Γονείς με υπερβολικές προσδοκίες: Πώς πιέζουν τα παιδιά

Μήπως πιέζεις το παιδί σου με δικές σου προδοκίες

Έχει μαθησιακές δυσκολίες; Πασαλείβεται με φαγητό μπροστά σ’ όλα τον κόσμο; Κρύβεται τρομοκρατημένο πίσω από τις κουρτίνες στη θέα ενός ξένου; Αν αισθάνεστε ότι σας κάνεις συνεχώς ρεζίλι, μήπως και εσείς καλλιεργείτε το μύθο του σούπερ-παιδιού στο οποίο προβάλλετε τις δικές σας προσδοκίες;

Ο Κώστας είναι 6 ετών, ζυγίζει κάμποσα κιλά πάνω από το κανονικό και παρόλο που η παιδίατρος μας έχει τονίσει ότι πρέπει να τα χάσει, ο Κώστας αρνείται κάθε προσπάθεια για δίαιτα. Είναι γενικά ασουλούπωτος, με τα ρούχα του να κρέμονται άτσαλα πάνω του, ή να του είναι πολύ στενά επειδή πάχυνε και δεν τον προλάβαμε…Και θα πρέπει να πω ότι τα χέρια του και οι σιαγόνες του ασχολούνται μονίμως με κάτι φαγώσιμο. Όποτε είμαστε έξω η μόνιμη επωδός του είναι «μπαμπά, πάρε μου κάτι να φάω». Παρόλο που τον μαλώνω και προσπαθώ να τον συνετίσω, περισσότερες φορές η κουβέντα καταλήγει σε καυγά, με τον Κώστα να κλαίει σα μωρό παιδί και να ζητάει παγωτό, σάντουιτς, σοκολάτα ή πατατάκια. Αισθάνομαι ότι το παιδί μου με κάνει ρεζίλι σε όλο τον κόσμο και μερικές φορές ντρέπομαι σε σημείο που παρακαλάω ν’ ανοίξει η γη να με καταπιεί!

Λεωνίδας, πατέρας 36 ετών, τραπεζικός υπάλληλος

Η Βασούλα από μικρή ήταν συνεσταλμένο παιδάκι. Πολύ χαριτωμένη, όλοι στην οικογένεια θεωρούσαμε ότι ήταν ντελικάτη σαν πορσελάνινη κούκλα κι έτσι της φερόμασταν. Σήμερα η Βασούλα είναι 7 ετών και είναι τόσο δειλή και συνεσταλμένη που αυτό έχει γίνει πρόβλημα για την οικογένειά μας. Κοκκινίζει και κρύβεται πίσω μου, αρνείται να μας ακολουθήσει σε κοινωνικές εκδηλώσεις που θα έχει και άγνωστα άτομα και προτιμά να μένει στο σπίτι. Αν τελικά την πάρω μαζί μου και κάποιος την ρωτήσει το όνομά της, είναι πολύ πιθανό ότι θα βάλει τα κλάματα από τη συστολή της! Ακόμα και στο σχολείο είναι τόσο δειλή που, όταν τελικά κάθε πρωί την πείσουμε να μπει στο σχολικό για να πάει, ούτε το χέρι της σηκώνει στο μάθημα, αλλά ούτε και παρέες κάνει. Λόγω του επαγγέλματος και των κοινωνικών μας υποχρεώσεων, θεωρώ ότι η συμπεριφορά της κόρης μου είναι απαράδεκτη και αισθάνομαι ότι με κάνει ρεζίλι κάθε φορά που βγαίνουμε μαζί.

