Όταν το ζευγάρι τσακώνεται για τα χρήματα

Κάθε ζευγάρι έχει τον δικό του πολύ προσωπικό τρόπο να συνεννοείται για τα οικονομικά του. Κάποια ζευγάρια μιλάνε συνέχεια για τα χρήματα και ανακυκλώνουν διαρκώς συγκρούσεις και καβγάδες σχετικά μ’ αυτά. Άλλοι «τηρούν σιωπήν ιχθύος», θεωρούν το να μιλάνε για χρήματα ταμπού και συμπεριφέρονται σαν το θέμα αυτό να μην υπάρχει μεταξύ τους. Υπάρχουν φυσικά και τα ζευγάρια που καταφέρνουν και βρίσκουν μια καλή ισορροπία στη διευθέτηση των οικονομικών τους θεμάτων, ίσως όμως αυτά να αποτελούν μειοψηφία.

Όπως ακριβώς και το σεξ, τα χρήματα δεν είναι μόνο αυτό που φαίνονται να είναι, δεν είναι δηλαδή απλά ένα μέσο για να ικανοποιούμε ορισμένες από τις άμεσες ανάγκες μας. Η φράση «κερδίζω το ψωμί μου» (που σε παραλλαγές υπάρχει στις περισσότερες γλώσσες των ανεπτυγμένων χωρών) που σημαίνει «βγάζω λεφτά» δείχνει πόσο ταυτίζουμε τα χρήματα –τουλάχιστον στο σημερινό δυτικό πολιτισμό- με αυτό που και συμβολικά και ουσιαστικά είναι για μας η «πρώτη ύλη» της ζωής, το ψωμί. Το χρήμα συνδέεται άμεσα με την τροφή και κατά συνέπεια με την αρχέγονη προσπάθεια μας να διατηρηθούμε στη ζωή.

Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία, η αγωνία του βρέφους να αγκιστρωθεί στη ζωή, που απαλύνεται με την εξασφάλιση από τη μητέρα τροφής, ζεστασιάς, προστασίας και στοργής, μεταφέρεται στην ενήλικη πια ζωή μας στα χρήματα. Και ακόμη κι αν δεν κινδυνεύουμε να μας λείψει η τροφή, τα χρήματα σημαίνουν πολύ περισσότερα απ’ αυτό. Πέρα από την καθαρά λογιστική τους αξία σαν μέσο οικονομικής συναλλαγής,κουβαλάνε μια σημασία υποσυνείδητη για τον καθέναν από μας.

Γι’ αυτό και εύκολα η επιθυμία να κατέχουμε χρήματα, ο φόβος μήπως μας λείψουν ή μήπως κάποιος άλλος γίνει αιτία να τα στερηθούμε, ανακινεί μέσα μας ένα σωρό συναισθήματα που κάνουν κι εμάς τους ίδιους να απορούμε «από πού ήρθαν». Κι ενώ οι περισσότεροι θα θέλαμε οι σχέσεις μας να μην επισκιάζονται από θέματα τόσο «ποταπά» όπως είναι τα λεφτά, πιάνουμε συχνά τον εαυτό μας να στενοχωριέται, να αγωνιά, να εκνευρίζεται και να θυμώνει με δικούς του ανθρώπους επειδή δεν συμφωνούμε με τον τρόπο που αυτοί αντιμετωπίζουν οικονομικά ζητήματα.

Το βέβαιο είναι ότι όπου ο καβγάς είναι για τα χρήματα, υπάρχουν κι άλλα «θερμά» θέματα που είτε δεν αναφέρονται καν είτε παρουσιάζονται σαν προβλήματα που ανακύπτουν από το οικονομικό ενώ συνήθως συμβαίνει το αντίθετο. Όταν τα χρήματα γίνονται πρόβλημα ανάμεσα σε δύο συντρόφους, συνήθως συγκεκριμενοποιείται με αυτόν τον τρόπο μια δυσκολία, ένα πεδίο σύγκρουσης που προϋπήρχε. Αυτό φαίνεται χαρακτηριστικά στις παρακάτω περιπτώσεις.

Η Ζωή και ο Ηλίας είναι παντρεμένοι 7 χρόνια, έχουν 2 μικρά παιδιά. Ο Ηλίας δουλεύει, η Ζωή σταμάτησε όταν έμεινε έγκυος κι επειδή τα παιδιά ήρθαν πολύ κοντά το ένα μετά από το άλλο, μέχρι στιγμής δεν έχει ξαναδουλέψει. Το πρόβλημα τους: Ο Ηλίας διαχειρίζεται τα χρήματα που κερδίζει σαν να του ανήκουν αποκλειστικά, της δίνει χρήματα για τα τρέχοντα έξοδα και με το σταγονόμετρο ο,τιδήποτε ζητήσει για τον εαυτό της ή επιπλέον για τα παιδιά. «Λέει συνέχεια ότι κάνω την ωραία ζωή, ότι πάω βόλτα στο πάρκο με τα παιδιά τη στιγμή που αυτός ξεπατώνεται στη δουλειά και μ’ έχει κάνει να φοβάμαι να του ζητήσω ακόμη και για τα ρούχα των παιδιών. Αυτή η ιστορία έχει κάνει πολύ κακό στη σχέση μας. Είναι λες και του αρέσει να περνάω για άχρηστη ενώ ήταν κοινή μας απόφαση να καθίσω με τα παιδιά τουλάχιστον ώσπου να πάνε σχολείο και παρόλο που ξέρει πολύ καλά ότι ήμουν πολύ καλή στη δουλειά μου. Και το αστείο είναι ότι όσο δούλευα μου έκανε συχνά σκηνές ζηλοτυπίας…».

