Σκλήρυνση κατά πλάκας: Διατροφή & καλύτερη ποιότητα ζωής

Τι είναι η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας; Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα το οποίο επηρεάζει το νευρικό σύστημα. Σχετίζεται με την εμφάνιση φλεγμονών στο σώμα και καταστροφή της μυελίνης, της πρωτεΐνης που λειτουργεί σαν μονωτικό υλικό στο νευρικό σύστημα προστατεύοντας τη μεταφορά των νευρικών σημάτων. Αιτία; Άγνωστη. Γενετικοί παράγοντες και το περιβάλλον φαίνεται να είναι υπεύθυνοι. Συχνότητα εμφάνισης; 2.500.000 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν, 500.000 εξ αυτών βρίσκονται στον Ευρωπαϊκό χώρο, εκ των οποίων 8.000- 10.000 στην Ελλάδα. Αγγίζει κυρίως τις γυναίκες 20-40 ετών και σε μικρότερο ποσοστό στους άνδρες. Τι ρόλο μπορεί να παίξει η διατροφή; Η διατροφή μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην ποιότητα ζωής, δηλαδή στην διατήρηση της υγείας του σώματος σε επίπεδα τέτοια που η ασθένεια θα έχει την ελάχιστη δυνατή επίπτωση στην καθημερινότητα.

Διατροφή μύθοι και αλήθειες: Καθώς η ιατρική επιστήμη προσπαθεί να ανακαλύψει τα αίτια και τη θεραπεία για την καλπάζουσα στο σύγχρονο κόσμο νόσο της ΣΚΠ, αρκετές υποθέσεις γίνονται για το πως η διατροφή επηρεάζει τόσο την εμφάνιση όσο και την εξέλιξη της πάθησης. Σκεπτόμενοι την παθοφυσιολογία της ΣΚΠ διατροφικές συνήθειες οι οποίες επηρεάζουν την παρουσία φλεγμονών στο σώμα ή επιβαρύνουν τη λειτουργία του νευρικού συστήματος είναι εκείνες οι οποίες αποτελούν στόχο στην πρόληψη και τη θεραπεία. Έτσι πολλές μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί εξερευνώντας τον ρόλο των ωφέλιμων και των βλαβερών λιπαρών, την παρουσία φρούτων λαχανικών και αντιοξειδωτικών συστατικών στη δίαιτα, αλλά και την κατανάλωση ζάχαρης και αλκοόλ. Μάλιστα μία από τις δίαιτες για την ΣΚΠ η οποία απέκτησε πολλούς υποστηρικτές κατά τη δεκαετία του 1940, η δίαιτα Swank, πρότεινε την ελάχιστη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών (έτοιμα & γεύματα σνακ, κόκκινο κρέας, ολόπαχα γαλακτοκομικά) και την ελεγχόμενη κατανάλωση ωμέγα λιπαρών (20-50 γραμμάρια ημερησίως) ως θεραπεία για την ΣΚΠ. Τα αποτελέσματα όμως κλινικών μελετών έδωσαν αμφιλεγόμενα αποτελέσματα και έτσι η δημοφιλία της συγκεκριμένης διατροφής άρχισε να φθίνει. Το ίδιο συνέβη και με άλλες ακραίες δίαιτες οι οποίες προσπάθησαν ανεπιτυχώς να αποδείξουν πως ο αποκλεισμός ενός συστατικού όπως η γλουτένη, ή μίας ομάδας συστατικών, μπορεί να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης ΣΚΠ. Ακόμα και οι μελέτες για το καλά ωμέγα 3 λιπαρά των ψαριών δεν μπορούν να καταλήξουν με βεβαιότητα στο συμπέρασμα πως μία συγκεκριμένη δόση μπορεί να μειώσει την συχνότητα εμφάνισης των συμπτωμάτων της ΣΚΠ. Η δυσκολία διεξαγωγής σαφών συμπερασμάτων ίσως κρύβεται στο μεγάλο βαθμό εξατομίκευσης κάθε περιστατικού ΣΚΠ. Όπως συχνά παρομοιάζεται κάθε ασθενής με ΣΚΠ διαφέρει από έναν άλλο, όσο διαφέρουν και τα δακτυλικά τους αποτυπώματα.

