Μαθησιακές Δυσκολίες: Τα συμπτώματα στο σχολείο, στη γραφή και στην ανάγνωση

Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα που ένα παιδί με Μαθησιακές Δυσκολίες παρουσιάζει σε σχέση με το αναλυτικό πρόγραμμα της ύλης του σχολείου;

Η βασική ένδειξη για να ψάξουμε περισσότερο πιθανές μαθησιακές δυσκολίες του παιδιού ή του μαθητή μας, είναι η σχολική του επίδοση. Ωστόσο, υπάρχουν γονείς και δάσκαλοι που δε μπορούν να ξεχωρίσουν ποια «λάθη στα μαθήματα» είναι εκείνα που θα πρέπει να μας ανησυχήσουν. Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια, με το νηπιαγωγείο να μπαίνει στην υποχρεωτική εκπαίδευση, η ύλη δυσκόλεψε πολύ και τα λάθη που κάνουν τα παιδιά, καθώς και ο χρόνος μελέτης ακόμα και στην πρώτη δημοτικού, έχουν αυξηθεί κατά πολύ. Αυτό από μόνο του κάνει δύσκολη τη διάκριση μεταξύ μαθησιακών δυσκολιών, με αποτέλεσμα γονείς και δάσκαλοι, δυστυχώς άθελά τους, να χάνουν πολύτιμο χρόνο από τη σωστή εκπαίδευση των παιδιών και των μαθητών τους.
Παρακάτω, θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε κάποια λάθη που κάνουν συχνά τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου, τόσο στο γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο.

Στην πρώτη τάξη, τα λάθη στην αρχή της διαδικασίας της γραφής και της ανάγνωσης είναι συνηθισμένα για όλα τα παιδιά. Το βιβλίο ξεκινάει να διδάσκει λεξούλες «φωτογραφικά», χωρίς δηλαδή να εξηγεί τους κανόνες της γραφο-φωνημικής ενημερότητας. Τα γράμματα-σύμβολα δε συσχετίζονται με τους ήχους-φωνές κι έτσι η λέξη «παπί» που ξεκινούν να γράφουν από πολύ νωρίς, γίνεται για τα παιδιά απλώς μια εικόνα, χωρίς επιμέρους νοήματα. Οι μαθησιακές δυσκολίες ξεκινούν συνήθως από αυτό ακριβώς το σημείο. Όταν ο μαθητής δε μπορεί να συνθέσει τα γράμματα για να γράψει ή να διαβάσει μια συλλαβή, και αργότερα μια λέξη και μια πρόταση εφ’ όσον έχει διδαχθεί πώς, τότε έχουμε μια σοβαρή ένδειξη μαθησιακής δυσκολίας. Υπάρχει συγκεκριμένη διαταραχή στην επεξεργασία και στην αποκωδικοποίηση του γραφο-φωνημικού συστήματος, η οποία είναι οπωσδήποτε το κυρίαρχο σύμπτωμα της δυσλεξίας. Σε μεγαλύτερες τάξεις, αυτό το φαινόμενο φαίνεται έντονα κατά την ανάγνωση. Οι μαθητές με αυτήν τη δυσκολία έχουν αργό ρυθμό ανάγνωσης, κάνοντας πολλά λάθη. Πολλές φορές φαίνεται σα να βιάζονται και αντί να διαβάζουν, να κοιτάζουν γρήγορα τα πρώτα γράμματα μιας λέξης κι έπειτα να λένε την πρώτη λέξη που σκέπτονται και ξεκινάει με αυτά τα γράμματα. Στην πραγματικότητα, συμβαίνει αυτό ακριβώς! Η διαδικασία της ανάγνωσης είναι τόσο δύσκολη και χρονοβόρα γι’ αυτά τα παιδιά, που έχουν αναπτύξει αυτήν τη τεχνική για «να κάνουν τη ζωή τους πιο εύκολη».

Μιλήσαμε προηγουμένως για λέξεις- εικόνες. Η αποθήκευση και ανάκληση μιας εικόνας συμβόλων, όπως αυτή μιας λέξης, είναι και αυτή μια συγκεκριμένη γνωστική λειτουργία και απαιτεί καλή οπτική επεξεργασία και μνήμη. Μαθητές που όσο κι αν βλέπουν μια εικόνα από σύμβολα, δηλαδή μια λέξη, εξακολουθούν να μη μπορούν να τη συγκρατήσουν ή να την ανασύρουν από τη μνήμη τους, αντιμετωπίζουν και αυτοί συγκεκριμένες μαθησιακές δυσκολίες. Το ίδιο φαινόμενο συμβαίνει και με την ορθογραφία. Πολλές φορές απορούμε πώς γίνεται μια λέξη που το παιδί έχει γράψει και διαβάσει πάρα πολλές φορές, να εξακολουθεί να τη γράφει ανορθόγραφα. Βάζουμε το παιδί να τη γράψει για να τη μάθει ή του τη δείχνουμε και την ξαναδείχνουμε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που έχουμε προσπαθήσει και στο παρελθόν, περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα. Στην πραγματικότητα, η οπτική μνήμη του παιδιού είναι αδύναμη και όσο εμείς επιμένουμε να διδάσκουμε με τον ίδιο τρόπο, τόσο εκείνο θα δυσκολεύεται και θα φέρνει τα ίδια αποτελέσματα.