Ίσως το παράπονο της Ζωής να μην απέχει πολύ απ’ την αλήθεια. Δεν πρόκειται απλώς για μια διαφωνία αν πρέπει να ξοδέψουν τόσα ή κάτι παραπάνω αλλά έχει να κάνει με υποτίμηση του άλλου με βάση την οικονομική του συνεισφορά. Άντρες (και ίσως όχι μόνο) χωρίς μεγάλη αυτοπεποίθηση αισθάνονται να επιβεβαιώνεται ο ανδρισμός τους όταν κερδίζουν περισσότερα ή μόνο αυτοί. Τείνουν να υποτιμούν την δουλειά της γυναίκας τους με το νοικοκυριό, με τα παιδιά, κάτι που τους κάνει να αισθάνονται ότι αυτό που κάνουν αυτοί είναι πιο χρήσιμο, αξίζει περισσότερο. Και βέβαια η Ζωή «τσιμπάει» νιώθοντας άχρηστη και δεν τολμάει να διεκδικήσει αυτό που αδιαμφισβήτητα της αναλογεί, ίσως επειδή και η κοινωνία γενικά δεν αναγνωρίζει την προσφορά των μητέρων που δεν εργάζονται και εκτός σπιτιού.

Λίγο διαφορετικά είναι τα πράγματα όταν κερδίζουν και οι δύο αλλά η γυναίκα (αρκετά) περισσότερα απ’ τον άντρα της. Η Μαριάννα και ο Χάρης είναι 4 χρόνια παντρεμένοι κι έχουν ένα παιδί. Εκείνη κερδίζει 2.500 κι εκείνος λιγότερο απ‘ τα μισά, 1.100 το μήνα. «¨Όλα τα έξτρα τα πληρώνω εγώ, ταξίδια, εξόδους, δώρα. Του κακοφαίνεται αλλά αφού έτσι είναι τα πράγματα; Πρόσφατα θέλαμε να αλλάξουμε τραπεζαρία και αυτή που άρεσε στο Χάρη έκανε 3.500. Του είπα ότι δε συμφωνώ, ότι τη βρίσκω πολύ ακριβή για μας, λογοφέρναμε ώρα ώσπου ξέσπασα και του είπα ότι έτσι κι αλλιώς δεν του πέφτει λόγος αφού εγώ πληρώνω! Ξέρω το παράκανα, αλλά τη βρίσκω πολύ ανώριμη αυτή την επιμονή του…».

Όταν ο άντρας κερδίζει μόνιμα αρκετά λιγότερα απ’ τη γυναίκα του, τότε αυτό που συμβαίνει συχνά είναι η σχέση τους να μεταλλάσσεται σε σχέση μητέρας-παιδιού. Επειδή είναι μια κατανομή δύναμης που ξεφεύγει απ’ τα παραδοσιακά (αλλά ακόμη ισχύοντα) πρότυπα, όπου ο άντρας έχει τη δύναμη του χρήματος και η γυναίκα των σχέσεων μέσα στην οικογένεια, και οι δύο δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σ’ αυτή την κατάσταση διατηρώντας τους κανονικούς τους ρόλους του ζευγαριού. Η γυναίκα που «έχει» περισσότερα γίνεται μητέρα και ο άντρας που «παίρνει» απ’ αυτήν, παιδί αλλά συνήθως δεν είναι ικανοποιημένοι γιατί ακόμη και η ερωτική τους ζωή μπορεί να πάσχει απ’ αυτό. Οι καβγάδες συνεχίζονται και ως επί το πλείστον περιστρέφονται γύρω από τα λεφτά…

Δεν είναι βέβαια πάντα αυτός που κερδίζει τα χρήματα κι αυτός που έχει τη «δύναμη» ή τον έλεγχο. Η Μαρία κι ο Γιάννης είναι παντρεμένοι με δυο παιδιά και δουλεύουν και οι δύο, ο Γιάννης βγάζει περισσότερα. Το πάθος του είναι η μουσική και ξοδεύει αρκετά για δίσκους, μουσικά όργανα, συσκευές. Η Μαρία διαφωνεί, του κάνει συνεχώς έλεγχο και τσακώνονται συχνά. «Με λέει εγωιστή, θα ήθελε, ό,τι μου περισσεύει να το βάζω στην άκρη για τα παιδιά, αργότερα. Δεν το καταλαβαίνω, δουλεύω τόσο πολύ, δεν μας λείπει τίποτα ούτε στο δρόμο θάναι τα παιδιά μας. Λατρεύω τη μουσική. Γιατί πρέπει να στερήσω απ’ τον εαυτό μου αυτή την ευχαρίστηση αφού έχουμε με το παραπάνω τα προς το ζην…».

