Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση μπορεί να προκαλέσει χρόνιο βήχα, και άσθμα

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) παρατηρείται με ολοένα αυξανόμενη συχνότητα στο γενικό πληθυσμό, επηρεάζοντας σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα ζωής των ασθενών. Εκδηλώνεται συνήθως με αίσθημα καψίματος (καούρα, καύσος) πίσω από το στέρνο, που οφείλεται στην παρουσία του όξινου γαστρικού περιεχομένου στον κατώτερο οισοφάγο, και με αναγωγές των τροφών, που πολλές φορές ξυπνούν και πανικοβάλουν τον πάσχοντα.

ΕΗ παλινδρόμηση του γαστρικού υγρού πέραν του οισοφαγικού αυλού και η επαφή του με τον βλεννογόνο του στόματος, του ανώτερου (φάρυγγας, λάρυγγας, μέσο αυτί, παραρρίνιοι κόλποι) και κατώτερου αναπνευστικού (τραχεία, βρόγχοι) συστήματος οδηγεί σε ποικίλα συμπτώματα (λόγω του χρόνιου ερεθισμού από το όξινο περιεχόμενο), τα οποία αποτελούν τις εξω-οισοφαγικές εκδηλώσεις της ΓΟΠ (Πίνακας).

Πίνακας. Εξω-οισοφαγικές εκδηλώσεις της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ)

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

Κακοσμία

Αφθώδη έλκη

Αλλοιώσεις δοντιών

ΜΕΣΟ ΑΥΤΙ/ ΕΥΣΤΑΧΙΑΝΗ ΣΑΛΠΙΓΓΑ


Ωταλγία

Μέση ωτίτιδα

ΜΥΤΗ/ ΠΑΡΑΡΡΙΝΙΟΙ ΚΟΛΠΟΙ

Οπισθορινική έκκριση

Χρόνια παραρρινοκολπίτιδα

ΦΑΡΥΓΓΑΣ

Φαρυγγίτιδα

Κυνάγχη

Αίσθημα φαρυγγικού κόμβου

Καρκίνος φάρυγγα

ΛΑΡΥΓΓΑΣ

Οπίσθια λαρυγγίτιδα

Βλάβες φωνητικών χορδών (έλκη, κοκκιώματα, οζίδια)

Βράγχος φωνής

Λαρυγγόσπασμος

Στενώσεις λάρυγγα

Καρκίνος λάρυγγα

ΤΡΑΧΕΙΑ/ ΒΡΟΓΧΟΙ

Χρόνιος βήχας

Άσθμα

Χρόνια βρογχίτιδα

Πνευμονία από εισρόφηση

Η αιτιολογική συσχέτιση κάθε μιας από τις κλινικές καταστάσεις που αναγράφονται στον Πίνακα με τη ΓΟΠ δεν είναι πάντα εύκολη, πρώτον διότι και οι δυο παρατηρούνται πολύ συχνά στο γενικό πληθυσμό και δεύτερον - στοιχείο σαφώς πιο σημαντικό - διότι η πλειοψηφία των ασθενών με εξω-οισοφαγικές εκδηλώσεις της ΓΟΠ δεν εμφανίζει τα τυπικά συμπτώματα της ΓΟΠ, όπως οπισθοστερνικό καύσο και αναγωγές τροφών.
Μια σειρά επιδημιολογικών και εργαστηριακών μελετών έρχονται να ενισχύσουν την ανωτέρω συσχέτιση.

Οι ασθενείς με διαβρωτική οισοφαγίτιδα ή στένωση οισοφάγου αναφέρουν πιο συχνά σημαντικές εξω-οισοφαγικές εκδηλώσεις της ΓΟΠ. Επιπλέον, σε ασθενείς με ΓΟΠ παρατηρείται αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του φάρυγγα ή του λάρυγγα με πιθανότερη εξήγηση τη χρόνια φλεγμονή από το όξινο γαστρικό υγρό.

Σε ασθενείς με συμπτώματα από το ανώτερο ή κατώτερο αναπνευστικό σύστημα έχει παρατηρηθεί υψηλότερη συχνότητα ΓΟΠ σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Η ανεύρεση όξινου γαστρικού περιεχομένου σε περιοχές εκτός οισοφάγου (π.χ. υποφάρυγγα) σε αυτούς τους ασθενείς, ενισχύει την υπόθεση ότι η ΓΟΠ ‘κρύβεται’ πίσω από τις εξω-οισοφαγικές τους εκδηλώσεις, σαν αιτιολογικός (συν)παράγοντας.