Ειρήνη, μητέρα 33 ετών, διαφημίστρια

Ο Βασίλης δεν είναι σαν κι εμένα! Εγώ στην ηλικία του, όταν ήμουν δηλαδή 8 ετών, ασχολιόμουν με επιτυχία με χίλια-δυο σπορ. Τι μπάλα έπαιζα, τι μπάσκετ, τι τρέξιμο έκανα, τι κολύμπι ασταμάτητο όλο το καλοκαίρι –«δελφίνι» ήταν το παρατσούκλι μου-, άσε δε που το ποδήλατο είχε γίνει κάτι σαν προέκταση του σώματός μου. Ο γιος μου, 8 ετών και δεν ξέρει καν αν η μπάλα είναι στρογγυλή ή τετράγωνη! Είναι σκέτη απογοήτευση. Προσπαθώ να τον πάρω μαζί μου στο γήπεδο αλλά αρνείται με κάθε τρόπο ή ακόμα προφασίζεται ότι τον πονάει η κοιλιά του για να τη γλιτώσει. Κάνει λες και τον πηγαίνω σε καταναγκαστικά έργα! Αλλά ούτε και πείθεται να παρακολουθήσει στην τηλεόραση κάποιον αγώνα μαζί μου. Δεν έχει το παραμικρό ενδιαφέρον για τα αθλητικά. Κι εγώ που νόμιζα ότι θα έχω έναν γιο που θα είναι το φιλαράκι μου στα αθλητικά και θα πηγαίναμε παρέα στο γυμναστήριο όταν μεγάλωνε! Δυστυχώς, όχι μόνο δεν έχω κανένα κοινό με τον γιο μου, αλλά αισθάνομαι και ότι με ρεζιλεύει στους φίλους μου με τον να μην έρχεται στο γήπεδο, να μην ενδιαφέρεται για τα αθλητικά και να μην μπορεί να κλωτσήσει τη μπάλα!

Πέτρος, πατέρας 41 ετών, διευθυντής εταιρείας

Η Φρόσω είναι 5 ετών και φέτος ξεκίνησε το νηπιαγωγείο. Η δασκάλα της μας κάλεσε για να μας ενημερώσει ότι το παιδί έχει δυσκολία στα μαθήματα. Αν είναι δυνατόν! Αν έχει από τώρα προβλήματα, σε τόσο μικρή τάξη –ούτε καν αληθινό σχολείο!- ποιος ξέρει τι δυσκολίες θα έχει αύριο-μεθαύριο. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι η δική μου κόρη έχει τέτοιο πρόβλημα. Κι εγώ τι ζωγραφιές θα δείξω στις φίλες μου; Τι θα κρεμάσω στο γραφείο μου και τι θα πουν οι συνάδελφοι; Βλέπω από τα άλλα παιδάκια, που κάνουν ωραίες, πολύχρωμες ζωγραφιές με λουλούδια, σπίτια, ήλιους, ανθρωπάκια, και τις συγκρίνω με τις μαύρες μουτζούρες της κόρης μου και με πιάνει σύγκρυο! Άσε που η δασκάλα μας είπε ότι δεν μπορεί να μάθει απέξω παιδικά ποιηματάκια και δυσκολεύεται να διηγηθεί με τη σωστή σειρά παραμυθάκια που τα έχει χιλιοακουσμένα! Δεν μπορώ να το πιστέψω ότι η κόρη μου από τόσο μικρή ηλικία είναι κακή μαθήτρια. Αυτό είναι μεγάλη ντροπή για τον πατέρα της κι εμένα, που είμαστε μάλιστα στο χώρο της εκπαίδευσης! Τι θα πουν οι άλλοι για εμάς;

Ισμήνη, μητέρα 30 ετών, καθηγήτρια Μέσης Εκπαίδευσης

Ο Γιάννης είναι 2 ετών και με τον σύζυγό μου τον αποκαλούμε «τύραννο». Όποτε βγαίνουμε έξω, είτε είναι για δουλειά, για παράδειγμα στο σούπερ-μάρκετ, είτε για διασκέδαση, για παράδειγμα στον παιδότοπο, ένα είναι σίγουρο: ότι θα έρθει η φοβερή εκείνη στιγμή που ο Γιάννης θα θυμώσει, θα κρατήσει την αναπνοή του, θα κοκκινίσει και, στη συνέχεια, θα έχει ένα έντονο ξέσπασμα θυμού, πέφτοντας κάτω και αρχίζοντας το… «σόου»: χτυπάει τα χέρια και τα πόδια του, ουρλιάζει, κλαίει και δεν υπάρχει υπόσχεση ή απειλή που μπορεί να τον βγάλει από αυτή την άσχημη κατάσταση. Προφανώς αποφεύγω να τον βγάζω έξω ή να τον παίρνω μαζί μου, εκτός κι αν είναι απόλυτη ανάγκη. Δυστυχώς, πρέπει να ομολογήσω ότι το παιδί μου με κάνει ρεζίλι και δεν ξέρω πώς αλλιώς να το χειριστώ, οπότε τον αφήνω στο σπίτι.

