Φωτογραφίες που έδωσαν πρόσωπο στη φρίκη

Μνημειώδη «κλικ» του διαγωνισμού World Press Photo.
Ένας αναβάτης προσγειώνεται δίπλα στη μοτοσικλέτα του κατά τη διάρκεια αγώνα μοτοκρός στη Δανία το 1955. Ο φωτογράφος Mogens von Haven ήταν στο κατάλληλο μέρος την κατάλληλη στιγμή. Και αυτή έμελλε να είναι η πρώτη φωτογραφία που βραβεύτηκε στο διαγωνισμό του World Press Photo.

Σχεδόν κάθε χρόνο έκτοτε, μία από τις χιλιάδες φωτογραφίες που διαγωνίζονται για το σπουδαίο βραβείο αποσπά την τιμητική αυτή πρώτη θέση.

Πολλές από τις φωτογραφίες είναι πια κλασικές, όπως ο άντρας μπροστά από τα άρματα μάχης της πλατείας Τιενανμέν ή το κοριτσάκι που τρέχει να σωθεί από τη μανία των ναπάλμ στο Βιετνάμ, ενώ άλλες έχουν θέσει νέα πρότυπα και στιλ φωτορεπορτάζ που άφησαν εποχή.



Το βραβείο του 1955 δόθηκε έπειτα από τη φαεινή ιδέα της ένωσης φωτοειδησεογράφων της Ολλανδίας να κάνουν διεθνή τον τοπικό διαγωνισμό φωτορεπορτάζ Zilveren Camera. Οι εγχώριοι φωτογράφοι ήθελαν να αλληλεπιδράσουν έτσι με τις παγκόσμιες τάσεις και να έρθουν σε επαφή με διαφορετικά στιλ από όλο τον κόσμο, γεννώντας στην πορεία αυτό που θα έμενε γνωστό ως World Press Photo.

Η πρώτη αυτή διοργάνωση έθεσε τα θεμέλια της συζήτησης για τη φύση του φωτορεπορτάζ, με τους επόμενους διαγωνισμούς να πυροδοτούν πύρινους διαξιφισμούς τόσο για τη δεοντολογία της φωτοενημέρωσης όσο και την αποτελεσματικότητα.

To 1960 ιδρύθηκε το ίδρυμα που αποτέλεσε τη βάση του σημερινού οργανισμού. Η δημοφιλία του διαγωνισμού και οι εκθέσεις που ακολούθησαν εξαπλώθηκαν μέσα στο 1970. Το 1980 ο διαγωνισμός κέρδισε μεγάλο κύρος και ο αριθμός των υποψήφιων που ήθελαν να διαγωνιστούν είχε εκτοξευτεί. Φυσικά για τη βιωσιμότητα του διαγωνισμού ήταν απαραίτητοι οικονομικοί πόροι, με τους πρώτους σπόνσορες να εμφανίζονται το 1987.



Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στους φωτορεπόρτερ από όλο τον κόσμο, κάποιοι εκ των οποίων είχαν περιορισμένη πρόσβαση σε εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα, έκανε επιτακτικότερη την ανάγκη της επιμόρφωσης στο αντικείμενο του φωτορεπορτάζ, με αποτέλεσμα να διοργανωθούν εργαστήρια και σεμινάρια.

Το πρώτο σεμινάριο έγινε το 1990 στη Βουδαπέστη και έκτοτε τα επιμορφωτικά σεμινάρια αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των δραστηριοτήτων του διαγωνισμού.

Τα τελευταία 50 χρόνια ο διαγωνισμός ακολουθεί τις αλλαγές των καιρών. Στο αρχείο του διαγωνισμού χιλιάδες φωτογραφίες αποτυπώνουν παραπάνω από μισό αιώνα ιστορίας και παρουσιάζουν στο ευρύ κοινό τα διαφορετικά στυλ που χρησιμοποιεί κάθε επαγγελματίας στα φωτορεπορτάζ του.

Ιστορίες ξεδιπλώνονται μέσα από την καταγραφή των γεγονότων, κάθε φορά μέσα από μια διαφορετική ματιά. Ιστορίες που συγκινούν και δεν χρειάζονται πολλά λόγια για να περιγραφούν. Συναισθήματα και στιγμές αποτυπώνονται μέσα από ξεχωριστά «κλικ».

Παρακάτω ακολουθούν μερικές από τις φωτογραφίες που πήραν το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού. Φωτογραφίες καθηλωτικές που αφηγούνται με το δικό τους τρόπο τα γεγονότα και τον πόνο των πρωταγωνιστών.

Δεν θα μπορούσαμε φυσικά να παραλείψουμε τον έλληνα φωτογράφο Γιάννη Κόντο που το 2005 κατάφερε και κέρδισε το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού στην κατηγορία των «Σύγχρονων Θεμάτων» με μια συγκινητική ιστορία ενός πατέρα χωρίς χέρια και της φροντίδας που δέχεται από το γιο του στη Σιέρα Λεόνε.

1957 - Douglas Martin



H Dorothy Counts, μια από τις πρώτες μαύρες μαθήτριες που εισήχθη στο Λύκειο Harry Harding της Νότιας Καρολίνα, γίνεται αντικείμενο χλευασμού από λευκούς κατά την πρώτη της ημέρα στο σχολείο. Της πέταγαν πέτρες και της φώναζαν «Πήγαινε από εκεί που ήρθες». Έπειτα από σωρεία βιαιοτήτων, η οικογένεια της Dorothy την απομάκρυνε εντέλει από το σχολείο τέσσερις μέρες μετά την έναρξη των μαθημάτων.

1963 - Malcolm W. Browne



Ο βουδιστής μοναχός Thich Quang Duc αυτοπυρπολείται, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τις εκτελέσεις βουδιστών από την κυβέρνηση του Νοτίου Βιετνάμ.

1966 - Kyoichi Sawada



Ένα αμερικάνικο τανκ σέρνει το νεκρό σώμα ενός Βιετκόνγκ, ο οποίος σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια συγκρούσεων ανάμεσα στα τάγματα των Βιετκόνγκ και τις αυστραλιανές δυνάμεις στη μάχη του Long Tan στις 18 Αυγούστου 1966.

1972 - Nick Ut



Η 9χρονη Phan Thị Kim Phuc τρέχει γυμνή στον δρόμο στο χωριό Trang Banf, στα νότια του Βιετνάμ. Ήταν μαζί με την οικογένειά της όταν τα αεροπλάνα του Νότιου Βιετνάμ τους πέρασαν για στρατιώτες και έριξαν βόμβα ναπάλμ, με αποτέλεσμα να καεί σε πολλά σημεία του σώματός της. Ο φωτογράφος Nick Ut τη μετέφερε στο νοσοκομείο, όπου διαγνώστηκε με πολύ σοβαρά εγκαύματα, με τη ζωή της να κρέμεται από μια κλωστή. Έπειτα από νοσηλεία 14 μηνών και 17 εγχειρήσεις, μεταξύ των οποίων και μεταμόσχευση δέρματος, επέστρεψε στο σπίτι της.

1975 - Stanley Forman



H 19χρονη Diana Bryant και η 2χρονη βαφτιστήρα της Tiare Jones πέφτουν από τη σκάλα της Πυροσβεστικής, που είχε στηθεί στον πέμπτο όροφο ενός κτιρίου που φλεγόταν στη Βοστόνη με σκοπό να τις απεγκλωβίσει. Η 19χρονη πέθανε, αλλά η μικρή σώθηκε καθώς η σφοδρότητα της πτώσης μετριάστηκε από την προσγείωση πάνω στο σώμα της 19χρονης.

1980 - Mike Wells



Το αποστεωμένο χέρι ενός μικρού αγοριού στην Ουγκάντα, που κρατά ένας ιεραπόστολος, κατά τη διάρκεια λιμού τον Απρίλιο του 1980. Το 21% του πληθυσμού (και το 60% των βρεφών) πέθανε, σε μια από τις χειρότερες τραγωδίες που γνώριζε η χώρα. Ο φωτογράφος Mike Wells παραδέχτηκε ότι ένιωσε ντροπή τραβώντας τη φωτογραφία και παρά το σπουδαίο βραβείο που κέρδισε, τάχθηκε κατά της διάκρισης φωτογραφιών που απεικονίζουν ανθρώπους που πεθαίνουν από την πείνα.

1982 - Robin Moyer



Ο πόλεμος στον Λίβανο: Λιβανέζοι φαλαγγίτες πολιτοφύλακες, που υποστηρίζονταν από το Ισραήλ, μπήκαν στους παλαιστινιακούς προσφυγικούς καταυλισμούς της Sabra και Chatila στη Δυτική Βυρηττό και έσφαξαν ηλικιωμένους, γυναίκες, παιδιά, ακόμα και βρέφη.

1984 - Dablo Bartholomew



Ένα νεκρό παιδί από τη διαρροή χημικών στην Μποπάλ της Ινδίας: Το βιομηχανικό δυστύχημα έγινε στις 2-3 Δεκεμβρίου 1984 στο εργοστάσιο εντομοκτόνων της Union Carbide India Limited κοντά στην πόλη Μποπάλ. Τουλάχιστον 500.000 άνθρωποι εκτέθηκαν σε ισοκυανικό μεθύλιο και άλλα τοξικά χημικά. Ο αριθμός των θυμάτων της διαρροής δεν είναι επακριβώς γνωστός. Υπολογίζεται όμως, σύμφωνα με μη κυβερνητικούς οργανισμούς, ότι έχασαν τη ζωή τους συνολικά 15.000-25.000 άνθρωποι. Ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής παραμένει μολυσμένος καθιστώντας το νερό ακατάλληλο προς χρήση.