Χρόνιος βήχας
Πολλοί ασθενείς με χρόνιο βήχα πάσχουν από κλινικά ‘αθόρυβη’ ΓΟΠ. Μετά το άσθμα και την παραρρινοκολπίτιδα, η ΓΟΠ θεωρείται η τρίτη πιο συχνή αιτία χρόνιου βήχα. Υπολογίζεται λοιπόν ότι η ΓΟΠ ευθύνεται για το 20% των ασθενών που υποφέρουν από χρόνιο βήχα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η αντιμετώπιση της ΓΟΠ με φαρμακευτική αγωγή και αλλαγή του τρόπου ζωής, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του χρόνιου βήχα σε ποσοστό από 70% μέχρι 100% των ασθενών. Μάλιστα, τα αποτελέσματα είναι καλύτερα αν οι ασθενείς λάβουν αντιεκκριτική αγωγή με αναστολείς αντλίας πρωτονίων (ΑΑΠ) για μεγάλο χρονικό διάστημα (>90 ημέρες θεραπείας).

Άσθμα
Η συσχέτιση μεταξύ άσθματος και ΓΟΠ έχει αναγνωριστεί εδώ και αρκετά χρόνια. Χαρακτηριστικά, έχει βρεθεί ότι το άσθμα παρατηρείται συχνότερα σε ασθενείς με οισοφαγίτιδα σε σχέση με τα άτομα χωρίς οισοφαγίτιδα. Υπολογίζεται ότι στο 50-80% των ασθενών με άσθμα συνυπάρχει ΓΟΠ, ενώ η καταγραφή 24ωρης pH-μετρίας είναι παθολογική στο 75% των ασθενών με άσθμα.

Οι μικροεισροφήσεις γαστρικού υγρού και η επακόλουθη βρογχική υπεραντιδραστικότητα, θεωρούνται τα πιθανά εκλυτικά αίτια της ασθματικής παρόξυνσης. Υπέρ αυτού του παθογενετικού μηχανισμού συνηγορεί το γεγονός της εμφάνισης παρόξυνσης άσθματος μετά από βαρύ γεύμα, κατανάλωση αλκοόλ και παραμονή σε ύπτια θέση μεταγευματικά. Επιπλέον, τα φάρμακα που συνταγογραφούνται για την αντιμετώπιση του άσθματος, όπως οι εισπνεόμενοι β2 αγωνιστές και τα κορτικοειδή από του στόματος, παρατείνουν την παλινδρόμηση του γαστρικού υγρού επιδεινώνοντας τα συμπτώματα της ΓΟΠ. 

Παρά τα δεδομένα αυτά και μολονότι η ΓΟΠ μπορεί να επιδεινώσει το άσθμα, η σχέση αιτίου-αποτελέσματος ανάμεσα στις δύο αυτές καταστάσεις δεν έχει πλήρως τεκμηριωθεί. Επιπλέον, τα αποτελέσματα των μελετών δεν είναι σαφή όσον αφορά την βελτίωση του άσθματος σε ασθενείς που υποβλήθηκαν σε φαρμακευτική ή χειρουργική θεραπεία της ΓΟΠ. Φαίνεται ότι ωφελείται μόνο μία υποομάδα ασθενών. Περαιτέρω μελέτες αναμένεται να αποσαφηνίσουν καλύτερα ποιοι θα είναι αυτοί οι ασθενείς.

Διερεύνηση-αντιμετώπιση
Όταν ο συνήθης έλεγχος του κατωτέρου αναπνευστικού συστήματος δεν αναδείξει ένα σαφές αίτιο των κλινικών συμπτωμάτων που αναφέρονται στον Πίνακα, τότε ο γιατρός δικαιούται να θεωρήσει τη ΓΟΠ ως την πιθανότερη διαταραχή που ‘κρύβεται’ πίσω από αυτά, ιδιαίτερα όταν υποτροπιάζουν ή αποκτούν χρονιότητα. Συνεπώς, αρχικά η προσέγγιση είναι εμπειρική. Η επιθετική μείωση της έκκρισης οξέος με ΑΑΠ δύο φορές την ημέρα για 3-4 μήνες, αποτελεί την αρχική προσέγγιση. Εάν οι ενοχλήσεις βελτιωθούν ή υποχωρήσουν τελείως, συνιστάται η σταδιακή μείωση της αντιεκκριτικής θεραπείας σε μία φορά την ημέρα ή η χορήγηση Η2-ανταγωνιστών στη χαμηλότερη δραστική δόση για επιπλέον 3-6 μήνες. Με αυτή τη θεραπευτική προσέγγιση, οι περισσότερες μελέτες αναφέρουν ανταπόκριση που ανέρχεται στο 50-70%. Οι ασθενείς που δεν εμφανίζουν βελτίωση σε αυτή την εμπειρική θεραπεία θα πρέπει να υποβάλλονται σε 24ωρη pHμετρία, ενώ λαμβάνουν τη φαρμακευτική αγωγή. Όταν δεν αναδειχθεί παθολογική έκκριση οξέος (δηλαδή η δοκιμασία είναι αρνητική), η συσχέτιση με τη ΓΟΠ πρέπει να εγκαταλειφθεί και να αναζητηθούν άλλα αίτια. Επί θετικής δοκιμασίας συστήνεται αύξηση της δοσολογίας των φαρμάκων ή ακόμη και χειρουργική αντιμετώπιση της ΓΟΠ.

Πηγή: http://www.boro.gr