Καρκινοπαθείς ασθενείς: Ποια είναι η κατάλληλη διατροφή;

Οι περισσότεροι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπευτικά σχήματα και ακτινοβολίες ή έχουν κάνει κάποιο χειρουργείο βιώνουν καθημερινά δυσκολίες στη διατροφή. Αναλόγως με το όργανο του σώματος που έχει προσβληθεί και τη σοβαρότητα της νόσου τα προβλήματα σε σχέση με τη διατροφή είναι μικρότερα ή μεγαλύτερα. Συνήθως, οι επεμβάσεις στο γαστρεντερικό σύστημα σχετίζονται με σοβαρή απώλεια βάρους πριν την επέμβαση και δυσκολία επανάκτησης μέρους από τα κιλά που έχουν χαθεί. Η όρεξη σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις είναι μειωμένη ενώ πολύ συχνή είναι η αλλοίωση της γεύσης και η αίσθηση ναυτίας. Γενικότερα, οι επεμβάσεις, οι μεταμοσχεύσεις, η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία επηρεάζουν σημαντικά την πρόσληψη, πέψη και απορρόφηση της τροφής οδηγώντας συχνά σε μειωμένη ανταπόκριση στη θεραπεία, σοβαρή απώλεια μυϊκής μάζας και πολλές φορές καχεξία. Είναι εξαιρετικά σημαντική, επομένως, η άμεση διατροφική παρέμβαση μέσω εξατομικευμένου προγράμματος διατροφής, τόσο για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που έχουν ήδη εμφανισθεί και σχετίζονται με τη διατροφή όσο και για την πρόληψη της υποθρεψίας και τη βελτίωση του τρόπου ζωής.

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά τα σχετικά με τη διατροφή προβλήματα που εμφανίζουν οι ασθενείς κατά τη διάρκεια της θεραπείας τους:

Συχνότερα προβλήματα ογκολογικών ασθενών σε σχέση με τη διατροφή

μειωμένη όρεξη                                 αλλοίωση  γεύσης
δυσκαταποσία                                 αλλοίωση όσφρησης
ναυτία                                                 κόπωση
έμετος                                            αίσθηση κορεσμού
τυμπανισμός                                          διάρροια
δυσαπορρόφηση                                  δυσκοιλιότητα
δυσπεψία                                            βλεννογονίτιδες

Διατηρείστε το βάρος σας και ένα καλό επίπεδο φυσικής κατάστασης

Ανάλογα με το στάδιο της ασθένειας και αν έχετε κάνει επέμβαση, οι ανάγκες σας σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά είναι διαφορετικές. Γενικός στόχος, ωστόσο, είναι η πρόληψη της απώλειας βάρους, ενώ αν έχετε ήδη φτάσει στο στάδιο της καχεξίας πρέπει να ακολουθήσετε ειδικό πρόγραμμα διατροφής για να αποφύγετε το σύνδρομο επανασίτισης (το σύνδρομο αυτό μπορεί να εμφανισθεί όταν παρέχονται υπερβολικές θερμίδες σε εξαντλημένους υποσιτισμένους ασθενείς, με αποτέλεσμα την διαταραχή των ηλεκτρολυτών, τη δυσανεξία στη γλυκόζη και τη δυσλειτουργία καρδιάς και νεφρών).

Ασφαλής θεωρείται και η κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής αν είστε ανάμεσα στους ασθενείς με κακή θρέψη, στα πλαίσια πάντοτε ιατρικής και διατροφικής παρακολούθησης, ώστε να επιλεχθεί το κατάλληλο σκεύασμα ανάλογα με τις ανάγκες σας.

Η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας – όταν έχετε καλή διάθεση - μπορεί να σας βοηθήσει να διατηρήσετε τη δύναμη και λειτουργικότητα των μυών σας και να βελτιώσει τόσο τη διάθεσή σας, όσο και την ανταπόκριση του οργανισμού σας στη θεραπεία. Δεν συστήνεται, ωστόσο, έντονη άσκηση, ενώ είναι αναγκαίο να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό για την κατάρτιση εξατομικευμένου προγράμματος άσκησης σε συνδυασμό και με το πρόγραμμα διατροφής που ακολουθείτε.