Ένα θέμα που βασανίζει πολλά ζευγάρια είναι το ως πού μπορώ να παρέμβω στο τι κάνει ο άλλος με τα χρήματα που βγάζει, πού τελειώνει το «δικά μας» κι αρχίζει το «δικά μου;». Τα περισσότερα παντρεμένα ζευγάριαεπιλέγουν να έχουν κοινό ταμείο, συχνά όμως αυτό οδηγεί σε τέτοιου είδους τριβές, όταν ο ένας είναι πιο «πολυέξοδος» απ’ τον άλλο. Η σχέση μας με τα λεφτά και το πόσο εύκολα ή δύσκολα τα ξοδεύουμε διαμορφώνεται στην παιδική μας ηλικία από πρότυπα, αντιλήψεις και συναισθήματα που μας έχουν μεταδώσει οι γονείς μας. Κάποιοι έχουν μεγαλώσει μέσα σ’ ένα κλίμα εγκράτειας ή και φόβου «μη μας λείψουν» άλλοι μέσα σε κλίμα αφθονίας κι αυτό όχι πάντα σε αναλογία με την αντικειμενική οικονομική κατάσταση της οικογένειας.

Αν λοιπόν συνευρεθούν δυο άνθρωποι με τόσο διαφορετικές αντιλήψεις για τα χρήματα, τα προβλήματα είναι προδιαγεγραμμένα. Οι απαιτήσεις της Μαρίας αφορούν τα λεφτά αλλά στην πραγματικότητα η «σπατάλη» του την κάνει να νιώθει ανασφαλής.

Εφόσον όμως προσφέρει απλόχερα στην οικογένεια του και δεν ξοδεύει παρά τα δικά του χρήματα χωρίς να τους στερεί,τότε αυτό που εκείνη ίσως θα έπρεπε να αναρωτηθεί, είναι: «γιατί με φοβίζει τόσο να βλέπω το σύντροφο μου να ξοδεύει για τον εαυτό του; Εγώ επιτρέπω κάτι αντίστοιχο στον εαυτό μου, για την ευχαρίστηση μου; Γιατί νιώθω ότι τα χρήματα δεν κάνει να τ’ αγγίζουμε παρά μόνο για τα απαραίτητα;»

Σαν να κοιταζόμαστε σ’ ένα καθρέφτη, η συμπεριφορά του συντρόφου μας μπορεί να μας κάνει να καταλάβουμε τους δικούς μας φόβους για τα λεφτά: «όταν ξοδεύει, αρχίζω και φοβάμαι ότι θα μας λείψουν, θα πεινάσουμε», «όταν κάνει οικονομία μου θυμίζει τους γονείς μου που μάζευαν για την ώρα ανάγκης που δεν ήρθε ποτέ». Μπορεί να καταφέρουμε έτσι να δούμε με άλλο μάτι και να αμφισβητήσουμε την συμπεριφορά μας σε σχέση με τα χρήματα.

Το διαζύγιο αποτελεί για πολλά (δυστυχώς) πια ζευγάρια και το τελευταίο και πιο «άγριο» στάδιο της διαφωνίας τους για τα χρήματα. Σε κάποια που δεν κουβεντιάστηκε καν ποτέ το θέμα, σαν να μην υπήρχε, ξεσπάει ένας πραγματικός πόλεμος γι’ αυτά που έχει, δίνει, παίρνει διεκδικεί ο καθένας. Κάθε χωρισμός είναι κι ένα συμβολικό πένθος, μια μεγάλη απώλεια. Όσοι δυσκολεύονται να την αντιμετωπίσουν και να την ξεπεράσουν, συχνά χρησιμοποιούν τα χρήματα για να επιμηκύνουν αυτή τη σχέση που σ’ αυτή τη μορφή που είχε δεν υπάρχει πια.

Οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις: Η γυναίκα που την πλήγωσεο άντρας της και διεκδικεί πολύ μεγάλη διατροφή για να «πάρει το αίμα της πίσω», ο άντρας που τον άφησε η γυναίκα του και αρνείται να πληρώσει ακόμη κι αν πρόκειται για τα παιδιά του, θέλοντας να την εκδικηθεί.

Πρόκειται για τρομερά επώδυνες και αυτοκαταστροφικές συχνά διαδικασίες όπου με πρόφαση τα λεφτά ο καθένας θέλει να αποζημιωθεί για την αδικία που του έγινε, συνήθως χωρίς αποτέλεσμα. Όταν οι οικονομικές αψιμαχίες μετά το χωρισμό δε σταματούν, τότε ίσως είναι απαραίτητη η βοήθεια ενός ειδικού για να μπορέσουν επιτέλους να κλείσουν οι πληγές που σίγουρα δεν επουλώνονται (μόνο) με τα χρήματα.


Πηγή: http://www.boro.gr