Στο Αστρονομικό Ρολόι της Πράγας αφιερωμένο το σημερινό doodle

Η Google τιμά την 605 επέτειο του Orloj που αποτελεί δημοφιλή τουριστική ατραξιόν.
Το τεχνολογικό και ιστορικό μνημείο της Τσεχίας που προκαλεί το θαυμασμό κάθε επισκέπτη που γιορτάζει σήμερα το 605 έτος ύπαρξής του τιμά η Google με το σημερινό doodle της.

Το Αστρονομικό Ρολόι της Πράγας (ή Orloj όπως είναι ευρύτερα γνωστό από παράφραση της ελληνικής λέξης «ωρολόγιον»), που αποτελεί το καμάρι του Δημαρχείου της Παλιάς Πόλης, σχεδιάστηκε από τον Mikulas του Kadan, ύστερα από αίτημα των δημοτικών συμβούλων το 1410 και είναι μοναδικό στον κόσμο, όπως αναφέρεται σε σχετικό ενημερωτικό σημείωμα του Τσεχικού Οργανισμού Τουρισμού.

Χάρη στο Αστρονομικό Ρολόι ήταν δυνατό, από εκείνη ακόμα την εποχή, όταν η Πράγα ήταν πολυπολιτισμική πόλη, να δει κάποιος την ώρα, με εναλλακτικούς τρόπους. Με την ολοκλήρωση της κατασκευής του μάλιστα, η Πράγα κατέλαβε μία θέση ανάμεσα στις υπόλοιπες μητροπόλεις του Μεσαίωνα, όπως η Πάδοβα, η Βέρνη και το Στρασβούργο.

Μέσα στους αιώνες το Ρολόι αναβαθμίστηκε και ανακαινίστηκε αρκετές φορές αφού πολλές φορές κινδύνεψε να καταστραφεί. Τον 18ο αιώνα παραλίγο να χαθεί κάτω από σωρούς απορριμμάτων, ενώ στα τέλη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου βομβαρδίστηκε. Τελικά, όμως, έλαβε πάλι την αρχική του μορφή και είναι πλήρως λειτουργικό.
Η ιστορία της κατασκευής του

Η αρχική κατασκευή του Αστρονομικού Ρολογιού στη βάση του γοτθικού πύργου του Δημαρχείου της Πράγας υπολογίζεται ότι πραγματοποιήθηκε επί βασιλείας Βενσεσλάου (Βάτσλαβ) Δ΄ (1378-1419) από τον ονομαστό ωρολογοποιό Kadan ο οποίος βασίστηκε στις συμβουλές και αστρονομικές γνώσεις του Γιαν Όντρεγιοφ, του επονομαζόμενου Σίντελ. Ο Όντρεγιοφ ήταν καθηγητής των Μαθηματικών και της Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Καρόλου της πόλης. Κατά την περίοδο αυτή κατασκευάσθηκε η πρώτη και βασική αστρονομική «ωρολογοπλάκα» με το μηχανισμό της, ενώ 80 χρόνια αργότερα, το 1490, προστέθηκε και η ημερολογιακή περιστρεφόμενη πλάκα. Η όλη κατασκευή ολοκληρώθηκε τότε από τον ονομαστό αρχιτεχνίτη ωρολογοποιό Γιαν Χάνους του Ρόδου (Jan Hanus Ruze) και το βοηθό του, τον Γιάκουμπ Τσεχ. Υπάρχει μια φήμη, μάλιστα, ότι προκειμένου να μη επαναλάβει ο Χάνους σε κάποια άλλη πόλη αυτό το αριστούργημά του, οι δημοτικοί σύμβουλοι της Πράγας αποφάσισαν να τον τυφλώσουν!

Από τότε απετέλεσε κόσμημα και σύμβολο της ιστορικής πρωτεύουσας της Βοημίας, της Τσεχοσλοβακίας και σήμερα της Τσεχίας. Το Ρολόι ανακαινίσθηκε κατά τη χρονική περίοδο από το 1552 μέχρι το 1560 από τον Γιαν Τάμπορσκι, ο οποίος τελειοποίησε και το μηχανισμό του Ρολογιού. Στις αρχές του 19ου αιώνα, και ειδικότερα από το 1838 μέχρι το 1845, το παλαιό Δημαρχείο ανακατασκευάσθηκε. Κάποια γλυπτά προστέθηκαν, κάποια αφαιρέθηκαν και άλλα μεταφέρθηκαν σε διαφορετική θέση, όπως για παράδειγμα ο Χάροντας (με τη μορφή του σκελετού), ο οποίος τοποθετήθηκε στη δεξιά πλευρά του Ρολογιού και έκτοτε παραμένει σε αυτή τη θέση.