Μικρές αλλαγές στη διατροφή σας θα βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τις παρενέργειες

Ναυτία, έμετος

Αποφεύγετε τρόφιμα με έντονη οσμή, πολύ γλυκά, καυτερά, λιπαρά ή τρόφιμα με έντονη οσμή
Προτιμήστε μικρά και συχνά γεύματα, τρώτε αργά και αποφύγετε την κατανάλωση υγρών ταυτόχρονα με στερεές τροφές
Καταναλώστε αρκετά υγρά (μικρή ποσότητα σε τακτά διαστήματα) για αποφυγή αφυδάτωσης σε περίπτωση εμέτου

Αλλαγή γεύσης – όσφρησης

Χρησιμοποιείτε μπαχαρικά και μυρωδικά στα φαγητά
Κρύα και ξινά τρόφιμα είναι συνήθως καλά ανεκτά
Δοκιμάστε γλυκές σάλτσες
Αναθέστε σε άλλους την διαδικασία του μαγειρέματος αν σας ενοχλούν οι μυρωδιές

Ξηροστομία

Πίνετε συχνά νερό και αφεψήματα
Καταναλώστε τσίχλες και καραμέλες για παραγωγή σιέλου
Προτιμήστε γλυκά και ξινά τρόφιμα

Ανορεξία

Προτιμήστε γεύματα μικρά, συχνά και πλούσια σε ενέργεια, με ευχάριστη οσμή και γεύση
Καταναλώνετε μαλακά και κρύα τρόφιμα
Χρησιμοποιείτε υπερθερμιδικά συμπληρώματα διατροφής σε υγρή ή κρεμώδη υφή
Καταναλώστε τα γεύματά σας όταν είστε σε καλή διάθεση

Βλεννογονίτιδες

Αποφύγετε ζεστά/καυτά τρόφιμα
Επιλέξτε μαλακές τροφές ή ακόμη και πολτοποιημένες
Μην καταναλώνετε τρόφιμα καυτερά ή όξινα
Πίνετε συχνά νερό
Μπορείτε να χρησιμοποιείτε και μικρά κομμάτια πάγου αν σας ανακουφίζουν

Διάρροια

Πίνετε αρκετά υγρά για αποφυγή αφυδάτωσης
Αποφύγετε τρόφιμα λιπαρά και πλούσια σε φυτικές ίνες
Αποφύγετε τα γαλακτοκομικά και μειώστε την κατανάλωση καφεΐνης
Επιλέξτε τρόφιμα υψηλά σε νάτριο και κάλιο πχ μπανάνα, πατάτα κ.ά.

Δυσκοιλιότητα

Αυξήστε την κατανάλωση υγρών
Επιλέξτε τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες
Αυξήστε την φυσική δραστηριότητα

Δυσπεψία, αίσθηση κορεσμού

Καταναλώστε μικρά και συχνά γεύματα
Αποφύγετε την κατανάλωση υγρών πριν και κατά τη διάρκεια των γευμάτων

Αν είστε σε ανοσοκαταστολή προσέξτε τον χειρισμό και την επιλογή των τροφίμων

Αγορά τροφίμων

Ελέγξτε τις ημερομηνίες λήξεως όταν αγοράζετε τρόφιμα
Αποφύγετε τις αλλοιωμένες συσκευασίες (πχ χτυπημένες κονσέρβες)

Συντήρηση τροφίμων

Συντηρείτε ωμά και μαγειρεμένα τρόφιμα ξεχωριστά (σε ξεχωριστούς χώρους)
Συντηρείτε ωμό κρέας, ψάρια και αυγά στο κατώτερο ράφι του ψυγείου
Ελέγξτε τις θερμοκρασίες συντήρησης (ψυγείο <5ο C και κατάψυξη <-18ο C)

