Kατάγματα λόγω οστεοπόρωσης: πότε συμβαίνουν πώς να τα αποφύγετε

Τα μισά τουλάχιστον οστεοπορωτικά κατάγματα σε υπερήλικες οφείλονται σε διαταραχές της ισορροπίας και πτώσεις.

Ενώ τα οστεοπορωτικά κατάγματα της σπονδυλικής στήλης είναι υπαίτια για την παραμόρφωση του σώματος των ασθενών που πάσχουν από οστεοπόρωση (κύφωση, απώλεια αναστήματος, διαταραχές της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας κ.α.) τα κατάγματα του περιφερικού σκελετού , δηλαδή των άνω και κάτω άκρων, είναι βασικά υπεύθυνα για την λειτουργική ανικανότητα στην εκτέλεση των απαραίτητων κινητικών λειτουργιών οι οποίες κάνουν το άτομο ανεξάρτητο και επαρκές να αυτοεξυπηρετείται. Πράγματι τα κατάγματα των άνω άκρων π.χ. του ώμου και του καρπού προκαλούν αναπηρίες που εμποδίζουν τους υπερήλικες να αυτοεξυπηρετούνται , τα κατάγματα των κάτω άκρων π.χ. των ισχίων, γονάτων και κνημών δυσχεραίνουν την βάδιση τόσο λόγω του πόνου που προκαλούν, αλλά και λόγω της μυϊκής αδυναμίας που συνεπάγονται . Η υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής στους υπερήλικες με οστεοπορωτικά κατάγματα των άκρων και η απώλεια της δυνατότητας τους να αυτοεξυπηρετούνται αποτελεί σήμερα ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα με σοβαρές οικογενειακές και οικονομικές επιπτώσεις.

Η αποφυγή των οστεοπορωτικών καταγμάτων στους υπερήλικες είναι κατόπιν τούτου μια ουσιώδης ιατρική ανάγκη και αφορά όλες τις ιατρικές ειδικότητες που ασχολούνται με την υγεία των ηλικιωμένων. Η οστεοπόρωση θεωρείται σήμερα σαν ένα νόσημα ευθραυστότητας των οστών, οφειλόμενο τόσο σε εσωτερικές αιτίες διαταραχής της αντοχής των οστών, όσο και σε εξωτερικά αίτια που επίσης όμως είναι υπεύθυνα για τα κατάγματα στους ηλικιωμένους δηλαδή διαταραχές της ισορροπίας και οι πτώσεις. Κύριος στόχος της προληπτικής θεραπείας της οστεοπόρωσης είναι η βελτίωση των εσωτερικών διαταραχών των οστών που προκαλούν και τη μείωση της αντοχής τους, παρόλα αυτά η δράση των αντι - οστεοπορωτικών φαρμάκων μπορεί να μειώσει την πιθανότητα για εμφάνιση ενός μελλοντικού οστεοπορωτικού κατάγματος σε ποσοστό όχι μεγαλύτερο του 50%. Ειδικότερα η αντικαταγματική δράση των αντι-οστεοπορωτικών φαρμάκων για τα κατάγματα του ισχίου και τα άλλα μη σπονδυλικά κατάγματα δεν υπερβαίνει το 20-30% αυτών πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει ένα ουσιαστικό θεραπευτικό κενό στην πρόληψη των οστεοπορωτικών καταγμάτων των κάτω άκρων το οποίο δεν είναι δυνατό να καταπολεμηθεί σήμερα από τα γνωστά αντιοστεοκλαστικά ή οστεοαναβολικά φάρμακα.

Οι πτώσεις εξακολουθούν λοιπόν να παίζουν ένα κυριαρχικό ρόλο στην πρόκληση των οστεοπορωτικών καταγμάτων, αλλά και στην ποιότητα ζωής των υπερηλίκων. Οι συχνές και αναίτιες πτώσεις δημιουργούν στους ηλικιωμένους έλλειψη του αισθήματος αυτοεκτίμησης στους ηλικιωμένους, ειδικότερα όταν συμβούν σε δημόσιους χώρους με τραυματικές ψυχολογικές εμπειρίες για τους ηλικιωμένους. Στις περιπτώσεις αυτές οι ηλικιωμένοι αυτοπεριορίζονται, κλείνονται μέσα στο σπίτι τους ή εξαναγκάζονται από τους συγγενείς τους να μένουν για λόγους ασφάλειας περιορισμένοι μέσα στο σπίτι τους. Οι επιπτώσεις των περιορισμών αυτών είναι σοβαρές και γρήγορες, κυρίως ψυχοδιανοητικές.