Η διακόσμηση του ρολογιού ολοκληρώθηκε το 1865 με το ζωγραφιστό «ημερολόγιο» σε έναν κυκλικό δίσκο κάτω από το Ρολόι, έργο του γνωστού Τσέχου ζωγράφου και αρχιτέκτονα Γιόζεφ Μάνες. Η ιδιόμορφη αυτή απεικόνιση, κάτω ακριβώς από τις πλάκες του κυρίως Ρολογιού, αντικατέστησε το παλαιότερο περιστρεφόμενο ημερολόγιο. Στον κυκλικό αυτό δίσκο απεικονίζονται: 1) Στον εξωτερικό κυκλικό δακτύλιο οι 365 ημέρες του έτους, με τις αντίστοιχες εορτές των αγίων. 2) Στον αμέσως επόμενο δακτύλιο οι εικόνες του Μάνες γύρω από την αγροτική ζωή της Βοημίας μετατράπηκαν σε 12 κυκλικές απεικονίσεις που συμβολίζουν σε αλληγορική μορφή τους ισάριθμους μήνες του έτους. 3) Στον επόμενο εσωτερικό δακτύλιο δώδεκα μικρότερες σε μέγεθος κυκλικές παραστάσεις των ζωδιακών συμβόλων. 4) Τέλος, στον εσώτατο μικρό κεντρικό δίσκο απεικονίζεται η σχηματική παράσταση του Κάστρου της Πράγας, που αποτελεί το θυρεό της. Στο μουσείο της Πράγας φυλάσσονται τα αυθεντικά έργα του Μάνες.

Παράλληλα, κατά την περίοδο αυτή έλαβε χώρα ουσιαστική συντήρηση της όλης κατασκευής, ενώ επιπλέον τοποθετήθηκαν τα ξύλινα γλυπτά αγαλματίδια των 12 Αποστόλων, που σε κάθε ακέραια ώρα από τις 8 π.μ. μέχρι τις 8 μ.μ. εμφανίζονται με τον αντίστοιχο χτύπο των ωρών από δύο μικρά παράθυρα πάνω από το κυρίως Αστρονομικό Ρολόι.

Από τότε βέβαια έγιναν και άλλες ελάσσονος σημασίας βελτιώσεις, προσθήκες και συντηρήσεις.Το σημαντικότερο ωστόσο είναι ότι το σημερινό ρολόι είναι ένα ακριβές νεώτερο αντίγραφο. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκόσμιου Πολέμου, και συγκεκριμένα κατά την Εξέγερση της Πράγας το 1945, ο γερμανικός στρατός βομβάρδισε το Δημαρχείο της Παλαιάς Πόλεως και από την πυρκαγιά καταστράφηκε ολοσχερώς. Οι Τσέχοι επανέφεραν στην αρχική του μορφή τόσο τον πύργο του παλαιού Δημαρχείου όσο και το Αστρονομικό Ρολόι, που από τότε συντηρείται ανελλιπώς.



Τι παρουσιάζει το ρολόι

Το πιο σημαντικό εξάρτημα του ρολογιού είναι ο αστρολάβος, ένα αστρονομικό όργανο, με τη βοήθεια του οποίου οι αστρολόγοι και οι ναυτικοί καθορίζουν τη θέση τους βάσει των αστεριών, του Ηλίου και της Σελήνης. Εξυπηρετούσε τόσο στον καθορισμό της ώρας αλλά και της ναυσιπλοΐας.

Ο αστρολάβος αποτελείται από έναν μεγάλο μπρούτζινο δακτύλιο και δύο κυκλικά εξαρτήματα που ενώνονται στη μέση με ένα στήριγμα.

Με συγκεκριμένη τοποθέτηση αυτών των κυκλικών εξαρτημάτων μπορεί να απεικονιστεί η θέση των αστεριών στον ουρανό. Ο Τροπικός του Αιγόκερου και ο Τροπικός του Καρκίνου εμφανίζονται ως κύκλοι στον Αστρολάβο, ενώ τα ζώδια εμφανίζονται στην περίμετρό του.

Ο εξωτερικός δακτύλιος του ρολογιού, με τους χρυσούς αριθμούς, δείχνει την Παλιά Τσεχική Ώρα (ή ιταλική ώρα), σύμφωνα με την οποία η ημέρα ξεκινάει το σούρουπο. Η Ώρα της Κεντρικής Ευρώπης (ή παλιά γερμανική ώρα) ορίζεται από ένα χρυσό χέρι. Ουσιαστικά, πρόκειται για τη σημερινή ώρα.

Το ρολόι άρχισε να χτυπάει κάθε ώρα, μετά την τελευταία ανακαίνιση, το 1948. Ένα μοναδικό χαρακτηριστικό του Αστρονομικού Ρολογιού της Παλιάς Πόλης είναι ότι δείχνει τη Βαβυλωνιακή Ώρα που υπολογίζεται από το ξημέρωμα μέχρι τη δύση του ηλίου και η διάρκεια των ωρών ποικίλλει ανάλογα με τις εποχές, δηλαδή μεγαλύτερη διάρκεια το καλοκαίρι από τον χειμώνα. Το Ρολόι της Πράγας είναι το μοναδικό στον κόσμο που δείχνει αυτή την ώρα.

