Τα Ραγκουτσάρια

Τα Ραγκουτσάρια είναι τριήμερο καρναβαλικών εκδηλώσεων στην πόλη της Καστοριάς, από τις 6 έως τις 8 Ιανουαρίου. Πρόκειται για ένα έθιμο που χάνεται στα βάθη των αιώνων και αποτελεί αναβίωση των αρχαίων διονυσιακών τελετών.



Τα Ραγκουτσάρια έχουν την καταγωγή τους από τα αρχαία Χειμερινά Διονύσια, όπου, σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, υπήρχε ο θίασος των μεταμφιεσμένων που γύριζε από σπίτι σε σπίτι, μπαίνοντας και περιπαίζοντας τους νοικοκυραίους ζητώντας κεραστικά και φιλοδωρήματα. Κρυμμένοι πίσω από προβιές και αυτοσχέδιες μάσκες, συνέτειναν στην απομάκρυνση των κακών πνευμάτων που ταλαιπωρούσαν στο μεσοχείμωνο τον κόσμο των καιρών εκείνων.

Στην μακραίωνη διάρκεια της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, οι μεταμφιέσεις συνεχίστηκαν και προστέθηκαν νέες γιορτές παραδόθηκε από την προφορική και γραπτή παράδοση. Οι Rogatores (ζητιάνοι), που επισκέπτονταν τα σπίτια της περιοχής έπαιρναν κεραστικά και φιλοδωρήματα, αποτρέποντας έτσι τα κακά πνεύματα που δυσκόλευαν τη ζωή των ανθρώπων. Rogatio στα Λατινικά σημαίνει ζητώ. Πιθανότητατα λοιπόν οι "ραγκουτσάρηδες" να είναι οι rogatores του χθεσινού κόσμου.

Κατά τους βυζαντινούς χρόνους, οι λατρευτικές γιορτές της Αρχαίας Ελλάδας ήλθαν σε αντίθεση με την επίσημη Χριστιανική Θρησκεία και πολλά στοιχεία λησμονήθηκαν εντελώς. Όμως, αρακετά από αυτά κατόρθωσαν και αντέξανε τα εμπόδα, φτάνοντας ως τις μέρες μας.

Μαζί με τα προσφιλή θέματα που εξακολουθούσαν να αναβιώνουν στη διάρκεια του δωδεκαημέρου επί Τουρκοκρατίας και κατάφεραν να περάσουν το κατώφλι του 20ου αιώνα ήταν και οι "τσαρανιασμένοι ραγκουτσάρηδες" (οι βαμμένοι με μαύρο χρώμα στο πρόσωπο και το σώμα).

Οι κάτοικοι που έβγαιναν στους δρόμους, φορούσαν ό,τι έβρισκαν στα σεντούκια τους, επειδή το "φτιάξιμο" ήταν τις περισσότερες φορέ έμπνευση της στιγμής. Οι επισκέψεις σε σπίτια όπου γιορτάζανε οι Γιάννηδες και στην πλατεία Ντουλτσό ήταν απαραίτητες. Τα πειράγματα, τα κεραστικά, τα φιλοδωρήματα, εξακολουθούσαν να είναι βασικά γνωρίσματα των μεταμφιεσμένων.

  

Ένα σημαντικό στοιχείο της περιόδου αυτής, που διατηρήθηκε μέχρι τη δεκαετία 1920-1930, ήταν η παρουσία του Βάκχου, που έσερνε ένα γάιδαρο στολισμένο με κληματόφυλλα, που είχε στηριγμένο στο σαμάρι του το ξόανο του Θεού Διονύσου, μέσα στο οποίο υπήρχε ένα μικρό βαρελάκι με κρασί.

Με την επιστροφή των Καστοριανών που έμεναν για καιρό στα ξένα, έκαναν την εμφάνισή τους δειλά-δειλά και οι πρώτες αλλαγές στον τρόπο μεταμφίεσης.

 

Μετά τη χαμένη δεκαετία του 1940-1950, ο κόσμος ξανάρχισε να ζει, να γλεντά, να μεταμφιέζεται.

Τα μεγάλα καφενεία "ΑΙΓΛΗ" και "ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ" διοργάνωναν ολονύχτια γλέντια. Πολλές παρέες άρχιαν να υιοθετούν νέα πρότυπα μεταμφίεσης, φερμένα από αλλού, ενώ άλλες συνέχισαν να επιμένουν στις πατροπαράδοτες συνήθειες.

Η πρώτη παρέλαση στα μέσα της δεκαετίας του 50 και η βράβευση των μεταμφιεσμένων από τον Δήμο Καστοριάς, σηματοδότησε την μετέπειτα εξέλιξή τους. Σήμερα, η παρέλαση των αρμάτων, των μπουλουκιών των σχολικών ομάδων, πραγματοποιείται στις 8 Ιανουαρίου και ξεκινά από το Δημαρχείο φτάνοντας μέχρι την πλατεία Ομονοίας - μέσω της οδού Μητροπόλεως, όπου παλαιότερα βρίσκονταν τα εβραϊκά μικρομάγαζα (ΤΣΑΡΣΙ) - και καταλήγοντας στην παραδοσιακή πλατεία Ντουλτσό.

 

Το τριήμερο 6, 7 & 8 Ιανουαρίου τα νυχτερινά κέντρα είναι γεμάτα από κόσμο. Τα Ραγκουτσάρια της Καστοριάς περνούν τον 20ο αιώνα μεταφέροντας το Διονυσιακό κέφι στον παρόντα χρόνο, μ' όλους τους συμμετέχοντες σ' αυτά να τηρούν τις συνήθειες χορεύοντας στα ακούσματα και τ' αχνάρια της παράδοσης.

 

Μέσ' την καρδιά του χειμώνα και κατά τη διάρκεια των τελευταίων ωρών του δωδεκαημέρου, η πόλη της Καστοριάς παραδίνεται σ' ένα μοναδικό τριήμερο γλέντι χαράς και ξεφαντώματος, που γεννιέται αυθόρμητα μέσα στις αμέτρητες παρέες των μικρών και μεγάλων που παίρνουν μέρος.

Στις 6, 7 & 8 Ιανουαρίου, οι δρόμοι και τα σοκάκια της πόλης σφύζουν από τις συντροφιές των ραγκουτσάρηδων, που χαίρονται, γλεντούν και χορεύουν στο ρυθμό της ξεγνοιασιάς, σκορπώντας ολόγυρα χαρά και κέφι.

 

Όλοι οι κάτοικοι της πόλης παραδίνονται σ' ένα ξεχωριστό Διονυσιακό ξεφάντωμα, με τη συνοδεία των λαϊκών οργάνων που παιανίζουν όλα τα παραδοσιακά μουσικά ακούσματα της περιοχής. Πρόκειται για πανάρχαιες συνήθειες, η προέλευση των οποίων χάνεται μέσα στον χρόνο.

Παρά τις δυσκολίες που συνάντησαν σε μια μακροχρόνια διαδρομή, πολλά από τα στοιχεία αυτών των λατρευτικών εκδηλώσεων, που είναι γνωστές από τα Ελληνορωμαϊκά χρόνια, κατάφεραν να διατηρηθούν και να φτάσουν μέσω του Βυζαντίου και της Τουρκοκρατίας έως τις μέρες μας.

 

Δείτε το βίντεο:




Πηγή: http://www.enikos.gr