Τρόφιμα εκτός εποχής

Διατροφική παγίδα ή ευκολη λύση;

Τα τρόφιμα αυτά  εξυπηρετούν ακόμη και τις πιο ιδιαίτερες γευστικές προτιμήσεις όλο το χρόνο,

ταυτόχρονα όμως δημιουργούν καχυποψία για την ασφάλεια και την ποιότητά τους.

Ενα από τα χαρακτηριστικά της εποχής μας, και ιδιαίτερα στις μεγαλουπόλεις, είναι η μεγάλη διαθεσιμότητα τροφίμων τα οποία θεωρούνται εκτός εποχής. Συχνά, λοιπόν, ακόμη και στη χώρα μας συναντάμε τρόφιμα όπως ανανά Γουαδελούπης, λεμόνια Χιλής και ξηρούς καρπούς Βραζιλίας.

Τα τρόφιμα εκτός εποχής δημιουργήθηκαν με την εξέλιξη της τεχνολογίας. Αποτελούν τρόφιμα που καλλιεργούνται σε θερμοκήπια ή σε άλλες πιο θερμές χώρες, από όπου συλλέγονται και μεταφέρονται στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου. Η εποχικότητα είναι ένα θέμα που αφορά τόσο τα φυτικής προέλευσης τρόφιμα όσο και τα ζωικής, εφ' όσον η θρεπτική αξία και η γεύση των ζωικής προέλευσης τροφίμων όπως γάλα, γιαούρτι, τυρί, κρέας, ψάρια διαφοροποιείται από το είδος και την ποιότητα της τροφής που καταναλώνουν τα αντίστοιχα ζώα.

Διαφορά στη γεύση

Πολλές φορές τα μη εποχικά τρόφιμα φαίνεται να διαφέρουν στα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά τους, δηλαδή στη γεύση, στην εξωτερική εμφάνιση, στο άρωμα, στην υφή και ορισμένες φορές στη σύστασή τους σε θρεπτικά συστατικά. Πολύ συχνά αυτές οι διαφορές μπερδεύουν τους καταναλωτές οι οποίοι τα θεωρούν μη ασφαλή. Τα τρόφιμα που έρχονται από χώρες του εξωτερικού συνήθως έχουν διαφορετική γεύση, άρωμα και υφή, που οφείλονται κυρίως στη διαφορετική ποιότητα εδάφους και κλιματικών συνθηκών, με άλλα λόγια έχουν τη γεύση και το άρωμα της χώρας από όπου προέρχονται και αυτό δεν έχει να κάνει με την ασφάλεια του τροφίμου. Αντίστοιχες διαφορές μπορούμε να παρατηρήσουμε και σε εποχικά τρόφιμα που καλλιεργούνται σε διαφορετικά εδάφη και σε διαφορετικό υψόμετρο, π.χ. πατάτες Ορεστιάδας και πατάτες Κύπρου. Εκτός από τις συνθήκες καλλιέργειας, και η πρόωρη συγκομιδή φαίνεται να επηρεάζει τη σύσταση των τροφίμων σε θρεπτικά συστατικά, όπως τα φλαβονοειδή, γι' αυτό και αλλάζουν το άρωμα και η γεύση. Αυτός είναι επίσης και ο λόγος που τα εισαγόμενα εκτός εποχής τρόφιμα είναι συνήθως πιο τραγανά και ορισμένες φορές στυφά. Η πρόωρη συλλογή των τροφίμων μπορεί να επηρεάσει και τη σύστασή τους σε κάποια θρεπτικά συστατικά, όπως φυτοσυστατικά με αντιοξειδωτική δράση και ιχνοστοιχεία.

