Η «μόδα» της ψηφιακής φιλανθρωπίας

Από το «Livestrong» στο Ice Bucket.
Η ψηφιακή φιλανθρωπία χαρακτηρίζεται πολυδιάστατο ζήτημα. Μερικές φορές παρέχεται αποτέλεσμα άλλες πάλι σκέτη αυτοπροβολή. Πάντως είναι βέβαιο πως στην κοινωνία του διαδικτύου η επικοινωνία σχετικά με ένα φιλανθρωπικό στόχο είναι πολύ πιο πετυχημένη από εκείνη των χρόνων των αναζητήσεων προσώπων με τη βοήθεια του ερυθρού σταυρού.

Η μόνη περίπτωση να μην έχει δει κάποιος τον τελευταίο καιρό ένα από όλα εκείνα τα βίντεο που καταγράφουν την διαδικτυακή ψυχρολουσία του Ice Bucket Challenge, είναι η έλλειψη πρόσβασης στο διαδίκτυο. Η ιδέα της νέας αυτής φιλανθρωπικής μόδας έχει ως εξής: ρίχνεις έναν κουβά με παγωμένο νερό στο κεφάλι σου και προσκαλείς φίλους και γνωστούς να κάνουν το ίδιο με σκοπό την γνωστοποίηση της Αμυοτροφικής Πλευρικής Σκλήρυνσης αλλά και την βοήθεια των ασθενών που πάσχουν από αυτή. Ο τρόπος απλός, κάθε φορά που κάποιο βίντεο δημοσιεύεται τόσο ο πρωταγωνιστής όσο και ο θεατής ενημερώνονται, για την ακρίβεια καλούνται, να προσφέρουν 100 δολάρια στο ίδρυμα της Αμυοτροφικής Πλευρικής Σκλήρυνσης ALS. Άλλωστε το Ice Bucket Challenge ξεκίνησε για να γίνει ευρύτερα γνωστή η εν λόγω ασθένεια και να συγκεντρωθεί ένα ποσό ώστε να συνεχιστεί περαιτέρω η έρευνα για την αντιμετώπιση της. Η δωρεά δε, γίνεται πανεύκολα, μπαίνοντας στη σελίδα του ιδρύματος και πατώντας το κόκκινο κουμπί.

Αν και το πείραμα στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει πρακτικά πετύχει, αφού το ίδρυμα έχει ήδη συγκεντρώσει πάνω από 30 εκατ. δολάρια, θα μπορούσε να πει κανείς πως το ποσό είναι χαμηλό αναλογικά με την απήχηση που είχε η πρωτότυπη δράση που το συνοδεύει, δηλαδή σε σχέση με τον αριθμό των ατόμων που έχουν ψυχρο-λουστεί με κουβάδες γεμάτους παγάκια.

Μετά από άλλη μια διαδικτυακή φιλανθρωπία που εξαπλώνεται με φρενήρεις ρυθμούς και η οποία στην πιο ακραία εκδοχή της, στοίχισε ακόμα και τη ζωή ενός 18χρονου Βρετανού, τίθεται το ερώτημα της διαδικτυακής φιλανθρωπίας και του «χάσταγκ ακτιβισμού». Κατά πόσο ισοδυναμεί η δημοσίευση στο facebook μιας κοινωφελούς δράσης με την φιλανθρωπική πράξη και σε ποιες περιπτώσεις οι ενέργειες για καλούς σκοπούς καταλήγουν να είναι απλά μια ακόμα επιταγή της μόδας των κοινωνικών δικτύων.

