Διατροφή και Σκλήρυνση κατά πλάκας

Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΣκΠ) είναι μια ασθένεια του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ).

Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των νοσούντων αυξάνεται και στη χώρα μας ολοένα και περισσότερο. Η νόσος προσβάλλει περίπου τρεις φορές περισσότερο τις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες και η ηλικία κατά την οποία εμφανίζεται κυμαίνεται μεταξύ των 20 και 40 ετών.

Παθολογία και συμπτώματα

Η παθολογία της νόσου αφορά την καταστροφή της μυελίνης από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς. H μυελίνη είναι η ουσία που περιβάλλει τις νευρικές ίνες, λειτουργεί ως μόνωση και βοηθά στη μετάδοση σημάτων μεταξύ του εγκεφάλου και του υπόλοιπου σώματος. Με την καταστροφή της δημιουργούνται «πλάκες» στα νεύρα.

Τα πρώτα συμπτώματα της νόσου είναι ετερογενή και εξατομικευμένα. Το πιο συχνό πρώτο σύμπτωμα της ΣκΠ είναι η οπτική νευρίτιδα. Τα συμπτώματα σχετίζονται στενά με το μέρος του ΚΝΣ που δέχεται «επίθεση» και τις λειτουργίες για το οποίο είναι υπεύθυνο. Άλλα συμπτώματα της ΣκΠ περιλαμβάνουν προβλήματα στην ισορροπία, ζαλάδα, κόπωση, τρέμουλο και προβλήματα στο έντερο, την ουροδόχο κύστη και την ομιλία. Ακόμη μπορεί να επηρεάσει τη μνήμη και τη συναισθηματική ισορροπία.

Παράγοντες κινδύνου

Ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων φαίνεται να παίζει ρόλο στην εμφάνιση της νόσου. Ωστόσο η ΣκΠ δεν κληρονομείται άμεσα από τον γονέα στο παιδί, καθώς δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο γονίδιο που να ενοχοποιείται. Η παρουσία όμως ενός συνδυασμού γονιδίων αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης της ΣκΠ. Σχετικά με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, οι περιοχές που βρίσκονται μακριά από τον ισημερινό επηρεάζονται συχνότερα από τη νόσο, χωρίς αυτό να εξηγείται ακόμα πλήρως. Ακόμη, το κάπνισμα και η παρουσία κάποιων ιών φαίνεται να σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΣκΠ, χωρίς όμως να υπάρχουν ακόμα επαρκείς μελέτες για εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα.

Σε ό,τι αφορά στη διατροφή, ενώ παλαιότερα η σημασία της στην ανάπτυξη της νόσου δεν θεωρείτο σημαντική, τα νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι η διατροφή μπορεί να διαδραματίσει επιβαρυντικό ή προστατευτικό ρόλο. Πλήθος επιστημονικών μελετών καταδεικνύουν ότι μια δίαιτα με υψηλή κατανάλωση κρέατος, αλλαντικών και γλυκών και πλούσια σε ενέργεια και κορεσμένο λίπος συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΣκΠ, λόγω της δράσης που μπορεί να έχουν όλα τα παραπάνω ενάντια στη μυελίνη. Μελέτες σε ζωικά μοντέλα έχουν συνδέσει την υψηλή κατανάλωση λίπους, με αυξημένη παραγωγή φλεγμονωδών παραγόντων και επιδείνωση της «επίθεσης» του ανοσοποιητικού συστήματος ενάντια στο ΚΝΣ. Άλλος ένας παράγοντας που έχει ενοχοποιηθεί για την εκδήλωση της νόσου είναι η έλλειψη βιταμίνης D. Καθώς η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη λειτουργία των κυττάρων του ανοσοποιητικού και του ΚΝΣ, τα μειωμένα επίπεδά της στον οργανισμό επηρεάζουν αρνητικά την εμφάνιση αλλά και την εξέλιξη της νόσου.

Η σημασία της διατροφής

Οι διαθέσιμες φαρμακευτικές επιλογές στοχεύουν στη μείωση του αριθμού των υποτροπών, καθώς η πλήρης θεραπεία δεν είναι ακόμα εφικτή. Η διατροφή καλείται να παίξει σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της ΣκΠ. Η ισορροπημένη διατροφή μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη για τους ασθενείς, συμβάλλοντας στη μείωση της κόπωσης, στη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του εντέρου και της ουροδόχου κύστης, στη διατήρηση της οστικής υγείας, στη βελτίωση της μυϊκής δύναμης και της κίνησης καθώς και στον έλεγχο του σωματικού βάρους.

Τόσο η αύξηση όσο και η απώλεια βάρους είναι πολύ συχνά φαινόμενα στους ασθενείς με ΣκΠ, αν και το ζητούμενο είναι η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους. Η απώλεια βάρους οφείλεται στη μειωμένη πρόσληψη τροφής, λόγω της μειωμένης ικανότητας αυτοεξυπηρέτησης, της κόπωσης και του τρέμουλου, του άγχους και του στρες των ασθενών. Από την άλλη, το βάρος αυξάνεται όταν η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει στεροειδή, όταν η κινητικότητα του ασθενούς μειώνεται, ενώ και η συνυάρχουσα κατάθλιψη οδηγεί σε υπερκατανάλωση τροφής.

Η σωστή διατροφή μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα, τόσο στην πρόληψη, όσο και στην αντιμετώπιση της ΣκΠ. Η υψηλή κατανάλωση ψαριών και θαλασσινών που είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά μπορεί να έχει προστατευτικό ρόλο, χωρίς όμως αυτό να είναι πλήρως επιβεβαιωμένο, καθώς χρειάζονται περισσότερες μελέτες. Ακόμη τα φρούτα και τα δημητριακά ολικής άλεσης φαίνεται να εμφανίζουν προστατευτική δράση.

Η διατροφική αντιμετώπιση της ΣκΠ περιλαμβάνει μια διατροφή πλούσια σε δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά, ψάρια και άπαχο κρέας και φτωχή πρόσληψη σε κορεσμένα λίπη και απλά σάκχαρα. Επιπλέον, τα αντιοξειδωτικά που περιέχονται στα φρούτα, τα λαχανικά και το ελαιόλαδο μπορεί να είναι πολύ ευεργετικά ενάντια στο οξειδωτικό στρες που είναι έντονο στον οργανισμό των ασθενών με ΣκΠ. Ακόμη, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, με τη βιταμίνη D και το ασβέστιο που περιέχουν, δρουν προστατευτικά. Από όλα τα παραπάνω λοιπόν συμπεραίνουμε πως οι ασθενείς με ΣκΠ θα πρέπει να ακολουθούν ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, βασισμένο στη Μεσογειακή Διατροφή, όπως άλλωστε και ο γενικός πληθυσμός. Με αυτόν τον τρόπο θα συμβάλλουν σημαντικά, τόσο στη διατήρηση της ευεξίας, όσο και στην πρόληψη των υποτροπών.


Πηγή: http://www.boro.gr