Γυναικεία κατάθλιψη: Τα χαρακτηριστικά και τα αίτιά της

Η εμφάνιση της κατάθλιψης στις γυναίκες παρατηρείται σε διπλάσια συχνότητα από ότι στους άντρες και αυτό άλλοτε αποδίδεται σε ορμονικούς παράγοντες και άλλοτε σε κοινωνικούς.

Τα αίτια της κατάθλιψης μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με το ψυχοπιεστικό συμβάν το οποίο πυροδότησε την εμφάνιση της. Σε τρεις κατηγορίες διαχωρίζονται οι θεωρίες που αναφέρονται στα αίτια της κατάθλιψης, σε αυτές που επικεντρώνονται στους βιολογικούς παράγοντες, σε αυτές που δίνουν έμφαση στους ψυχολογικούς παράγοντες και τέλος σε αυτές που δίνουν έμφαση στους κοινωνικούς παράγοντες και τα γεγονότα της ζωής μας.

Βιολογική προσέγγιση

Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση η συχνότητα εμφάνισης της κατάθλιψης στις γυναίκες οφείλεται σε διαφορές στο σύστημα αναπαραγωγής, δηλαδή στα επίπεδα των ορμονών.

Σημαντικές καθορίζονται οι περίοδοι στην ζωή μιας γυναίκας όταν βρίσκεται στην εγκυμοσύνη, μετά τον τοκετό (επιλόχεια κατάθλιψη), προεμμηνορρυσιακή περίοδο (προεμμηνορυσσιακή δυσφορική διαταραχή), στην προεμμηνόπαυση και στην εμμηνόπαυση (εμμηνοπαυσιακή κατάθλιψη) λόγω της ευαλωτότητας που βιώνουν σε οργανικό και ψυχολογικό επίπεδο οι γυναίκες εκείνο το διάστημα. Έτσι είναι πιο πιθανό μια γυναίκα που διανύει μια από αυτές τις περιόδους στην ζωή της, να εμφανίσει καταθλιπτικές εκδηλώσεις.

Όταν το άτομο εμφανίζει κατάθλιψη παρατηρούνται αλλαγές στην λειτουργεία του εγκεφάλου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διαταράσσεται ο ύπνος, να εμφανίζεται επιβράδυνση των περιοχών του εγκεφάλου που ελέγχουν τις θετικές ενισχύσεις και τα θετικά συναισθήματα. Έτσι αυξάνεται η δραστηριότητα των περιοχών που ελέγχουν τα αρνητικά συναισθήματα. Σημαντικές είναι οι αλλαγές στο τρόπο μετάδοση των πληροφοριών στον εγκέφαλο και οι αλλαγές στις μονοαμινεργικές νευρικές οδούς του εγκεφάλου. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η επεξεργασία των πληροφοριών που σχετίζονται με τα συναισθήματα, πραγματοποιούνται με διαφορετικό τρόπο στον εγκέφαλο των δύο φύλων.

Ο λόγος που εμφανίζουμε κατάθλιψη είναι η δυσλειτουργία στις νευροχημικές ουσίες που παράγει και χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος μας. Η δυσλειτουργία αυτή μπορεί να αποδοθεί στα γονίδια μας. Για να γίνει αποδεκτή αυτή η υπόθεση θα πρέπει να διερευνήσουμε αν η κατάθλιψη εμφανίζεται σε άτομα που είναι συγγενείς και εκεί εμφανίζεται ο παράγοντας της κληρονομικότητας.

Ο ρόλος των γονιδίων είναι πολύ σημαντικός καθώς καθορίζουν την προδιάθεση του ατόμου να αναπτύξει κατάθλιψη.

Σύμφωνα με την θεωρία της εξέλιξης ο άνθρωπος αντιμετωπίζει δυσάρεστες καταστάσεις διότι έχει έμφυτη την δυνατότητα να τις βιώσει. Για παράδειγμα όταν αποβιώσει ένα αγαπημένο μας πρόσωπο είναι πολύ πιθανό να εκδηλώσουμε καταθλιπτική συμπτωματολογία. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει πως η κατάθλιψη συνδέεται μόνο με την απώλεια ή τα δυσάρεστα βιώματα. Το είδος και η προδιάθεση της κατάθλιψης εξαρτώνται από τους βιολογικούς παράγοντες, τις πρώιμες εμπειρίες και τα σημαντικά γεγονότα ζωής.