Μια αναδρομή στην διαδικτυακή φιλανθρωπία βεβαιώνει πως το Ice Bucket Challenge, δεν είναι η μόνη προσπάθεια που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια αν και συγκαταλέγεται σίγουρα στις πιο ακραίες. Κατά διαστήματα παρατηρείται πως ο πλανήτης συστρατεύεται στα κοινωνικά δίκτυα πίσω από το άρμα ενός φιλανθρωπικού σκοπού. Συνηθέστερα βέβαια η εστίαση της προσοχής φαίνεται να έχει ημερομηνία λήξεως αφού μετά από μερικές μέρες ή, σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, βδομάδες, κάποιο άλλο θέμα κεντρίζει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και παύει να ασχολείται με τον φιλανθρωπικό σκοπό μέχρι την επόμενη δημόσια πρόσκληση.
Ποιες ήταν όμως οι γνωστότερες φιλανθρωπικές καμπάνιες τέτοιου είδους και πόσο συνέβαλαν στην επίλυση του προβλήματος;

«Στείλτε την Κάρεν Κλάιν διακοπές»



Μια από τις πιο πρόσφατες θα μπορούσε να θεωρηθεί η εκστρατεία ευαισθητοποίησης για μια Αμερικανίδα συνοδό σχολικού λεωφορείου η οποία συγκέντρωσε το χρηματικό ποσό των 600.000 δολαρίων για να πάει διακοπές έπειτα από προσβλητικά σχόλια που δέχτηκε από μαθητές σχολικού λεωφορείου για το βάρος και την εμφάνισή της. Η είδηση με τίτλο «Μαθητές πρόσβαλαν ηλικιωμένη» και ο φιλανθρωπικός έρανος με τίτλο «Στείλτε την Κάρεν διακοπές» καταλάμβανε για περίπου δέκα μέρες μεγάλο μέρος των αμερικανικών δελτίων ειδήσεων, με δημοσιογράφους, πανελίστες και ψυχολόγους να αναλύουν το βίντεο με το συμβάν που είχε δημοσιευτεί στο Youtube, καρέ καρέ, την Κάρεν να δηλώσει πόσο προσβεβλημένη ένιωσε και τα παιδιά να διαβάζουν την επιστολή που της απέστειλαν για να επανορθώσουν. Ο έρανος που ξεκίνησε από έναν τηλεθεατή, ονόματι Μαξ Σίντοροβ, ο οποίος ευαισθητοποιήθηκε βλέποντας το βίντεο που δημοσίευσαν οι μαθητές στο Youtube. ξεπέρασε κατά πολύ τον αρχικό στόχο που ήθελε να συγκεντρωθεί το ποσό των 5.000 δολαρίων. Άλλωστε οι δωρητές άγγιξαν τις 23.000 ενώ εκείνοι που σχολίασαν ή κατέθεσαν παρόμοιες εμπειρίες παρενόχλησης τις 210.000…

Το βραχιόλι «Livestrong»



Άλλη παλαιότερη αλλά άκρως επιτυχημένη προσπάθεια φιλανθρωπίας η οποία εξαπλώθηκε κυρίως μέσω διαδικτύου ήταν και το βραχιόλι Livestrong, το οποίο από το 2004 κι έπειτα αποτέλεσε μήνυμα ελπίδας. Η ιδέα δημιουργήθηκε από τον Λανς Άρμστρονγκ σε συνεργασία με τη Nike, λίγο προτού ο διάσημος ποδηλάτης κατακτήσει για έκτη φορά την πρώτη θέση στον Ποδηλατικό Γύρο της Γαλλίας. Τα κίτρινα βραχιολάκια σιλικόνης πωλούνταν αντί ενός δολαρίου έκαστο και τα έσοδα ενίσχυαν το ίδρυμα καταπολέμησης του καρκίνου Livestrong το οποίο είχε ιδρύσει ο τεξανός αθλητής όταν προσβλήθηκε ο ίδιος από την επάρατη νόσο.

Υπολογίζεται ότι πουλήθηκαν περισσότερα από 85 εκατ. κίτρινα βραχιολάκια σε όλον τον πλανήτη, καθώς τη φιλανθρωπική ενέργεια διαφήμισαν αστέρες του μπάσκετ και του ποδοσφαίρου, διάσημοι ηθοποιοί όπως ο Ματ Ντέιμον, αθλητές των Ολυμπιακών Αγώνων, ακόμη και ο τότε υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ με τους Δημοκρατικούς, Τζον Κέρι αλλά και ο Γιώργος Παπανδρέου.