Οι παραπάνω διαφορές δεν φαίνεται να επηρεάζουν την ασφάλεια του τροφίμου. Προβληματισμό και ιδιαίτερη προσοχή απαιτούν ο τρόπος επεξεργασίας αυτών των τροφίμων, ώστε να μπορέσουν να συντηρηθούν φρέσκα, αλλά και οι συνθήκες αποθήκευσης και μεταφοράς τους. Πολλές φορές τα τρόφιμα που προέρχονται από το εξωτερικό υπόκεινται σε επεξεργασία όπως το «κέρωμα», για να διατηρηθεί η φρέσκια εξωτερική εμφάνιση και υφή τους, αλλά και να αποτραπεί η γρήγορη ωρίμανση κατά τη μεταφορά και την αποθήκευσή τους. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται επίσης στη διαδικασία μεταφοράς και αποθήκευσης τέτοιων τροφίμων λόγω του κινδύνου μόλυνσης και ανάπτυξης παθογόνων μικροοργανισμών. Η σωστή χρήση τεχνικών συλλογής, μεταφοράς και αποθήκευσης είναι ίσως και ένα από τα σημαντικότερα σημεία κινδύνου, το οποίο μπορεί να διασφαλίσει και την ασφάλεια τέτοιων τροφίμων.

Του θερμοκηπίου

Τα τρόφιμα θερμοκηπίου, από την άλλη, διαφέρουν κυρίως σε γεύση, άρωμα και υφή εξαιτίας των συνθηκών στις οποίες καλλιεργούνται. Οι διαφορές αυτές σε οργανοληπτικά χαρακτηριστικά είναι ανεξάρτητες από την ασφάλειά τους.

Η καλλιέργεια τροφίμων εκτός εποχής φαίνεται πως μπορεί να ενέχει και περιβαλλοντικούς κινδύνους που αφορούν την ποιότητα του εδάφους μέσω της χρήσης αγροχημικών, την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα λόγω της μεταφοράς των προϊόντων και την αλλαγή του κλίματος. Ταυτόχρονα, η σωστή και ομαλή καλλιέργεια τροφίμων εκτός εποχής δημιουργεί αυξημένες ανάγκες στον καλλιεργητή, οι οποίες επιβαρύνουν το κόστος της καλλιέργειας και κατ' επέκταση την τσέπη του καταναλωτή - αυτός είναι και ο λόγος που το κόστος αυτών των τροφίμων είναι συνήθως αυξημένο.

Τα τρόφιμα εκτός εποχής μπορούν να έχουν θετικές επιδράσεις τόσο στην υγεία όσο και στην οικονομία, εξασφαλίζοντας τροφή και απαραίτητα θρεπτικά συστατικά σε διάφορες ομάδες του πληθυσμού, δίνοντας, με άλλα λόγια, μια διατροφική λύση παγκοσμίως. Καθημερινά γίνονται προσπάθειες από την επιστημονική κοινότητα, ώστε να βρεθούν τρόποι με τους οποίους μπορεί να μειωθούν οι δαπάνες τόσο στην ασφάλεια όσο και στο κόστος τέτοιων καλλιεργειών. Ωστόσο, το μεγαλύτερο ζητούμενο στην υπόθεση των τροφίμων εκτός εποχής είναι η ύπαρξη σαφούς νομοθετικού πλαισίου για τον έλεγχο καλλιέργειας, εκτροφής και διακίνησης αυτών των τροφίμων.

Ευαισθητοποίηση

Συμπερασματικά, θα λέγαμε πως, σύμφωνα με τις συστάσεις όλων των επίσημων φορέων, είναι σημαντικό να έχουμε μια ισορροπημένη διατροφή η οποία να περιέχει εποχικά τρόφιμα τα οποία εξασφαλίζουν γεύση, θρεπτική αξία και χαμηλό κόστος, ενώ παράλληλα συμβαδίζουν με τις ανάγκες και τις δυνατότητες του φυσικού περιβάλλοντος. Η κατανάλωση τροφίμων εκτός εποχής σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι απαγορευμένη, προϋποθέτει απλά μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των καταναλωτών ως προς την προέλευση του τροφίμου, την ημερομηνία συγκομιδής και τον τρόπο μεταφοράς. Την επόμενη, λοιπόν, φορά που θα βρεθείτε μπροστά στο δίλημμα, αναζητήστε τα στοιχεία προέλευσης, συγκομιδής ή σφαγής στις ετικέτες των αντίστοιχων τροφίμων, ελέγξτε την εμφάνιση και την οσμή των τροφίμων που έχετε στα χέρια σας και φροντίστε το καλάθι σας να περιέχει και εποχικά τρόφιμα.

Πηγή: Εφημερίδα "Ελευθεροτυπία"