Η διατροφή, όπως ήδη αναφέρθηκε στην εισαγωγή, είναι καταλύτης στη ζωή ενός ατόμου με ΣΚΠ ίσως όμως δεν αρκεί να εξετάσουμε τα μεμονωμένα συστατικά αυτής αλλά το σύνολό της. Πρόσφατη μελέτη η οποία σημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nutritional Neuroscience καταδεικνύει πως άτομα με ΣΚΠ τα οποία ακολουθούσαν ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες (λιπαρά, φρούτα & λαχανικά) είχαν 30% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κάποια αναπηρία. Το δεδομένο αυτό επιβεβαιώνει την ανάγκη για διερεύνηση της διατροφής ως μία ολότητα. Βασικά σημεία ενός ολοκληρωμένου διατροφικού προτύπου είναι πάντα:

• Κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, πλούσιων σε συστατικά που από τη μία συμβάλλουν στον έλεγχο του βάρους και την μείωση τις πιθανότητας εμφάνισης καρδιαγγειακών και μεταβολικών παθήσεων, και από την άλλη περιέχουν αντιοξειδωτικά συστατικά που λειτουργούν σαν ασπίδα προστασίας για τα κύτταρα του νευρικού συστήματος.
• Κατανάλωση ωμέγα 3 λιπαρών (λιπαρά ψάρια, ξηροί καρποί, σπανάκι) στη θέση κορεσμένων και trans λιπαρών (κόκκινο κρέας, ολόπαχα γαλακτοκομικά, τσιπς, γλυκά, μπισκότα, σάλτσες, έτοιμα γεύματα, βιομηχανοποιημένα τρόφιμα, τηγανητά).
• Ποικιλία πρωτεϊνικών πηγών (θαλασσινά, πουλερικά, όσπρια, συνδυασμός σιτηρών) & ολικής άλεσης δημητριακά.
• Έλεγχο της ποσότητας που χρειάζεται κάθε άνθρωπος για να καλύψει τις ενεργειακές του ανάγκες.

Δώστε τροφή στις δικές σας ανάγκες: Ένα μεγάλο κομμάτι της διατροφικής θεραπείας ασθενών με ΣΚΠ αφορά τη διαχείριση καθημερινών συμπτωμάτων όπως η απώλεια όρεξης ή στον αντίποδα η αύξηση του βάρους, η κόπωση, η δυσκολία στην κίνηση, η δυσκαταποσία, η ναυτία, η ξηροστομία και άλλα.

• Δώστε ενέργεια στην ημέρα σας: Παρά την κόπωση που συχνά μπορεί να αισθάνεται ένας ασθενής είναι σημαντικό να μην αμελήσει τη διατροφή του. Εάν χρειαστεί, το διαιτολόγιο μπορεί να προσαρμοστεί σε 6 ή και παραπάνω μικρά γεύματα, ορισμένα από τα οποία μπορεί να δίδονται υπό τη μορφή milk shake/ smoothies. Η βοήθεια των ανθρώπων του περιβάλλοντος είναι καθοριστικής σημασίας στο κομμάτι αυτό βοηθώντας στην προετοιμασία των γευμάτων, αλλά και υπενθυμίζοντας τη σημασία ενός γεύματος.
• Δυσκολία στην κίνηση: Η δυσκολία στην κίνηση είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ένα άτομο με ΣΚΠ μπορεί να βάλει επιπλέον κιλά. Οι επιπτώσεις της αύξησης βάρους σε συνδυασμό με το επιβαρυμένο νευρικό σύστημα λειτουργούν σαν φαύλος κύκλος για συστήματα του οργανισμού όπως η καρδιά, τα οστά και οι μύες. Ελέγξτε το βάρος σας περιορίζοντας τροφές πλούσιες σε θερμίδες ή μειώνοντας την ποσότητα της τροφής.
• Το ουροποιητικό σύστημα: Μία καθημερινή ανάγκη του ανθρώπου όπως η ούρηση γίνεται πολύ συχνή σε άτομα με ΣΚΠ, με αποτέλεσμα τα ίδια να περιορίζουν τα υγρά τα οποία λαμβάνουν. Παρενέργεια της μειωμένης κατανάλωσης υγρών είναι η ξηροστομία, η απώλεια διάθεσης και όρεξης, η δυσκοιλιότητα και άλλα. Ένα μπουκαλάκι με νερό είναι ο καλύτερος σύντροφος για την ενυδάτωση του οργανισμού σας.
• Το πεπτικό σύστημα: Οι επιπτώσεις στο πεπτικό σύστημα πολλές και το κάθε σύμπτωμα θέλει ειδικό χειρισμό. Η ναυτία χρειάζεται μικρά, τακτικά, χωρίς έντονες γεύσεις και λιπαρά γεύματα. Η δυσκοιλιότητα χρειάζεται αδιάλυτες δυτικές ίνες (προϊόντα ολικής άλεσης, σπόροι, κολοκύθια, μπρόκολο, κρεμμύδι, ντομάτες) και νερό, ενώ η διάρροια διαλυτές (δημητριακά, φράουλες, καρότα) φυτικές ίνες. Η δυσφαγία απαιτεί τροφές με την κατάλληλη σύσταση (παχύρρευστα υγρά, όχι τραγανές τροφές ή τροφές με μικρά κομμάτια) για την αποφυγή περιστατικών εισρόφησης & πνιγμού.

