες τις περισσότερες φορές οφείλονται σε ψυχική ένταση και πίεση. Υπάρχουν ακόμα πολλές αρρώστιες που ενώ στην αρχή προκαλούνται από φυσικά αίτια μπορούν να χειροτερέψουν με την ένταση ή τη στενοχώρια, όπως ο διαβήτης ή το άσθμα. Μερικές αρρώστιες στα παιδιά προκαλούνται από καθαρά ψυχολογικούς παράγοντες, π.χ. η ημικρανία και οι κολικοί.

ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Είναι γνωστό ότι στο φάσμα όλης του της ανάπτυξης, το παιδί περνάει από διάφορες εξελικτικές φάσεις οι οποίες συνοδεύονται από πολλές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα: βιοσωματικό, γνωστικό/γλωσσικό και ψυχοκοινωνικό. Οι αλλαγές αυτές πάντα φέρνουν κάτι καινούριο και άγνωστο για το παιδί, άρα αρχικά, είναι αναμενόμενο να του δημιουργηθούν συναισθήματα ανασφάλειας, φόβου και άγχους. Συχνά, επειδή το παιδί δεν είναι σε θέση να εκφράσει με λόγια τα προβλήματά του και τις ανησυχίες του, μπορεί να εμφανίσει σωματικά συμπτώματα όπως δυσκολίες στον ύπνο και τη διατροφή, νυχτερινή ενούρηση, κοιλιακούς πόνους, ψωρίαση, διαταραχές στη ροή του λόγου (τραυλισμός) κτλ. Τα συμπτώματα αυτά αποτελούν την σωματοποιημένη εξωτερίκευση των συναισθημάτων του παιδιού καθώς και την προσπάθειά του να προσαρμοστεί ή να αντιδράσει στις εκάστοτε ψυχοπιεστικές συνθήκες (π.χ. πρώτη φορά στο σχολείο, διαζύγιο γονιών, ερχομός δεύτερου παιδιού στην οικογένεια).

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Αρκετές φορές το παιδί θέλει να κάνει ή να πει πράγματα, αλλά δεν μπορεί ή νιώθει ότι δεν πρέπει να τα κάνει για διάφορους λόγους.Για παράδειγμα, στην περίπτωση της γέννησης ενός δεύτερου παιδιού, το πρωτότοκο παιδί είναι πολύ πιθανό να αισθανθεί πίεση, ζήλια, ανασφάλεια κι αβεβαιότητα για το αν θα έχει την αγάπη και την προσοχή της μητέρας του. Τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να δεχτούν εύκολα τις αλλαγές στη ρουτίνα τους και τη ζωή τους και κάθε αλλαγή τους προκαλεί άγχος και αρνητικά συναισθήματα. Ενδέχεται να νιώσουν καταπίεση, άγχος και στην προσπάθειά τους να το καταπολεμήσουν το καταπνίγουν. Τότε έρχεται το σύμπτωμα. Μπορεί να εμφανιστούν σωματικά συμπτώματα όπως πόνοι στο κεφάλι, στο στομάχι καθώς και παλινδρόμηση σε συμπεριφορές προηγούμενων αναπτυξιακών σταδίων όπως νυχτερινή ενούρηση ή συνήθειες πρώτης παιδικής ηλικίας όπως για παράδειγμα η ονυχοφαγία ή το πιπίλισμα του δαχτύλου. Όλα τα παραπάνω συμπτώματα εμφανίζονται για να μπορέσει το παιδί να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και να αντιμετωπίσει όλο το άγχος που αισθάνεται.

Τέλος , το ψυχοσωματικό σύμπτωμα μπορεί, να εξυπηρετεί ένα σκοπό, να διευκολύνει. Για παράδειγμα, ένα παιδί που πηγαίνει για πρώτη φορά στο σχολείο, ξεκινάει να βιώνει έντονα το άγχος του αποχωρισμού. Σε παιδιά προσχολικής ηλικίας η απομάκρυνση από τους γονείς τους είναι η σημαντικότερη πηγή άγχους κι εκνευρισμού. Όσο μικρότερο σε ηλικία είναι το παιδί τόσο ισχυρότερη είναι και η επίδραση του αποχωρισμού από τους γονείς του. Λόγω του υψηλού άγχους που βιώνουν για την απομάκρυνση τους από το οικείο τους οικογενειακό περιβάλλον και την ένταξή τους στο άγνωστο σχολικό περιβάλλον, πολύ συχνά αρκετά παιδιά εμφανίζουν σωματικά συμπτώματα όπως πόνους στην κοιλιά και το κεφάλι πριν πάνε στο σχολείο ή κάθε Κυριακή βράδυ. Τα εμφανίζουν γιατί θέλουν να αποφύγουν να πάνε στο σχολείο.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΑΝ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΟΥΣ ΕΧΕΙ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ;
Καταρχάς, θα πρέπει να παρατηρήσουν πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα και πόσο συχνά εμφανίζεται. Εφόσον έχει διαπιστωθεί από γιατρό ότι τα σωματικά συμπτώματα δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας οργανικής διαταραχής, θα πρέπει να παρατηρήσουν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εμφανίζονται (πού, πότε).
Θα πρέπει να κατανοήσουν τη συμπεριφορά του και να το βοηθήσουν να κατανοήσει και σταδιακά να ελέγξει τα αρνητικά συναισθήματα που του δημιουργούνται, όπως θυμός, οργή, άγχος.
Θα μπορούσαν να συζητήσουν μαζί του και να το βοηθήσουν να εκφράσει τις φυσιολογικές του αντιδράσεις με λόγια ή αν είναι πολύ μικρό με το παιχνίδι. Πάντα θα πρέπει να υπάρχει μια στάση κατανόησης, που θα βοηθήσει το παιδί να νιώσει αρκετή σιγουριά για να κουβεντιάσει με τους γονείς τα προβλήματα του. Η έμφαση θα πρέπει να δοθεί περισσότερο στις δυσκολίες που προκάλεσαν τα συμπτώματα παρά στα ίδια τα συμπτώματα.
Αν τα συμπτώματα επιμένουν, θα ήταν ωφέλιμο και βοηθητικό οι γονείς να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή ο οποίος θα τους βοηθήσει να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που δημιούργησαν τα συμπτώματα του παιδιού.

Πηγή: http://www.boro.gr