Η διόρθωση των διαταραχών της ισορροπίας είναι δύσκολη για πολλούς λόγους. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει μια περιορισμένη δυνατότητα φαρμακευτικής παρέμβασης όπως θα δούμε παρακάτω, η κύρια βοήθεια γίνεται με μη φαρμακευτικό τρόπο, μια διαδικασία που απαιτεί εξειδικευμένη και μακρόχρονη προσπάθεια.

Το κεφάλαιο αυτό θα περιγραφεί από τον συνεργάτη μου Φυσιοθεραπευτή κ. Δημήτρη Νικολάου.

Σαρκοπενία και Σύνδρομο Ευπάθειας.

Ο κίνδυνος πτώσεων στην τρίτη ηλικία είναι συνδεδεμένος με πολλές άλλες πιθανές παθολογικές καταστάσεις που αφορούν γενικότερα την ύπαρξη άλλων ασθενειών στο ίδιο άτομο. Συνηθέστερες παθήσεις που βοηθούν στις πτώσεις είναι διαταραχές της όρασης και άλλων αισθητηρίων, καρδιολογικά νοσήματα που προκαλούν συγκοπτικά φαινόμενα και απώλεια συνείδησης, παροδικά εγκεφαλικά επεισόδια, σπονδυλική στένωση και αισθητικοκινητικές διαταραχές των ποδιών κ.ά. Το σπουδαιότερο όμως και συνηθέστερο αίτιο στην τρίτη ηλικία είναι η σαρκοπενία. Σαρκοπενία είναι η προοδευτική απώλεια της μυϊκής μάζας αλλά και της μυϊκής ισχύος που συμβαίνει φυσιολογικά με την πάροδο της ηλικίας, κάτι αντίστοιχο με την οστεοπενία που είναι όμως αντίστοιχα η απώλεια της οστικής μάζας. Η μεγάλη απώλεια οστικής μάζας αλλά και μυϊκής ισχύος οδηγεί σε σοβαρή αδυναμία κινητικότητας, που οδηγεί σε αδράνεια και ακινησία δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο μεγαλύτερης αδυναμίας και πλήρους ακινησίας. Η σαρκοπενία μπορεί να συνοδεύεται από παχυσαρκία (σαρκοπενική παχυσαρκία). Ο συνδυασμός της σαρκοπενίας με άλλες παθολογικές καταστάσεις δημιουργεί ένα σύμπλοκο, δυσθεράπευτο και επικίνδυνο για την ζωή του ανθρώπου σύνδρομο που ονομάζεται σύνδρομο ευπάθειας ( frailty).

Φαρμακευτική αντιμετώπιση

Η μείωση της πιθανότητας πτώσεων και επομένως καταγμάτων των άνω και των κάτω άκρων με φαρμακευτικές θεραπευτικές αγωγές είναι σχετικά εφικτή σε ορισμένες όμως μόνο περιπτώσεις και ειδικότερα σε σοβαρή και μακρόχρονη έλλειψη της βιταμίνης D που τελικά προκαλεί έντονη μυϊκή αδυναμία και πόνους. Η ακραία περίπτωση της διαταραχής αυτής ονομάζεταιοστεομαλακυντική μυοπάθεια και χαρακτηρίζεται από έντονα μυικά άλγη και κεντρομελική μυϊκή αδυναμία. Η θεραπεία της απαιτεί αρχικά την διόρθωση της αιτίας που την προκάλεσε και συμπληρωματικά υψηλές εξατομικευμένες δόσεις βιταμίνης D (συνήθως 5000 IU καθημερινά). Σε ελαφρότερες περιπτώσεις έλλειψης βιταμίνης D με τιμές μικρότερες των 20 μg/ml της 25 υδροξυ βιταμίνης D3 ωφελεί η χορήγηση μικρότερων δόσεων βιταμίνης D (περίπου 2000 IU καθημερινά και μέχρι να πετύχουμε επίπεδα βιταμίνης D 25-50 ng/ml.


Πηγή: http://www.boro.gr