Απειλείται η ευρωπαϊκή έρευνα για τα εμβρυϊκά κύτταρα

Αυτό υποστηρίζουν με επιστολή τους στο Nature έγκριτοι ειδικοί του τομέα

Η επικείμενη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τις πατέντες σχετικά με τις θεραπείες εμβρυικών βλαστικών κυττάρων έχει βαρύνουσα σημασία για το μέλλον αυτού του «καυτού» πεδίου της ιατρικής έρευνας

Λονδίνο

Η ανάπτυξη θεραπειών από εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα στην Ευρώπη βρίσκεται υπό σοβαρή απειλή. Την έντονη αυτή ανησυχία εκφράζουν με επιστολή τους στην επιθεώρηση «Nature» 13 κορυφαίοι επιστήμονες του «καυτού» πεδίου των βλαστικών κυττάρων, οι οποίοι έδωσαν και συνέντευξη Τύπου στο Λονδίνο σχετικά με το θέμα.

Τόσο στην επιστολή τους όσο και στη συνέντευξη οι ερευνητές εξέφρασαν τη διαμαρτυρία τους σχετικά με μια πρόσφατη εισήγηση του γενικού εισαγγελέα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου κυρίου Ιβ Μπο σύμφωνα με την οποία όλες οι πατέντες που αφορούν τεχνολογίες που συνδέονται με τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα πρέπει να απαγορευθούν για ηθικούς λόγους. O γενικός εισαγγελέας τόνισε στην εισήγησή του που έγινε στις 10 Μαρτίου πως με δεδομένο ότι για τη λήψη των εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων απαιτείται η καταστροφή εμβρύων, παραβιάζεται ευρωπαϊκή οδηγία του 1998 σχετικά με τις ευρεσιτεχνίες η οποία ορίζει ότι δεν επιτρέπεται η χρήση ανθρώπινων εμβρύων για βιομηχανικούς ή εμπορικούς σκοπούς.

Σύντομα η απόφαση

Οι 12 δικαστές του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων αναμένεται να λάβουν απόφαση με βάση την εισήγηση μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Από τη στιγμή λήψης της απόφασης αυτή θα είναι άμεσα δεσμευτική για όλα τα κράτη- μέλη. Σημειώνεται ότι στο 80% των περιπτώσεων η εισήγηση του γενικού εισαγγελέα γίνεται δεκτή από τους ευρωπαίους δικαστές.

Πώς όμως φθάσαμε σε μια τέτοια υπόθεση στο ανώτατο δικαστήριο της Ευρώπης; Όλα ξεκίνησαν πριν από αρκετά χρόνια και συγκεκριμένα το 1999 όταν η περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace έθεσε νομικό ζήτημα σχετικά με μια πατέντα που είχε κατοχυρώσει ο Ολιβερ Μπριστλ ο οποίος σήμερα εργάζεται στο Πανεπιστήμιο της Βόννης στη Γερμανία. Η πατέντα αφορούσε πρόδρομα νευρικά κύτταρα τα οποία προέρχονταν από σειρές ανθρώπινων εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων. Οι εκπρόσωποι της οργάνωσης υποστήριζαν ότι η συγκεκριμένη πατέντα παραβίαζε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας του 1973 η οποία απαγορεύει τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που «δεν συνάδουν με τη δημόσια τάξη και την ηθική».

Χωρίς κίνητρο οι εταιρείες

Εάν η κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σχετικά με τις θεραπείες εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων απαγορευθεί εντός της ΕΕ, τότε οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν θα έχουν κανένα κίνητρο επένδυσης στον συγκεκριμένο πολλά υποσχόμενο τομέα, υπογραμμίζουν από την πλευρά τους οι επιστήμονες που υπογράφουν την επιστολή στο Nature. Προσθέτουν επίσης ότι εάν ληφθεί μια τέτοια ευρωπαϊκή απόφαση οι ασθενείς θα στραφούν προς άλλες χώρες όπου επιτρέπεται η ανάπτυξη θεραπειών με βάση τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα όπως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία. Σημειώνεται ότι στις ΗΠΑ μέσα στο 2010 δύο εταιρείες – Geron και Αdvanced Cell Technology – έλαβαν έγκριση για διεξαγωγή κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους με βάση θεραπείες που βασίζονται στα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα (για τραυματισμούς του νωτιαίου μυελού και για τύφλωση αντιστοίχως).

Παράλληλα διαφορετικές εταιρείες έχουν στραφεί στην ανάπτυξη θεραπειών με βάση τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα επί ευρωπαϊκού εδάφους. Μεταξύ αυτών είναι η αμερικανική Pfizer, η αγγλο-σουηδική AstraZeneca, η ελβετική Roche, η γαλλική εταιρεία Cellectis καθώς και η ιταλική εταιρεία βιοτεχνολογίας Avantea, υπογραμμίζουν οι ερευνητές. Προσθέτουν ότι μια ευρωπαϊκή απόφαση απαγόρευσης της κατοχύρωσης ευρεσιτεχνίας για τις θεραπείες εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων θα κάνει το ενδιαφέρον όλων αυτών των εταιρειών να «εξατμιστεί».

Ηθική και «ανήθικη» έρευνα

Οι επιστήμονες τονίζουν επίσης ότι η έρευνά τους η οποία αποσκοπεί στην ανάπτυξη θεραπειών για αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων υγείας όπως η τύφλωση ή η παράλυση, δεν μπορεί να θεωρείται ανήθικη, όπως προκύπτει από την εισήγηση του εισαγγελέα.

Ενας από τους υπογράφοντες την επιστολή είναι ο καθηγητής Οστιν Σμιθ από το Κέντρο για την Ερευνα στα Βλαστικά Κύτταρα του Wellcome Trust στο Κέιμπριτζ. Ο καθηγητής τόνισε ότι «θα ήταν ολέθριο να ακολουθήσει το Δικαστήριο την εισήγηση του εισαγγελέα. Θα απειληθεί το μέλλον της βιοϊατρικής έρευνας στην Ευρώπη και ορισμένα προγράμματα θα καταρρεύσουν. Μια τέτοια απόφαση θα έστελνε επίσης το μήνυμα ότι οι επιστήμονες εμπλέκονται σε ανήθικες δραστηριότητες, γεγονός πολύ αρνητικό αφού θα είχε αντίκτυπο  στην εμπιστοσύνη που έχει το κοινό στο έργο των επιστημόνων».

Ο καθηγητής Σμιθ τόνισε μάλιστα ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότερες από 100 έτοιμες, διαθέσιμες σειρές εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για έρευνα. Αυτό αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει φόβος εμπορευματοποίησης ανθρώπινων εμβρύων.

Πάντως από την πλευρά του ο εκπρόσωπος της Greenpeace δρ Κρίστοφερ Τεν σημείωσε ότι η οργάνωση δεν αντιτίθεται σε όλες τις έρευνες σχετικά με τα βλαστικά κύτταρα.«Δεν πιστεύουμε ότι η εισήγηση του γενικού εισαγγελέα είναι σαφής. Ο αρχικός σκοπός μας ήταν να αποσαφηνιστεί ο νόμος σχετικά με τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, ιδίως σε ό,τι αφορά την εμπορική χρήση εμβρύων».

Πηγή: Εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ"