Άγχος: 8 απίστευτα πράγματα που προκαλεί στο σώμα σου

Το άγχος και ο φόβος είναι συναισθήματα που συνοδεύουν την απάντηση του οργανισμού στον κίνδυνο ή την απειλή. Όταν οι πρόγονοι μας ζούσαν στις σπηλιές και έρχονταν αντιμέτωποι με κάποιον κίνδυνο, ήταν απολύτως ζωτικό να διαθέτουν κάποιον αυτόματο μηχανισμό, που θα τους βοηθούσε να αντιδράσουν πολύ γρήγορα (να επιτεθούν - μάχη - ή να τραπούν σε φυγή). Ακόμη και σήμερα αυτός ο μηχανισμός είναι ενεργός και απαραίτητος.

Είναι φυσιολογικό να νιώθεις άγχος από καιρό σε καιρό. Το άγχος είναι ένα συναίσθημα που βοηθά στην προσαρμογή. Σκέψου ότι σε μία εβδομάδα έχεις να κάνεις μια σημαντική παρουσίαση στη δουλειά σου ή στο μάθημα. Το να αγχώνεσαι «σε λογικά πλαίσια» σε ωθεί να αξιοποιήσεις το χρόνο και να προετοιμαστείς κατάλληλα. Το να μην έχεις άγχος, θα σε έκανε να αφήσεις τα πράγματα στην τύχη τους ή να μην καταβάλεις την ανάλογη προσπάθεια για να τα καταφέρεις.

Είναι επίσης φυσιολογικό να φοβάσαι κάποιες καταστάσεις ή αντικείμενα. Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που εξυπηρετεί την επιβίωση. Φαντάσου να μην αισθανθείς φόβο αν ένα αυτοκίνητο ξεφύγει από την πορεία του και κατευθύνεται με ταχύτητα προς το μέρος σου. Ο φόβος είναι το συναίσθημα που κινητοποιεί αυτόματα το σώμα σου για να το αποφύγεις. Αν δε νιώσεις καμία ανησυχία, θα σκοτωθείς. Το πιο πιθανό όμως είναι ότι αυτός ο μηχανισμός που περιγράφηκε παραπάνω (μάχη ή φυγή), θα ενεργοποιηθεί και θα τρέξεις για να βγεις από την τροχιά του αυτοκινήτου.

Άρα, ο σκοπός του άγχους και του φόβου είναι να προστατεύσει τον οργανισμό και όχι να τον βλάψει.

Χρήσιμοι ορισμοί

Φόβος
Μια αίσθηση ανησυχίας σε απάντηση υπαρκτού κινδύνου ή απειλής που οδηγεί αμέσως τον οργανισμό σε δράση. O φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα (μαζί με την αηδία, το θυμό, τη λύπη, τη χαρά και την έκπληξη) που βιώνεται από όλους τους ανθρώπους. Είναι μια αντίδραση σε έναν άμεσο κίνδυνο (ή τουλάχιστον σε έναν αντιλαμβανόμενο άμεσο κίνδυνο).

Άγχος
Είναι το δυσάρεστο συναίσθημα που σχετίζεται άμεσα με την αίσθηση ενός επικείμενου κινδύνου που δεν είναι εμφανής και προσδιορίσιμος από τον παρατηρητή. Έτσι, όταν δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε άμεσο αντικείμενο ή κατάσταση που να προκαλεί το συναίσθημα του φόβου,λέμε ότι ο άνθρωπος έχει άγχος.

Πανικός
Στην κλινική πράξη ο πανικός ισοδυναμεί με ξαφνική κορύφωση του άγχους, και είναι μικρής διάρκειας (δέκα με δεκαπέντε λεπτά). Είναι η αιφνίδια ανάδυση έντονου τρόμου που συχνά συνοδεύεται από συναισθήματα επερχόμενου θανάτου.

Φοβία
Η λέξη άρχισε να χρησιμοποιείται από την αρχή του 20ου αιώνα. Η φοβία είναι μια ειδική κατηγορία υπέρμετρου φόβου, δυσανάλογα έντονη κατά γενική ομολογία, σε σχέση με το αντικείμενο ή την κατάσταση που την προκαλεί, η οποία δεν μπορεί να εξηγηθεί ή να θεμελιωθεί λογικά και οδηγεί στην αποφυγή του αντικειμένου ή της καταστάσεως.

Θυμήσου ότι : Ο φόβος είναι λειτουργικός γιατί αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης, ενώ η φοβία δυσλειτουργική γιατί υποβαθμίζει τη ζωή μας.

Σωματικές εκδηλώσεις

Τι συμβαίνει στο σώμα σου όταν αγχώνεσαι ή φοβάσαι
Όταν κάποιος κίνδυνος γίνεται αντιληπτός ή αναμένεται, ο εγκέφαλος στέλνει μήνυμα σε μια ομάδα νεύρων που καλούνται Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα. Αυτό το σύστημα περιλαμβάνει δυο υποσυστήματα, το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα (ΣΝΣ) και το Παρασυμπαθητικό Νευρικό Σύστημα (ΠΝΣ). Με απλά λόγια, το συμπαθητικό σύστημα απελευθερώνει ενέργεια και ετοιμάζει τον οργανισμό για δράση (μάχη ή φυγή), ενώ το παρασυμπαθητικό επαναφέρει το σώμα στην αρχική του κατάσταση. Σχηματικά το ΣΝΣ είναι το γκάζι και το ΠΝΣ είναι το φρένο του οργανισμού σου.

Αποτέλεσμα της δράσης του ΣΝΣ είναι ότι αισθάνεσαι διαφορετικά στο σώμα σου.Συγκεκριμένα μπορεί να αισθανθείς:

1. αύξηση των παλμών της καρδιάς και της δύναμης των παλμών

2. δέρμα χλωμό και δάχτυλα κρύα ή που μουδιάζουν, εξαιτίας της αλλαγής της ροής του αίματος (το αίμα απομακρύνεται από το δέρμα, τα δάχτυλα χεριών και ποδιών)

3. αλλαγή της αναπνοής (γίνεται πιο γρήγορη και επιπόλαιη)

4. εφίδρωση

5. θολή όραση ή κουκίδες μπροστά στα μάτια, γιατί οι κόρες των ματιών διαστέλλονται

6. δυσάρεστα σωματικά συμπτώματα όπως ναυτία και κόμπο στο στομάχι, εξαιτίας της μείωσης της λειτουργίας του πεπτικού συστήματος

7. σφίξιμο μυών που οδηγεί σε μια περιρρέουσα αίσθηση έντασης ή ακόμη και σε πραγματικούς πόνους και τρέμουλα

8. γενική δραστηριοποίηση του μεταβολισμού, επομένως, κάποιος που έχει βιώσει όλα ή κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα αισθάνεται ζεστός και κουρασμένος μετά

Αυτά τα αισθήματα είναι δυσάρεστα και ενοχλητικά, αλλά είναι ακίνδυνα. Μόλις ο πραγματικός κίνδυνος περάσει, επέρχεται μια αίσθηση ανακούφισης. Παρόμοια μπορεί να αισθανθεί κάποιος και σε καταστάσεις που δεν απειλείται πραγματικά όπως για πχ. σε μια επαγγελματική συνέντευξη ή την ώρα του γάμου του.

Παθολογικό άγχος
Μερικές φορές τα παραπάνω σωματικά συμπτώματα γεννιούνται χωρίς να υπάρχει μια εμφανής απειλή (πχ. στο σπίτι, στο εστιατόριο, στο μετρό κτλ) . Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι δεν το γνωρίζουν και δεν μπορούν να δεχτούν ότι δεν έχουν καμιά εξήγηση γι’ αυτό που τους συμβαίνει. Έτσι καταφεύγουν σε δικές τους ερμηνείες. Λένε δηλαδή: «Αν δεν υπάρχει τίποτα που να με αγχώνει τότε θα πρέπει να πηγαίνει κάτι στραβά με μένα». Σ’ αυτή την περίπτωση εφευρίσκονται εξηγήσεις του τύπου: «Πεθαίνω», «Τρελαίνομαι», «Χάνω τον έλεγχο» ή «Θα γίνω ρεζίλι».

Επομένως, τα σωματικά συμπτώματα που συνοδεύονται από αυτές τις καταστροφικές σκέψεις γίνονται τα ίδια αντικείμενα μεγάλου φόβου και η συμπεριφορά προσαρμόζεται ανάλογα. Αποφεύγονται όλες οι δραστηριότητες στις οποίες κάποιος αισθάνεται ότι θα αισθανθεί ή θα σκεφτεί δυσάρεστα. Το αποτέλεσμα δυστυχώς, είναι δραματικός περιορισμός της ζωής εξαιτίας της αποφυγής και η μείωση της ποιότητας της διάθεσης και της αυτοεκτίμησης.