Λίγα λόγια για τη βιταμίνη D: Μπορεί να τονίστηκε πως δεν πρέπει να δίνεται έμφαση σε μεμονωμένα συστατικά αλλά στο σύνολο των διατροφικών συνηθειών, όμως η βιταμίνη D αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα. Οι πρώτες παρατηρήσεις στη συσχέτιση μεταξύ βιταμίνης D και ΣΚΠ έγιναν από επιστήμονες οι οποίοι μελέτησαν τη γεωγραφική συχνότητα εμφάνισης της νόσου. Τα δεδομένα των μελετών αυτών έδειξαν πως όσο απομακρυνόμαστε από τον ισημερινό τόσο μεγαλύτερα είναι τα ποσοστά εμφάνισης ΣΚΠ. Αυτό σύντομα αποδόθηκε στην περιορισμένη έκθεση στον ήλιο ατόμων που ζούσαν σε «ανήλιαγες» χώρες, καθώς η βιταμίνη D είναι μία από τις ελάχιστες βιταμίνες που συνθέτει το ανθρώπινο σώμα στα κύτταρα του δέρματος όταν αυτό εκτεθεί στον ήλιο. Έκτοτε έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές έρευνες και έχει αναλυθεί μεγάλος όγκος κλινικών δεδομένων. Μπορεί να μην υπάρχει ακόμα ένα ασφαλές συμπέρασμα σε ό,τι αφορά το μηχανισμό δράσης ή την απαιτούμενη δόση βιταμίνης D για την πρόληψη και θεραπεία της ΣΚΠ οι επιστήμονες όμως με βεβαιότητα μιλούν για συσχέτιση των δύο παραγόντων και το μέλλον προμηνύεται άκρως ενδιαφέρον. Από διατροφικής πλευράς πρέπει να συνυπολογίζεται η ποσότητα βιταμίνης D που λαμβάνεται από τη διατροφή και από συμπληρώματα διατροφής, καθώς η ανώτατη ημερήσια πρόσληψη είναι 2.000 IU. Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη D είναι:

• Τα γαλακτοκομικά, ακόμα και εκείνα που δεν περιέχουν λακτόζη.
• Τα ψάρια που τρώγονται με τα κόκαλα. Πηγή και ωμέγα 3 ωφέλιμων λιπαρών.
• Εμπλουτισμένα τρόφιμα όπως δημητριακά.

Η διατροφή ενός ατόμου με ΣΚΠ πρέπει να διαθέτει ισορροπία η οποία θα τροφοδοτήσει το σώμα και το νευρικό σύστημα, δίνοντας ενέργεια και προστατεύοντας από καθημερινές «φθορές» το σώμα. Συμβουλευτείτε έναν διαιτολόγο για μία εξατομικευμένη λεπτομερή προσέγγιση της διατροφής σας.


Πηγή: http://www.healthview.gr