Λένα, μητέρα 27 ετών, δικηγόρος

Οι παραπάνω ομολογίες έχουν κοινό παρονομαστή το γεγονός ότι οι γονείς αυτοί θεωρούν ότι, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο το παιδί τους τούς κάνει ρεζίλι. Παρόλα αυτά, αν ρίξει κανείς μια προσεχτική ματιά στα χαρακτηριστικά ή τις συμπεριφορές αυτών των παιδιών, θα διαπιστώσει ότι δεν είναι και τόσο φοβερές και τρομερές όσο τις περιγράφουν οι γονείς τους. Τι συμβαίνει λοιπόν;

Ο μύθος του τέλειου παιδιού

Ένας από τους λόγους που οι γονείς θεωρούν ότι το παιδί τους τούς κάνει ρεζίλι είναι ότι μέσα τους έχουν ριζωμένο το μύθο του τέλειου παιδιού. Σύμφωνα με το πρότυπο αυτό, τα παιδιά είναι «τέλεια» στο κάθε τι, και, χωρίς κόπο και προσπάθεια από την πλευρά των ενηλίκων στη ζωή τους, ξέρουν πώς πρέπει να φερθούν σωστά σε κάθε περίσταση, μπορούν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, γνωρίζουν πιο είναι το ιδανικό και, με δυο λόγια, φέρονται άψογα, και, άρα, δε ρεζιλεύουν τους γονείς τους.

Υπάρχει το τέλειο παιδί;

Εδώ θα πρέπει όμως να πούμε ότι δεν υπάρχει το «τέλειο» παιδί, με την έννοια που το περιγράψαμε πιο πάνω. Υπάρχουν παιδιά τα οποία μαθαίνουν τους κανόνες συμπεριφοράς και, μέσα από τη διαδικασία της μάθησης με τη δοκιμή και το λάθος, αποκτούν σωστή συμπεριφορά. Έτσι, για παράδειγμα, ο δίχρονος Γιάννης δεν είναι ένα «κακό» παιδί, αλλά ένα μικρό παιδάκι που πιθανότατα δεν έχει αποκτήσει ακόμα καλή χρήση της γλώσσας και καταφεύγει σε ακραίες συμπεριφορές όταν θέλει να επικοινωνήσει με το περιβάλλον του, όταν εκνευρίζεται που δεν μπορεί να εκφραστεί όπως θέλει, ή όταν επιθυμεί να τραβήξει την προσοχή.

Υψηλές προσδοκίες

Ζώντας σε μια κοινωνία πολλών και γρήγορων ταχυτήτων και συνηθίζοντας να βλέπουμε τα πρότυπα του ωραίου, της επιτυχίας και της απόδοσης γύρω μας, μερικές φορές είναι εύκολο να πέσουμε στην παγίδα και να τα δεχτούμε άκριτα. Οι γονείς αποκτούν μερικές φορές ιδιαίτερα υψηλές προσδοκίες για τα παιδιά τους, χωρίς απαραίτητα να κρίνουν αν αυτό που επιθυμούν είναι κατάλληλο για την χρονολογική και αναπτυξιακή ηλικία του παιδιού τους και χωρίς να προσπαθούν να τα βοηθήσουν να ανταποκριθούν σε αυτές τις προσδοκίες. Έτσι, οι γονείς της πεντάχρονης Φρόσως επικεντρώνονται στο γεγονός ότι θα έπρεπε να έχει άριστη σχολική απόδοση, και δυσκολεύονται να αντιληφθούν ότι ίσως στην περίπτωσή της υπάρχει κάποια μαθησιακή δυσκολία. Αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να πάψουν να έχουν προσδοκίες από το παιδί τους, αλλά ότι θα πρέπει να προσαρμόσουν τις προσδοκίες τους και να επικεντρωθούν σε ένα πράγμα τη φορά. Συγκεκριμένα, το βασικό θα είναι να προσφέρουν την κατάλληλη βοήθεια στο παιδί τους ώστε να προοδεύσει, και όχι να αναλώνονται σε αρνητικά συναισθήματα ντροπής.