Στην ορθογραφία των καταλήξεων, συμβαίνει ακριβώς ό,τι αναφέραμε παραπάνω, συνήθως περισσότερο διογκωμένο. Οι μαθητές έχουν πλέον προχωρήσει σε τάξεις και ύλη και στις δυσκολίες που προαναφέραμε έχουν προστεθεί νέοι κανόνες, όπως αυτοί της γραμματικής και της ορθογραφίας. Κατά την προσπάθεια ενός μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες να γράψει την πρόταση που υπαγορεύει ο δάσκαλος, να συντάξει μια παράγραφο ή να γράψει ένα διαγώνισμα, όλα αυτά που μπορεί να του φαίνονται βουνό, όπως η φωνολογική ενημερότητα, η ακουστική και οπτική διάκριση και μνήμη, έρχονται πρώτα στο μυαλό του. Έτσι, πολλές φορές γονείς και δάσκαλοι απορούμε με τα (ο) και (η) στα ρήματα και άλλα παρόμοια λάθη σε άλλες καταλήξεις που μας φαίνονται απίστευτα. Η πιο πιθανή εξήγηση είναι το παιδί δεν έχει προλάβει/θυμηθεί να κοιτάξει αυτά που έγραψε ή δεν έχει κατανοήσει τα μέρη του λόγου (ρήματα, ουσιαστικά, επίθετα) και όχι ότι μας αγνοεί ή το κάνει επίτηδες. Να μη ξεχνάμε πως κανένα παιδί δε θέλει να βιώνει καθημερινά την αποτυχία και φυσικά δε θέλει να γίνεται ο περίγελος των συμμαθητών του. Δηλώσεις όπως «είναι τεμπέλης», «βαριέται», «το κάνει επίτηδες», είναι ανώριμες από μέρους μας και πληγώνουν βαθειά ένα παιδί που ούτε το ίδιο δε γνωρίζει τι του συμβαίνει. Παρόμοια συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται και στον προφορικό λόγο. Οι περισσότεροι συνδέουν τις μαθησιακές δυσκολίες μόνο με τη γραφή, κάτι το οποίο όμως είναι εντελώς λάθος. Κάποιοι μαθητές, ενώ διαβάζουν το μάθημά τους για την επόμενη μέρα, δυσκολεύονται πολύ να το αποδώσουν ακόμα και προφορικά. Μοιάζουν σα να μη θυμούνται τι έλεγε κάποιο κείμενο που μόλις διάβασαν και παρουσιάζουν μεγάλα ελλείμματα στις περιλήψεις και στη δομή, καθώς και στο περιεχόμενο των «σκέφτομαι και γράφω». Αυτή η δυσκολία απόδοσης στα προφορικά μαθήματα υπήρχε εκεί από τότε που το παιδί ήταν μικρότερο και δυσκολευόταν να διηγηθεί μια ιστορία, να πει τι έλεγε το παραμύθι, να διατηρήσει τη σειρά των γεγονότων κατά την αφήγηση, κλπ. Το παραπάνω ορίζεται κι αυτό ως μαθησιακή δυσκολία. Δεν υπάρχει έλλειμμα στην κατανόηση και την αντίληψη του κειμένου, υπάρχει όμως μια εγγενείς δυσκολία στην οργάνωση της πληροφορίας για τη σωστή απόδοσή της σε χρόνο και περιεχόμενο.

Εν κατακλείδι, οι δυσκολίες στο σχολείο κάνουν την παρουσία τους αισθητή στους γονείς, το δάσκαλο, αλλά και σε αυτόν που συχνά εμείς οι μεγάλοι ξεχνάμε, το παιδί. Καλό είναι να έχουμε πάντα στο μυαλό μας πως πίσω από κάθε παιδική συμπεριφορά υπάρχει μια εξήγηση και γι’ αυτό το λόγο δεν πρέπει να υποτιμούμε, ούτε να εθελοτυφλούμε, όταν βλέπουμε τα συμπτώματα. Οι μαθησιακές δυσκολίες δεν είναι πια ταμπού. Μόνο αν δεν τις αντιμετωπίσουμε θα δημιουργήσουν πραγματικά προβλήματα στις ζωές των παιδιών και των μαθητών μας και αργότερα στις ζωές των ενηλίκων που θα μεγαλώσουν κι αυτοί τα δικά τους παιδιά.

Πηγή: http://blog.nowdoctor.gr