Όταν όλα τα παραπάνω (συμπτώματα και αποφυγές), σου δημιουργούν έντονη υποκειμενική δυσφορία τότε υποφέρεις από κάποια Διαταραχή που πρέπει να αντιμετωπίσεις.

Τι να κάνεις
Το παθολογικό άγχος είναι συχνό στο γενικό πληθυσμό και προκαλεί έντονη δυσφορία και υποκειμενική ενόχληση. Ακόμη, οδηγεί πολλές φορές τους πάσχοντες να αναζητούν θεραπευτικές κατευθύνσεις από γιατρούς (παθολόγους, ενδοκρινολόγους, καρδιολόγους , γυναικολόγους) ή να υποβάλλονται συχνά σε εξετάσεις ή να παίρνουν φάρμακα αμφίβολης αποτελεσματικότητας, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να παραμένει αθεράπευτο, η υποκειμενική ενόχληση να μεγαλώνει με το πέρασμα του χρόνου, ενώ το ίδιο το πρόβλημα δυναμώνει και περιπλέκεται.

Μπορεί να έχεις ακούσει ότι οφείλεις να λύνεις μόνος σου τα προβλήματά σου ή ότι ο «χρόνος είναι γιατρός». Συχνά όμως, δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε για να θεραπευτούμε, όπως αν πάθουμε πνευμονία χρειάζεται να δούμε τον κατάλληλο γιατρό που θα μας συνταγογραφήσει το σωστό αντιβιωτικό φάρμακο.

Αν υποφέρεις από παθολογικό άγχος τις περισσότερες φορές αναγνωρίζεις ότι ο φόβος που αισθάνεσαι είναι υπερβολικός ή παράλογος, αλλά δεν μπορείς να κάνεις κάτι για να σταματήσεις να τον αισθάνεσαι, οπότε στενοχωριέσαι και χάνεις την λειτουργικότητά σου σε διάφορους τομείς όπως στην εργασία σου, στις κοινωνικές και διαπροσωπικές σου σχέσεις. Αν έχεις παρατηρήσει ότι τα πράγματα δεν γίνονται καλύτερα, ότι η δυσφορία σου παραμένει σταθερή ή αυξαίνει, ότι η ζωή σου έχει υποστεί σημαντικούς περιορισμούς, τότε χρειάζεται να επισκεφτείς κάποιον ειδικό.

Σε γενικές γραμμές είναι σημαντικό να ξέρεις ότι:

1. Δεν είσαι ο μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο με τέτοια προβλήματα. Περίπου το 1/5 των Αθηναίων έχουν ή είχαν κάποια διαταραχή άγχους και σχεδόν όλοι μας κατά τη διάρκεια της ζωής μας έχουμε την εμπειρία μιας κρίσης πανικού.

2. Τα προβλήματα αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά όταν απευθυνόμαστε στον κατάλληλο επαγγελματία. Δε θα ζήταγες ποτέ σουβλάκι από κατάστημα υποδημάτων.

3. Ο χρόνος είναι γιατρός όταν παρατηρείται μείωση των συμπτωμάτων. Στην αντίθετη περίπτωση (σταθερά άσχημη κατάσταση ή αυξανόμενη δυσκολία), ο χρόνος είναι εχθρός, καθώς βοηθά στην εγκατάσταση και χρονιότητα της διαταραχής.

4. Η θεραπεία σου δουλεύει όταν είναι «κομμένη και ραμμένη» στα μέτρα σου και το κάθε πρόβλημα έχει τη λύση του όταν χρησιμοποιείται το κατάλληλο εργαλείο. Δεν είναι το σφυρί το μοναδικό εργαλείο στον κόσμο αλλά ούτε και η πένσα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πριόνι.

5. Δεν είναι ντροπή ούτε ένδειξη αδυναμίας χαρακτήρος να έχεις μια ψυχολογική διαταραχή. Είναι κρίμα να σπαταλάς τα νιάτα σου και την ενέργειά σου προσπαθώντας να την κρύψεις από το να την κοιτάξεις κατάματα και να την αντιμετωπίσεις.

Η αυτοπεποίθηση χτίζεται τουβλάκι – τουβλάκι. Όταν καταφέρεις μέσα από τη θεραπεία σου να γίνεις ο θεραπευτής του εαυτού σου σκέψου τί ψηλό τοίχο έχεις κατασκευάσει.

Πηγή: http://www.boro.gr