Στο κάτω μέρος του Ρολογιού βρίσκεται ένα ημερολόγιο που παρουσιάζει την ημέρα, τη θέση της στην εβδομάδα, τον μήνα και το έτος. Οι δύο δείκτες του ρολογιού αξίζουν επιπρόσθετη προσοχή. Αυτός με τη μορφή Σελήνης είναι το πιο σημαντικό τμήμα του ρολογιού, καθώς ο αστρολάβος ρυθμίζεται βάσει της τοπικής ηλιακής ώρας. Ο Ήλιος βρίσκεται στον ίδιο βραχίονα, μια και το χρυσό χέρι δείχνει την ώρα.



Η παρέλαση των Αποστόλων

Ένα ακόμα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Ρολογιού της Πράγας είναι η παρέλαση των Αποστόλων. Κάθε ώρα ακριβώς, από τις 09.00 ως τις 21.00, εμφανίζονται οι Απόστολοι στα πάνω παράθυρα του ρολογιού, κρατώντας χαρακτηριστικά αντικείμενα στο χέρι τους.

Η παρέλαση ήταν μία ιδέα του γλύπτη και ξυλογλύπτη Vojtech Sucharda.

Πάνω απ' αυτά τα παράθυρα βρίσκεται ένας πετεινός που συμβολίζει τη ζωή. Οι ήχοι του σηματοδοτούν την έναρξη της παρέλασης των Αποστόλων. Δίπλα από το ρολόι βρίσκονται τέσσερις μορφές. Στα αριστερά, η Ματαιοδοξία συμβολίζεται από μία μορφή που κρατάει καθρέπτη. Το ξύλινο αγαλματίδιο κουνάει το κεφάλι του, καθώς θαυμάζει τον εαυτό του στον καθρέπτη. Η Φιλαργυρία κρατάει στα χέρια της μία ράβδο και ένα πουγκί, το οποίο κουνάει σε συνδυασμό με απαξιωτική κίνηση του κεφαλιού. Και οι δύο μορφές καταστράφηκαν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και αντικαταστάθηκαν από αντίγραφα στα μέσα του 20ού αιώνα. Η μορφή του Θανάτου ή του Σκελετού επιβίωσε της πυρκαγιάς του Δημαρχείου της Παλιάς Πόλης και βρίσκεται εκεί από τον 15ο αιώνα. Ο Σκελετός γυρνάει μία κλεψύδρα που μετράει τις ώρες της ζωής των ανθρώπων και μας υπενθυμίζει την αναπόφευκτη μοίρα μας. Η μορφή του Τούρκου με το λαούτο συμβολίζει την ασωτία και τη λαγνεία ως ανθρώπινα ελαττώματα.

Το ρολόι έχει, επίσης, αγαλματίδια του Μιχαήλ Αρχάγγελου, ενός Φιλοσόφου, ενός Αστρονόμου κι ενός Χρονικογράφου.

Ο μηχανισμός του ρολογιού που λειτουργεί από τον 15ο αιώνα, αποτελείται από τρεις ομοαξονικούς οδοντωτούς τροχούς ίσης διαμέτρου, οι οποίοι κινούν αντίστοιχα ισάριθμους περιστρεφόμενους δείκτες. Κατά σειρά, ο πρώτος δείχνει την κίνηση του Ηλίου, ο δεύτερος την κίνηση της Σελήνης, και ο τρίτος τη σχετική θέση του ζωδιακού κύκλου ως προς τον Ήλιο.

Ένας μολυβί δείκτης μεταφέρει τον επίχρυσο ήλιο, στεφανωμένο ολόγυρα με τις χρυσές ακτίνες του, ενώ μία επίχρυση αναπαράσταση ανθρώπινης παλάμης δείχνει την ώρα πάνω σε δύο εικοσιτετράωρες (και όχι δωδεκάωρες όπως σε όλα σχεδόν τα ρολόγια) κλίμακες. Η εξωτερική κλίμακα, η οποία κινείται αργά κατά τη διάρκεια του έτους, είναι αριθμημένη από το 1 ως το 24 με καλλιγραφικούς επιχρυσωμένους αραβικούς αριθμούς και υποδεικνύει τον παλαιό τσέχικο χρόνο, κατά τον οποίο (σύμφωνα με την αρχαία ρωμαϊκή παράδοση) οι ώρες υπολογίζονταν από τη δύση του Ηλίου (ηλιακή δύση = ώρα 0). Η εσωτερική κλίμακα, αντίθετα, είναι σταθερή, αριθμημένη με επίχρυσους λατινικούς αριθμούς δύο φορές από το 1 μέχρι το 12 (δηλαδή από το Ι μέχρι το ΧΙΙ) και όχι από το 1 μέχρι το 24 (Ι-ΧΧΙV). Η κλίμακα αυτή δείχνει τον πολιτικό χρόνο της Κεντρικής Ευρώπης, όπως τον χρησιμοποιούμε σήμερα.




Πηγή: http://www.newsbeast.gr