Αναλογιζόμενος κανείς το κόστος κατασκευής και αποστολής για κάθε βραχιολάκι που ανερχόταν στα 23 σεντς, εύκολα συμπεραίνει κανείς ο στόχος των 5 εκατ. που είχε αρχικά τεθεί ξεπεράστηκε κατά πολύ. Στα εννέα χρόνια της κοινής δραστηριότητας του Άρμστρονγκ και της Nike υπολογίζεται πως συγκεντρώθηκαν περισσότερα από 100.000.000 δολάρια. Το λεπτό κίτρινο βραχιολάκι έγινε «χρυσό» και αποτέλεσε πάνω από όλα ένα δημοφιλές αξεσουάρ μόδας για μερικούς αφού ακόμα κι όταν ο Άρμστρονγκ έχασε μέρος της δημοφιλίας του, ομολογώντας στην εκπομπή της Όπρα Γουίνφρεϊ πως ντοπαριζόταν, οι δωρεές του ιδρύματος, αντίθετα με ότι θα περίμενε κανείς, αυξήθηκαν κατά 20%.

Από τότε εμφανίστηκαν και λανσαρίστηκαν διαδικτυακά ροζ βραχιόλια για τον καρκίνο του μαστού, κόκκινα για καρδιαγγειακά προβλήματα, κατά του καπνίσματος και για την υποστήριξη των ερευνών για το AIDS, μοβ βραχιόλια για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας, γκρίζα για τον διαβήτη και τον καρκίνο του εγκεφάλου και ασπρόμαυρα κατά του ρατσισμού.

«Βοηθήστε την Αϊτή»



Συγκλονισμένη η κοινή γνώμη παρακολουθούσε τον Ιανουάριο του 2010, το νέο της σεισμικής δόνησης των 7.0 ρίχτερ το οποίο συνόδευε ο τραγικός απολογισμός των 230.000 νεκρών και 250.000 τραυματιών, την ώρα μάλιστα που ο συνολικός αριθμός των πληγέντων, άγγιζε τότε το ιλιγγιώδες νούμερο των 3 εκατ. Το χάσταγκ της Αϊτής έγινε το δεύτερο μεγαλύτερο θέμα στο Twitter την εβδομάδα εκείνη και ο σεισμός αποτέλεσε το θέμα του 15 % των δημοσιεύσεων του κοινωνικού δικτύου. Μάλιστα πολλές από αυτές τις αναρτήσεις ενθάρρυναν την αποστολή δωρεών διαδίδοντας ταυτόχρονα την δυσάρεστη είδηση. Τα κοινωνικά δίκτυα μπορεί αρχικά να προσέφεραν στην Αϊτή μια κάποια λύση, συγκεντρώνοντας το ποσό των 8 εκατ., αλλά όπως και άλλες διαδικτυακές φιλανθρωπίες γρήγορα έχασε κι αυτή τη «λάμψη» της. Παρόλο που τα ποσά που συγκεντρώθηκαν συνέβαλαν στην ανέγερση μερικών κτιρίων, τέσσερα χρόνια μετά πολλοί κάτοικοι της Αϊτής μένουν σε καταφύγια, μερικά εξ’ αυτών χωρίς νερό και ηλεκτρικό.



«Σταματήστε τον Κόνυ»

Το 2012 η κοινή γνώμη ευαισθητοποιήθηκε γνωρίζοντας τα Αθέατα Παιδιά και τον Κόνυ ο οποίος δραστηριοποιούνταν στην Ουγκάντα πολύ πριν το όνομά του γίνει γνωστό ανά τον κόσμο. Αν και είχε καταδικαστεί από το Διεθνές Δικαστήριο από το 2005, η χρονιά που μετατράπηκε σε χρονιά ορόσημο για την σύλληψή του ήταν το 2012 μετά από το βίντεο του Τζέισον Ράσελ, που κατέγραφε μαρτυρίες για τη δράση του και τον τρόπο λειτουργίας της οργάνωσης.



