Oικογένεια: Όταν το παιδί μεγαλώνει χωρίς μητέρα

Για πολλούς ανθρώπους το πένθος γενικότερα είναι ταμπού. Είναι conversation stopper, όπως λένε στα αγγλικά, δηλαδή δημιουργεί αμηχανία στους συνομιλητές, είτε επειδή δε γνωρίζουν πώς να χειριστούν μια τέτοια πληροφορία είτε επειδή υποκινεί μέσα τους φόβο. Αλλά επειδή η επιστήμη της ψυχολογίας δεν υποστηρίζει την αποσιώπηση θεμάτων ταμπού, ας κοιτάξουμε λίγο το δύσκολο θέμα των συναισθηματικών καταστάσεων που υποκινεί μια τέτοια απώλεια στο άτομο.

Η απώλεια της μητέρας ποτέ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Καθώς η κοινωνία μας έχει καταθέσει πάνω στο πρότυπο της μητρικής φιγούρας την ίδια την έννοια της ζωής, ο θάνατος της μητέρας:

• σημαίνει για κάποιον ότι θα μεγαλώσει τα παιδιά του χωρίς να μπορεί να συμβουλευτεί τη μητέρα του/της
• μαθαίνει ότι το σύμβολο του ανθρώπου που δίνει ζωή δε γλιτώνει από το θάνατο- υπενθύμιση και της δικής μας τρωτότητας
• θυμίζει ότι δεν έχουμε πια την κατεξοχήν πηγή συναισθηματικής φροντίδας
• επαληθεύει τον αρχέγονο φόβο μας να μείνουμε μόνοι
• επιταχύνει τις διαδικασίες ωρίμανσής μας- σε όποια ηλικία κι αν βρισκόμαστε
• είναι μια "διεθνής γλώσσα"- τα άτομα χωρίς μητέρα έχουν πολλα κοινά ανεξαρτήτως κουλτούρας
• επιφέρει τον επαναπροσδιορισμό στα εναπομείναντα μέλη της οικογένειας (σχέσεις, ρόλοι, επικοινωνία, δυναμική)
• ανατρέπει πολλά χρόνια (όσα είναι τα χρόνια που ζούμε) μεμαθημένης συμπεριφοράς ως κόρης/ γιου
• σημαίνει ότι χάνονται και τα σημεία αναφοράς για πληροφορίες σχετικά με τη βρεφική και παιδική μας ηλικία (όταν ο πατέρας δεν είχε εμπλακεί ισότιμα)
• φέρνει συχνά εξιδανίκευση της μητρικής φιγούρας για να υπενθυμίζεται η σημασία της απουσίας της.

Και φυσικά παρατηρούνται όλα τα συναισθήματα που αφορούν την απώλεια (θλίψη, επαναδιαπραγμάτευση, οργή και τα συναφή). Πολλές φορές ο θάνατος, πόσο μάλλον ενός τόσο σημαντικού για τη ζωή μας ανθρώπου, σηματοδοτεί και άλλες αντιδράσεις, όπως την πυροδότηση κρίσεων πανικού, φοβιών, κατάθλιψης ή ακόμα και διατροφικών διαταραχών.

Η απώλεια ενός γονιού σηματοδοτεί μια μορφή συναισθηματικής αναπηρίας- ωστόσο, όπως όλες οι εμπειρίες της ζωής, ευχάριστες ή δυσάρεστες, αποτελεί, αν το άτομο δεν καταπιέσει με άμυνες τη συναισθηματική του εξέλιξη, ένα κομβικό σημείο στη ζωή που δίνει την ευκαιρία για ωρίμανση, για επαναπροσδιορισμό όλων των επιπέδων της ταυτότητας (π.χ. γυναίκα/άντρας, κόρη/γιος, σύντροφος, επιστήμονας, αδερφή/-ός κτλ.) και των σχέσεων που εναπομένουν στη ζωή του ατόμου.

Βιβλιοπροτάσεις: ένα βιβλίο που έχει αφήσει το στίγμα του στην παγκόσμια βιβλιογραφία σχετικά με τη διαχείριση του πένθους είναι το Motherless daughters: the legacy of loss (κόρες χωρίς μητέρα- η κληρονομιά μιας απώλειας) της Hope Edelman. Πρόκειται για ένα βιβλίο το οποίο γνώρισε τόση επιτυχία, που σχηματίστηκαν στο εξωτερικό δίκτυα ομάδων αυτοβοήθειας.

Ένα ακόμα βιβλίο που θεωρώ πολύ εύστοχο είναι το -ψυχαναλυτικής βέβαια γραφής- "Αδειάζοντας το σπίτι των γονιών μου", ένα πολύ "δυνατό" ανάγνωσμα που εμβαθύνει σε όλα τα συναισθήματα της απώλειας γονιού:
Η κληρονομιά δεν είναι δώρο. Πώς να πάρεις πράγματα που δεν σου έδωσαν; Πώς να αδειάσεις το σπίτι των γονιών σου χωρίς να βγάλεις απ' τη μέση το παρελθόν τους, το δικό σου παρελθόν; Τις πρώτες ημέρες, έλεγα στον εαυτό μου ότι θα "τακτοποιούσα", δεν θα "άδειαζα" το σπίτι των γονιών μου. Μου συνέβη πολλές φορές να χρησιμοποιήσω το πρώτο ρήμα αντί για το δεύτερο.

Πηγή: http://www.boro.gr