Θα έστελνες το παιδί σου στο τσίρκο;

Πριν 12 χρόνια, εδώ που στέκομαι, υπήρχε ένα κολυμβητήριο. Σήμερα, φιλοξενεί τρεις μεγάλες και πολύχρωμες τέντες. Τα αποδυτήρια έχουν ανακαινιστεί και δημιουργήθηκαν δωμάτια εξάσκησης. Σε τι; Σην κλασική ακροβατική. Βρίσκομαι στο Κέντρο ΖΑΚ (Zirkus- und Artistikzentrum Koeln) στην Κολωνία, το οποίο είναι μέλος του Bundesarbeitsgemeinschaft Zirkuspaedagogik (Ομοσπονδιακή Ένωση για το Παιδαγωγικό Τσίρκο). Στην Γερμανία, ο θεσμός του παιδαγωγικού τσίρκου εντάσσεται στον τομέα της Θεατρικής Αγωγής και είναι αρκετά διαδεδομένος. Απόδειξη ότι μόνο στην Κολωνία λειτουργούν συνολικά τέσσερα τέτοια κέντρα.

Σε μια από τις τέντες έχουν στηθεί 4 τραπέζια με πάγκους και μας υποδέχεται η υπεύθυνη για τα προγράμματα παιδιών και νέων, Kirstin Gitzinger, προκειμένου να μας παρουσιάσει τη δουλειά που γίνεται στο ΖΑΚ. Και πιστέψτε με, γίνεται πολλή, καλή και ενδιαφέρουσα. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: 250 παιδιά την εβδομάδα από 4 έως 18 ετών έρχονται σε επαφή με την παιδαγωγική πλευρά του τσίρκου. Το κέντρο συνεργάζεται με σχολεία, ιδιαιτέρως ολοήμερα, καθώς επίσης και με κέντρα νεολαίας για περιθωριοποιημένους νέους και παιδιά που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να παρακολουθήσουν κάτι τέτοιο. Φυσικά, δεν περιορίζεται εκεί. Όπως μας εξηγεί η Kirstin, το να στείλεις το παιδί σου στο τσίρκο στην Γερμανία, δεν διαφέρει σε τίποτα από το να το έστελνες σε σχολή χορού, ακαδημία ποδοσφαίρου, κ.ο.κ.. Γι' αυτό και υπάρχουν πολλά και διαφορετικά μαθήματα από τα οποία μπορεί να διαλέξει κανείς, ή ακόμα και να συμμετάσχει ο γονιός μαζί με το παιδί του σε κάποιο workshop ακροβατικών. Και πάλι δεν σταματούν εκεί οι επιλογές. Για όσους εφήβους 14-17 ετών ενδιαφέρονται, υπάρχει ειδικός κύκλος μαθημάτων ώστε να γίνουν βοηθοί εκπαιδευτή, ενώ μετά τα 18, με επιπλέον μαθήματα 12 μηνών μπορούν να γίνουν κανονικοί εκπαιδευτές.

Εκτός των «περιστασιακών» μαθητών, το κέντρο ΖΑΚ έχει κανονικά τον θίασό του, το τσίρκο Wibbelstetz, που αποτελείται από 24 παιδιά ηλικίας 8 έως 18 ετών. Ο θίασος κάθε χρόνο ετοιμάζει ένα έργο και δίνει 8 παραστάσεις μέσα στην χρονιά, ανοιχτές προς το κοινό. Βέβαια, αν κάνετε τις πράξεις, τα νούμερα δεν βγαίνουν και έτσι είναι όντως. Δεν μπορείς να συντηρήσεις τέτοιες εγκαταστάσεις και μισθούς προσωπικού μόνο από τα έσοδα των μαθημάτων και των παραστάσεων. Το κέντρο ΖΑΚ χρηματοδοτείται ετησίως με 60.000 ευρώ από την πόλη της Κολωνίας και με 90.000 ευρώ από το κρατίδιο μέσω του Υπουργείου για την Οικογένεια, την Νεολαία, τον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό. Ποσό όμως που δεν είναι σίγουρο, γιατί κάθε χρόνο πρέπει να καταθέτουν αίτηση, η οποία μπορεί να μην εγκριθεί. «Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι του κέντρου;», ρωτάω την Kirstin. «Ως τον Ιανουάριο να αγοράσουμε βαγόνια για διαμονή που θα τοποθετηθούν στον ανεκμετάλλευτο χώρο του οικοπέδου, ώστε να μπορούμε να φιλοξενούμε τους επισκέπτες». Όταν λέει «επισκέπτες», δεν εννοεί εμένα. Το κέντρο ΖΑΚ σε συνεργασία με άλλα παρόμοια κέντρα του εξωτερικού, όπως π.χ. στη Γαλλία, διοργανώνει ανταλλαγές μαθητευόμενων με στόχο την απόκτηση νέων ερεθισμάτων, την προώθηση του ομαδικού πνεύματος και τη γνωριμία με νέες μεθόδους διδασκαλίας.

Η βροχή έξω έχει κοπάσει κι έτσι η Kirstin αποφασίζει πως μπορούμε να πάμε να δούμε και τους υπόλοιπους χώρους. Λίγο πριν μπούμε στην μεγαλύτερη σκηνή εκ των τριών, την ρωτάω ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουν αντιμετωπίσει έως σήμερα. «Η ενσωμάτωση παιδιών με αναπηρία. Αυτή τη στιγμή, στον θίασο έχουμε μόνο δύο παιδιά, τα οποία έχουν ξεκινήσει από τεσσάρων ετών, και θέλουμε του χρόνου να αυξηθεί ο αριθμός τους». Δεν προλαβαίνω να σκεφτώ πολύ την απάντησή της και βρισκόμαστε μπροστά σε ένα τσούρμο που τραβάνε σχοινιά και σέρνουν στρώματα. Είμαστε στην πρόβα του θίασου για την παράσταση «Jack in the Box» και μετά από λίγα λεπτά βλέπω επιτέλους αυτό μου έλεγε νωρίτερα η Kirstin. Ένα ντουέτο κοριτσιών, ένα εξ αυτών με σύνδρομο Down, ανοίγει την παράσταση κάνοντας εντυπωσιακές ασκήσεις ακροβατικής. Σειρά έχουν οι κρίκοι που κρέμονται από την οροφή, τα μονότροχα ποδήλατα, οι ασκήσεις ισορροπίας πάνω σε κυλίνδρους... Χαζεύω τον τρόπο που συνεργάζονται, την πειθαρχία τους, την προσήλωσή τους, τον ενθουσιασμό τους. Έχει περάσει μισή ώρα χωρίς να το καταλάβω, αν και έπιασα τον εαυτό μου να σκέφτεται αν θα μπορούσε να έρθει ποτέ το παιδαγωγικό τσίρκο στην Ελλάδα. Γιατί όχι; Εφόσον ο τρόπος που αντιμετωπίζει τα ΑμεΑ η πολιτεία -κι ενίοτε η κοινωνία- είναι για τα πανηγύρια, γιατί να μην γίνουμε και για τα τσίρκα; Με την καλή έννοια, φυσικά.