Ο για χρόνια αιμοσταγής Αφρικανός πολέμαρχος, Τζόζεφ Κόνυ και ο Αντιστασιακός Στρατός του Κυρίου (LRA) που είχε δημιουργήσει ήδη από το 2001, έσφαζε, δολοφονούσε, βίαζε γυναίκες και πυρπολούσε ολόκληρα χωριά χωρίς έλεος στη Βόρεια Ουγκάντα ενώ το 2006 μετέφερε τη δράση τους στο Κονγκό, στην Κεντροαφρικανική ∆ηµοκρατία και στο Νότιο Σουδάν. Εκτιµάται ότι συνολικά είχε απαγάγει περισσότερα από 45.000 παιδιά, είχε σκοτώσει δεκάδες χιλιάδες αθώους πολίτες, ενώ η τρομοκρατία του στον πληθυσμό της Βόρειας Ουγκάντας ήταν τέτοια που εξανάγκασε δύο εκατομμύρια άτοµα να εγκαταλείψουν τις εστίες τους για να απομακρυνθούν από το πεδίο δράσης του στρατού του, προκαλώντας τεράστια ανθρωπιστική κρίση. Στην πράξη, οι άνδρες του τρομοκρατούσαν, ακρωτηρίαζαν, λήστευαν, και απήγαγαν χιλιάδες παιδιά, αναγκάζοντας τα µεν αγόρια να γίνουν «στρατιώτες», τα δε κορίτσια ερωτικές σκλάβες.



Το μικρό ντοκιμαντέρ του Ράσελ, που ενημέρωνε την κοινή γνώμη για τις βιαιότητες του Στρατού της Ουγκάντα, κοινοποιήθηκε πάνω από 11 εκατ. φορές και το είδαν περισσότεροι από 100 εκατ. άνθρωποι τη χρονιά που δημοσιεύτηκε Διάσημοι και πολιτικοί ευαισθητοποιήθηκαν. Το σύνθημα «Σταματήστε τον Κόνυ» έγινε παγκόσμιο και πολλοί ήταν εκείνοι που αγόραζαν «κουτιά δράσης» έναντι 30 δολαρίων, φορούσαν τα βραχιολάκια που περιλάμβαναν και αφισοκολλούσαν πόστερς με τη φωτογραφία του εγκληματία.

Τα οικονομικά αποτελέσματα μετρήθηκαν σε εκατομμύρια και σύμφωνα με το βίντεο, χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή σχολείων και λοιπών βασικών εγκαταστάσεων για τα παιδιά της Ουγκάντα. Παρόλα αυτά ο στρατός του Κόνυ υπάρχει μέχρι σήμερα και παρά τις προσπάθειες σύλληψής του συνεχίζει τη δράση του, με τη μόνη διαφορά ότι είναι πλέον διάσημος.



Το ροζ ίσον σε κόκκινο φόντο



Αμέτρητοι χρήστες του διαδικτύου διαπίστωσαν το 2013 την εικόνα φίλων των κοινωνικών τους δικτύων να αλλάζει και να μετατρέπεται σε ένα ροζ ίσον μέσα σε ένα κόκκινο φόντο. Η καμπάνια υποστήριξης των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων και τρανσέξουαλ ατόμων που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ακροαματικής διαδικασίας για το δικαίωμα των ομοφυλόφιλων ζευγαριών στο γάμο μετατράπηκε για μερικές μέρες σε κάτι παραπάνω από επίκαιρη. Μέχρι και ο πρόεδρος Ομπάμα στήριξε με θέρμη την καθιέρωση της ίσης μεταχείρισης αν και δεν άλλαξε τη φωτογραφία του προφίλ του.

Η ανταπόκριση θεωρήθηκε πέραν της αναμενόμενης αφού σχεδόν 3 εκατ. χρήστες του κοινωνικού δικτύου άλλαξαν τη φωτογραφία του προφίλ τους. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν φυσικά και αστέρες του Χόλιγουντ αλλά και τουλάχιστον 13 μέλη του Αμερικανικού Κονγκρέσου.

«Στείλτε πίσω τα κορίτσια μας»



Ήταν Μάιος του 2013 όταν ο Νιγηριανός πρόεδρος δήλωσε την χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης ενώ σύσσωμος ο πολιτικός και καλλιτεχνικός κόσμος υποστήριζε δημόσια τη διεθνή εκστρατεία «φέρτε πίσω τα κορίτσια μας»(Bring Back our Gilrs).