Προετοιμασία και μαγείρεμα τροφίμων

Πλύνετε καλά τα χέρια σας με σαπούνι και πολύ ζεστό νερό πριν ασχοληθείτε με τρόφιμα. Είναι σημαντικό να πλένετε τα χέρια σας και μεταξύ της ενασχόλησης με ωμά και μαγειρεμένα τρόφιμα.
Οι επιφάνειες στον χώρο της κουζίνας πρέπει να έχουν καθαριστεί σχολαστικά. Σιγουρευτείτε ότι όλα τα σκεύη που θα έρθουν σε επαφή με τα τρόφιμα (μαχαίρια, κουτάλια, κατσαρόλες κλπ) να είναι καθαρά χωρίς υπολείμματα τροφών. Τα μεταλλικά σκεύη είναι προτιμότερα από τα ξύλινα.
Πλύνετε τις κονσέρβες με ζεστό νερό πριν τις ανοίξετε. Πλύνετε επίσης με σαπούνι και πολύ ζεστό νερό το ανοιχτήρι κονσερβών πριν το χρησιμοποιήσετε. Μην χρησιμοποιείτε κονσέρβες που πρέπει να ανοιχθούν με κλειδί.
Χρησιμοποιείτε τον φούρνο μικροκυμάτων μόνο για να ζεσταίνετε φαγητό σε κονσέρβες ή να αποψύχετε τρόφιμα. Μην τον χρησιμοποιείτε για μαγείρεμα φαγητού.
Καταναλώστε τα κρύα τρόφιμα κρύα και τα ζεστά τρόφιμα ζεστά. Τα κρύα τρόφιμα πρέπει να συντηρούνται στο ψυγείο μέχρι να καταναλωθούν. Τα ζεστά τρόφιμα πρέπει να καταναλώνονται αμέσως μόλις έχουν μαγειρευτεί.
Μην ξαναζεσταίνετε τρόφιμα που έχουν ήδη ζεσταθεί μια φορά. Μην επαναψύχετε τρόφιμα που έχουν ήδη αποψυχθεί.
Μην καταναλώνετε τρόφιμα από περιέκτες που χρησιμοποιούν και άλλοι πχ βούτυρο από μεγάλο πακέτο, οικογενειακό παγωτό, μαρμελάδες και μέλι σε βάζο. Χρησιμοποιήστε ατομικές συσκευασίες.


Φαγητό εκτός σπιτιού

Αποφύγετε ποτά και φαγητό εκτός σπιτιού όσο καρό ακολουθείτε αυτή τη δίαιτα, διότι υπάρχει πάντα ο κίνδυνος μη τήρησης αυστηρών κανόνων υγιεινής σε όλες τις διαδικασίες συντήρησης και προετοιμασίας των τροφίμων.
Αν δεν μπορείτε να αποφύγετε το φαγητό εκτός σπιτιού, μη επιλέγετε ποτέ τρόφιμα απαγορευμένα, επιλέγετε γνωστά εστιατόρια και όχι υπαίθρια κιόσκια πώλησης τροφίμων, και μην τρώτε ποτέ τρόφιμα από μπάρμπεκιου.

Αν πρόκειται να χειρουργηθείτε ή αν δεν μπορείτε να σιτιστείτε επαρκώς από το στόμα σε κάποια φάση της θεραπείας σας, ίσως χρειαστεί η χορήγηση τροφής μέσω καθετήρα (πχ ρινογαστρικό) ή στομίας (πχ γαστροστομία) για κάποιο διάστημα, ανάλογα με τη λειτουργικότητα του πεπτικού σωλήνα, ή ακόμη και η χορήγηση παρεντερικής σίτισης (ενδοφλέβια έγχυση). Σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιούνται ειδικά διαλύματα σίτισης με παρακολούθηση ιατρού και διατροφολόγου.

Όσον αφορά στην ανορεξία, συχνά συστήνονται φάρμακα ως υποστηρικτική αγωγή, ενώ σημαντική είναι η ψυχολογική στήριξη που παρέχει το οικογενειακό περιβάλλον.

Η διατροφική παρέμβαση είναι σημαντική, γενικά, τόσο ως προς την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προαναφέρθηκαν αλλά και ως προς την βελτίωση της κατάστασης θρέψης, η οποία με τη σειρά της βοηθά στην καλύτερη ανταπόκρισή σας στην φαρμακευτική θεραπεία. Η προσπάθεια, εξάλλου, για σωστή κατά περίπτωση διατροφή δημιουργεί καλή διάθεση και βελτιώνει την ποιότητα ζωής.


Πηγή: http://www.boro.gr