Η ναρκισσιστική πλευρά του γονιού

Συχνά οι γονείς επιθυμούν να καταξιωθούν μέσα από το παιδί τους. Στα χαρακτηριστικά και την απόδοση του παιδιού τους βλέπουν τον εαυτό τους και όχι ένα άλλο, ξεχωριστό από αυτούς άτομο. Υιοθετώντας όμως μια τέτοια στάση, επικεντρώνονται γύρω από το πώς θα «έπρεπε» να είναι το παιδί τους και όχι γύρω από το ποιο είναι σαν άτομο, με αποτέλεσμα να αισθάνονται ότι το παιδί τους τους ρεζιλεύει όταν δεν κάνει αυτό που οι ίδιοι επιθυμούν. Οι γονείς αυτοί χρησιμοποιούν το παιδί τους σαν την προσωπική τους ηθική καταξίωση και έτσι δε γίνονται παιδοκεντρικοί, αλλά εστιάζουν ψυχολογικά στον εαυτό τους και τις ατομικές τους ανάγκες.

Όταν όμως ο γονιός ξεκινάει τη σχέση του με το παιδί του με αυτό τον τρόπο, δεν είναι ψυχολογικά διαθέσιμος να στηρίξει το παιδί του, να αναγνωρίσει και να σεβαστεί τη διαφορετικότητά του και να το βοηθήσει να γίνει το καλύτερο δυνατό για το ίδιο το παιδί. Έτσι, ο πατέρας του Βασίλη με ναρκισσιστικό τρόπο εστιάζει στην αδυναμία του γιου του στα αθλητικά σε σχέση με τις δικές τους ικανότητες και η σχέση τους γίνεται πηγή απογοήτευσης και για τους δύο. Ο γονιός, που δεν προσεγγίζει ναρκισσιστικά το παιδί του, αντιλαμβάνεται αυτή τη διαφορά, την καταγράφει, ίσως τον στεναχωρεί, αλλά δεν το παίρνει κατάκαρδα και βρίσκει άλλα δυνατά σημεία στο παιδί του, τα οποία το βοηθάει να τα καλλιεργήσει, καθώς επίσης βρίσκει και άλλα σημεία επαφής. Αλλά για να πετύχουν οι γονείς κάτι τέτοιο θα πρέπει καταρχήν να αποδεχτούν τη μοναδικότητα του παιδιού τους και το γεγονός ότι το παιδί δεν είναι προέκταση του εαυτού τους.

Τι αλλάζει και τι δεν αλλάζει

Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά τα οποία δεν αλλάζουν εύκολα, όπως η συστολή και η δειλία, ενώ άλλες συμπεριφορές, όπως τα ξεσπάσματα νεύρων ή η υπερβολική κατανάλωση φαγητού τα οποία αλλάζουν. Οι γονείς χρειάζεται να ξεκινούν με γνώμονα το καλό του παιδιού τους και να προσπαθούν να βρουν τρόπους να το βοηθήσουν ώστε το ίδιο να είναι επιτυχημένο και ευχαριστημένο από τη ζωή του, και όχι με βάση το τι οι ίδιοι θεωρούν ότι τους κάνει ρεζίλι. Πολλές φορές, αυτό που ένας γονιός θεωρεί δυσβάσταχτο αρνητικό στο παιδί του κάποιος άλλος γονιός το αντιμετωπίζει με περισσότερη επιείκεια ή με την κατανόηση ότι «παιδιά είναι!».

Ποιος είναι τελικά ο στόχος;

Σκοπός δεν είναι λοιπόν να δημιουργήσουν οι γονείς τα σούπερ παιδιά, γιατί δεν υπάρχει ένα και μοναδικό τέλειο πρότυπο. Στόχος είναι να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά τους να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις ικανότητές τους, ώστε τα ίδια να είναι ευχαριστημένα και έχουν πίστη στην αξία και τις δυνατότητές τους.


Πηγή: http://www.boro.gr