Η επιχείρηση αφορούσε στην αναζήτηση 276 νιγηριανών κοριτσιών, που απήχθησαν από την ισλαμιστική οργάνωση Μπόκο Χαράμ στις 14 Απριλίου, μέσα από το σχολείο τους στο Σίμποκ, με σκοπό να πωληθούν ως νύφες.



Ο Άγγλος πρωθυπουργός, Νέιβιντ Κάμερον, είχε δηλώσει δημόσια τη στήριξή του με την αποστολή ομάδας ειδικών της αντιτρομοκρατίας για να συνεργαστούν με την ομάδα των Αμερικανών. Την στήριξή του στην εκστρατεία πρόσφερε μέσω twitter και ο πάπας Φραγκίσκος, ο οποίος είχε γράψει τότε: «Ας ενώσουμε όλοι τις προσευχές μας για την άμεση απελευθέρωση των μαθητριών που απήχθησαν στη Νιγηρία». Την στήριξή τους δεν παρέλειψαν να εκφράσουν και ο πρόεδρος της Γαλλίας, Φρανσουά Ολάντ, η Κριστίν Λαγκάρντ, η Αντζελίνα Τζολί, η Μαίρη Τζέι Μπλάιτζ και ο Κρις Μπράουν. Ενώ κατά τη λήξη του debate στις Βρυξέλλες για την προεδρία της Κομισιόν οι πέντε υποψήφιοι, Ζαν – Κλοντ Γιουνκέρ, Μάρτιν Σουλτς, Γκι Φέρχοφσταντ , Σκα Κέλερ και Αλέξης Τσίπρας έστειλαν το ίδιο μήνυμα κρατώντας χαρτιά που έγραφαν με μεγάλα γράμματα: «#Bring back our girls».

Μέσα σε μερικές μέρες, το μήνυμα της εκστρατείας «Bring Back Our Girls» αναπαράχθηκε στο twitter περισσότερες από ένα εκατομμύριο φορές μετά και την ανακοίνωση της συμμετοχής στην εκστρατεία της Πρώτης Κυρίας των ΗΠΑ, Μισέλ Ομπάμα – «Προσευχόμαστε για τα αγνοούμενα κορίτσια από τη Νιγηρία και για τις οικογένειές τους. Ήρθε η ώρα να «Φέρουμε τα Κορίτσια μας Πίσω» έγραφε η πρώτη κυρία στο Twitter – αλλά και της πακιστανής μαθήτριας που επέζησε από δολοφονική επίθεση των Ταλιμπάν, Μαλάλα Γιουσαφζάι.



Μέχρι βέβαια να γίνει η μαζική απαγωγή των κοριτσιών λίγοι ήταν εκείνοι που γνώριζαν την ύπαρξη της τρομοκρατικής οργάνωσης. Η Διεθνής Αμνηστία και η UNICEF δεσμεύτηκαν να συνδράμουν στο φιλανθρωπικό μαραθώνιο αλλά μερικούς μήνες αργότερα η καμπάνια έληξε με 200 κορίτσια να αγνοούνται ακόμη.

Η διαδικτυακή φιλανθρωπία, σύμφωνα με τα στατιστικά για το 2013, αυξάνει όλο και περισσότερο. Το προηγούμενο έτος, οι διαδικτυακές δωρεές παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 14% σε σχέση με το 2012, συγκεντρώνοντας περισσότερα από 5,5 εκατ. ενώ την ίδια στιγμή αυξήθηκε και ο μέσος όρος μιας δωρεάς από 60 δολάρια σε 68.

Αν και η κοινωνία μας έχει πολλάκις κατηγορηθεί πως πάσχει από το σύνδρομο της απόσπασης προσοχής, η ρητορική του εκμηδενισμού τέτοιων ενεργειών περιττεύει αφού η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση παραμένει το πρώτο βήμα που οδηγεί συνηθέστερα στη δράση. Εξίσου βέβαιο είναι όμως, πως η πλειονότητα των προβλημάτων και των φιλανθρωπικών δράσεων που γνωστοποιούνται μέσω διαδικτύου συνεχίζουν ακόμα κι όταν σταματήσει η κοινοποίησή τους…


Πηγή: http://www.newsbeast.gr