Γιατί τα παιδιά λένε ψέματα;

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους ένα παιδί λέει ψέματα- κατάσταση συνηθισμένη και δικαιολογημένη στις μικρές ηλικίες. Λόγος ανησυχίας, όμως, γεννιέται όταν το παιδί αρχίζει να πιστεύει τα ψέματα που λέει ως αληθινά.

Γιατί τα παιδιά λένε ψέματα; Λένε ψέματα, όπως και οι μεγάλοι, για να ξεφύγουν από κάποια δυσκολία στη σχέση τους με τους άλλους, ή για να αποτρέψουν τις αναπόφευκτες συνέπειες των πράξεών τους. Ή λένε ψέματα γιατί νιώθουν πως έτσι αναπληρώνουν πραγματικές ή φανταστικές τους ατέλειες.
Τα παιδιά, καθώς δεν έχουν την πείρα των μεγάλων, μπορεί να υπερ-γενικεύσουν μία απλή παρατήρηση που τους γίνεται για ένα απλό και συγκεκριμένο παράπτωμα και να την αναγάγουν σε αρνητική κριτική, για γενική τους αναξιότητα και απόρριψη. Ένα παιδί το οποίο έχει τη στοργή και την ενθάρρυνση που χρειάζεται και πολλές και ποικίλες επιτυχίες- από τα στοιχεία αυτά απορρέει η αυτό-εκτίμηση- δε νιώθει μεγάλη ανάγκη να πει ψέματα, εκτός όταν πρόκειται για κάποια γυμνάσματα της φαντασίας του.

Η στρατηγική του ψέματος

οι μεγάλοι που περιμένουν πάρα πολλά από τα παιδιά, είναι δυνατόν να τα αναγκάσουν να πουν ψέματα. Οι φιλοδοξίες για κοινωνική προβολή κάποιων άλλων από τους μεγάλους στο σπίτι μπορεί να οδηγήσουν το παιδί σε διάφορες υπερβολές και ευφάνταστες ιδέες.
Επίσης, η παρατεταμένη και απόλυτη εξάρτηση από τους μεγάλους που βιώνει το παιδί, αναπτύσσει από τη φύση της στο άτομο βαθιά ριζωμένα αισθήματα κατωτερότητας, τα οποία πρέπει να αποδεχτεί και τελικά να ξεπεράσει. Το παιδί, καθώς βρέθηκε στο έλεος ενός κόσμου των μεγάλων, αναπτύσσει νωρίς στη ζωή του έναν ιδιαίτερο «τρόπο ζωής», μια σειρά δηλαδή από στρατηγικές για να αντιμετωπίζει τις διάφορες καταστάσεις. Αυτός ο ιδιαίτερος τρόπος ζωής συνίσταται σε στάσεις και μορφές συμπεριφοράς, οι οποίες αφενός το βοηθούν να αντισταθμίσει τα συναισθήματα κατωτερότητας και αφετέρου αποτελούν τη βάση για τη θεμελίωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς του.
Το ψέμα είναι μόνο μία από τις στρατηγικές που χρησιμοποιούν τα παιδιά για να προστατεύσουν το αυτό-συναίσθημά τους. Αυτή η στρατηγική, σε μεγάλο βαθμό εγκαταλείπεται, καθώς το παιδί αποκτά περισσότερη αυτοπεποίθηση και δύναμη.

Όταν τα όρια συγχέονται

Μερικά άτομα συνεχίζουν να λένε ψέματα και όντας ενήλικοι και τελικά καταλήγουν να μη μπορούν να κάνουν τη διάκριση ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα.
Αυτό είναι ένα από τα πρώτα κριτήρια για να χαρακτηρίσουμε τα παιδικά ψέματα ως εκδήλωση παθολογίας. Όταν, μετά από μια αρκετά μεγάλη χρονική περίοδο, το παιδί δείχνει εντελώς ανίκανο να διακρίνει το φανταστικό από το πραγματικό, είναι η στιγμή να δούμε προσεκτικά τι ακριβώς συμβαίνει με το παιδί.
Όταν το παιδί λέει επιμόνως ψέματα, η συμπεριφορά αυτή αποτελεί ένα «σήμα κινδύνου», ότι κάτι δεν πάει καλά. Είναι σημαντικό να ανακαλύψουμε το λόγο για τον οποίο το παιδί έχει ανάγκη να λέει ψέματα. Π.χ ένα παιδί μπορεί να νιώθει τόσο ανασφαλές και μειονεκτικό στο σχολείο, ώστε ο μόνος τρόπος να προστατεύσει τον εαυτό του είναι να λέει ψέματα. Έχει δοκιμάσει αυτή την τακτική και έχει πειστεί ότι ένα ψέμα, ειπωμένο στην κατάλληλη στιγμή, μπορεί κάλλιστα να σημαίνει πολλά για την αποδοχή από τους γύρω του. Μερικά πάλι παιδιά αναγκάζονται να λένε ψέματα, επειδή οι γονείς τους ζητούν επίμονα να μάθουν λεπτομέρειες γύρω από την προσωπική τους ζωή.
Τα παιδιά, καθώς μεγαλώνουν, ειδικά όταν φτάσουν στην εφηβεία, έχουν τα μυστικά τους, τα οποία θέλουν να κρατήσουν κρυφά, ακόμα και από τους γονείς τους. Αυτό είναι εντελώς φυσικό.
Αν, τέλος, ένα παιδί φαίνεται να λέει ψέματα συχνά και πολύ επίμονα, οι γονείς θα πρέπει να διερευνήσουν και να ξεκαθαρίσουν κατά πόσο το λάθος βρίσκεται στις απαιτήσεις τους από το παιδί ή στη σχέση τους μαζί του. Επίσης, η δική τους στάση απέναντι στα ψέματα είναι επαρκώς ξεκαθαρισμένη;
Το κρίσιμο ερώτημα που έχουν να κάνουν είναι: «Γιατί το παιδί μου έχει ανάγκη να λέει ψέματα;» ένα τέτοιο ερώτημα για να απαντηθεί, απαιτεί να έχουμε κατανοήσει το παιδί μας σε όλες τις διάφορες καταστάσεις της ζωής του. Αν, παρόλα αυτά, η ψευδολογία του παιδιού επιμένει ή επιδεινώνεται, θα πρέπει να ζητηθεί η βοήθεια ειδικού.


Πηγή: http://www.enikos.gr