Σύμφωνα με μια άλλη εξελικτική η κατάθλιψη σχετίζεται με το αίσθημα υποταγής ή αποτυχίας δηλαδή μας κάνει να παραιτούμαστε από κάθε είδους δραστηριότητα, μειώνει τις προσδοκίες μας και μας κάνει να αισθανόμαστε έντονη απαισιοδοξία και κατωτερότητα. Πολλές φορές λοιπόν η κατάθλιψη εκδηλώνεται για να μας εμποδίσει να εμπλακούμε σε αδιέξοδες ή εξαρχής αποτυχημένες προσπάθειες. Ένα πολύ σύνηθες παράδειγμα αυτού είναι οι άνθρωποι που θέτουν πολύ υψηλούς στόχους και προσπαθούν να είναι τέλειοι μη επιτρέποντας στον εαυτό τους κανένα περιθώριο λάθους.

Ψυχολογική προσέγγιση

Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση η κατάθλιψη εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες λόγο του τρόπου κοινωνικοποίησης τους. Οι γυναίκες ανατρέφονται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι πιο δεκτικές και υποτακτικές και να παρέχουν φροντίδα σε σχέση με τους άντρες. Επίσης παρουσιάζουν λιγότερες διεκδικητικές ή ανταγωνιστικές συμπεριφορές σε σύγκριση με τους άντρες . Παράλληλα ο τρόπος ερμηνείας και αντιμετώπισης των αρνητικών συμβάντων της ζωής διαφοροποιείται από γυναίκες σε άντρες. Οι γυναίκες όπως είναι γνωστό βρίσκονται σε μεγαλύτερή επαφή με τα συναισθήματα τους, είναι πιο ικανές στο να εκφράσουν συναισθήματα θλίψης και δυστυχίας και έχουν πιο μεγάλη ανάγκη για εγγύτητα.

Έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες για το πώς ο τρόπος που σκεφτόμαστε ή συμπεριφερόμαστε μπορεί να κάνει το άτομο ευάλωτο στην κατάθλιψη. Από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα ο Freud διατύπωσε την άποψη ότι όταν ο θυμός λόγω μιας απώλειας στρέφεται εναντίον του εαυτού τότε εκδηλώνεται η κατάθλιψη. Πολύ αργότερα η γνωστική προσέγγιση η οποία αναπτύχθηκε από τον Aaron Beck υποστηρίζει ότι ο τρόπος που σκεφτόμαστε επηρεάζει το συναίσθημα μας. Για παράδειγμα το άτομο που εκδηλώνει κατάθλιψη σκέφτονται ότι είναι ανίκανοι, αδύναμοι και δηλώνουν έντονη απαισιοδοξία για το μέλλον. Αυτό μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε ότι όταν το άτομο βιώνει κατάθλιψη σκέφτεται με έναν συγκεκριμένο, διαστρεβλωμένο τρόπο. Ο λόγος για τον οποίο σκέφτεται έτσι είναι οι πυρηνικές πεποιθήσεις που αναπτύχθηκαν στην παιδική μας ηλικία και σχετίζονταν με την εικόνα του εαυτού, του κόσμου και των άλλων.

Σαφώς οι τραυματικές εμπειρίες κατά την διάρκεια της παιδική ηλικία σχηματίζουν τον τρόπο με τον οποίο αξιολογούμε και κρίνουμε τον εαυτό μας. Εξετάζοντας το παρελθόν πολλών καταθλιπτικών έχει διαπιστωθεί ότι απουσίαζε η στοργή και βίωναν πολύ επώδυνες καταστάσεις στα πρώτα χρόνια της ζωής τους.

Κοινωνιολογική προσέγγιση

Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση τα εξωγενή προβλήματα δηλαδή οι εξωτερικοί κοινωνικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην έναρξη ορισμένων μορφών κατάθλιψης. Επίσης υπάρχουν παράγοντες που μας προδιαθέτουν να αναπτύξουμε κατάθλιψη (προδιαθεσιακοί παράγοντες) και παράγοντες που μας ωθούν στην κατάθλιψη (εκλυτικοί παράγοντες) .

Σύμφωνα με αυτή την άποψη οι αλλαγές που εμφανίζονται αποδίδονται στον κοινωνικό ρόλο και τις κοινωνικές ευκαιρίες των γυναικών. Σε κάποιες περιπτώσεις οι γυναίκες κατέχουν κατώτερες ιεραρχικά θέσεις στην κοινωνία ή στην οικογένεια και μπορεί να είναι περιορισμένες στο σπίτι και να υπόκεινται την αντρική κυριαρχία (π.χ κακοποίηση). Σε άλλες περιπτώσεις συμβαίνει το αντίθετο, οι γυναίκες βιώνουν έντονο στρες στην προσπάθεια τους να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις και στον ρόλο της στην σύγχρονη κοινωνία με αποτέλεσμα να πυροδοτούνται καταθλιπτικές εκδηλώσεις. Άρα αντιλαμβανόμαστε ότι οι κοινωνικοί ρόλοι και τα εξωγενή προβλήματα μπορούν να οδηγήσουν μια γυναίκα στην κατάθλιψη.


Πηγή: http://www.boro.gr