1985 - Frank Fournier



Η 12χρονη Omaira Sanchez είχε παγιδευτεί για τρεις μέρες στη λάσπη, τα νερά, τα πτώματα των συγγενών της και τα συντρίμμια του σπιτιού της, που προκάλεσε η έκρηξη του ηφαιστείου Nevado del Ruíz στην Κολομβία. Τελικά, όσο κουράγιο και αν έδειξε, η μικρή πέθανε έπειτα από καρδιακή προσβολή. Η φωτογραφία της δημοσιεύτηκε λίγους μήνες μετά τον θάνατό της.

1986 - Alon Reininger



Ο 42χρονος Ken Meeks γίνεται ο πρώτος ασθενής με AIDS φωτογραφίες του οποίου δημοσιεύονται με τα ευδιάκριτα σημάδια από το Σάρκωμα του Καπόζι. Η φωτογραφία τραβήχτηκε τρεις ημέρες πριν από τον θάνατό του. Στο βάθος διακρίνεται ο σύντροφός του.

1989 - Charlie Cole



Ένας άνδρας ορθώνει το ανάστημά του μπροστά από ένα τανκ, κατά τη διάρκεια καθιστικής διαμαρτυρίας στην πλατεία Τιενανμέν το 1989, στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Στις 4 Ιουνίου 1989 τα τανκς εισέβαλαν στην πλατεία για να καταστείλουν τις φιλοδημοκρατικές διαδηλώσεις και σκότωσαν εκατοντάδες διαδηλωτές που ζητούσαν δημοκρατία. Ο Ερυθρός Σταυρός της Κίνας κάνει λόγο για 2.400 νεκρούς, ενώ οι κρατικές αρχές αναφέρουν 241.

1992 - James Nachtwey



Μια μητέρα κουβαλά το νεκρό παιδί της τυλιγμένο μέσα σε σάβανο, όπως προστάζει η τοπική παράδοση στη Σομαλία. Ξηρασία και εμφύλιος πόλεμος οδήγησαν σε λιμό, που κόστισε τη ζωή σε 1-2 εκατομμύρια ανθρώπους μέσα σε διάστημα δύο ετών.

2002 - Eric Grigorian



Ένα αγόρι κρατάει σφιχτά το παντελόνι του πατέρα του στο σημείο που τον θάβουν, περικυκλωμένο από στρατιώτες και χωρικούς, οι οποίοι σκάβουν τάφους για τα θύματα του σεισμού των 6 Ρίχτερ που έγινε στις 23 Ιουνίου 2002 στο Ιράν.

2003 - Jean Marc Bojou



Ένας Ιρακινός κρατάει τον 4χρονο γιο του προσπαθώντας να τον παρηγορήσει, σε ένα στρατόπεδο για αιχμάλωτους πολέμου σε αμερικανική βάση κοντά στην πόλη An Najaf στο Ιράκ. Ο μικρός τρομοκρατήθηκε όταν, έπειτα από εντολή, στρατιώτες έβαλαν στον πατέρα του μια σακούλα στο κεφάλι και χειροπέδες. Ο στρατός εφαρμόζει την τεχνική για να αποπροσανατολίζει τον κρατούμενο. Άγνωστο είναι τι απέγινε τόσο ο πατέρας όσο και ο γιος.

2004 - Arko Datta



Μια γυναίκα θρηνεί έναν συγγενή της που πέθανε στο τσουνάμι. Στις 26 Δεκεμβρίου, σεισμική δόνηση μεγέθους 9,3 Ρίχτερ έπληξε τις ακτές της Σουμάτρα στην Ινδονησία, με αποτέλεσμα να προκληθεί φονικό τσουνάμι. Περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται, ενώ εκατομμύρια ακόμη έμειναν χωρίς σπίτι, σε μια από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές του πλανήτη.

2005 - Finbarr O’Reilly



Το υποσιτισμένο χέρι της μόλις ενός έτους Alassa Galisou ακουμπάει στο στόμα της μητέρας της Fatou Ousseini, στην πόλη Tahua της Νιγηρίας. Μια από τις χειρότερες ξηρασίες των τελευταίων ετών, μαζί με το ξέσπασμα επιδημίας πανούκλας, άφησε εκατομμύρια Νιγηριανούς χωρίς ένα πιάτο φαΐ. Τόσο τα Ηνωμένα Έθνη όσο και η διεθνής κοινότητα κατηγορήθηκαν για την αποτυχία τους να συνδράμουν τη Νιγηρία σε μια τόσο μεγάλης κλίμακας κρίση.

2011 - Jodi Bieber



Η 18χρονη Bibi Aisha τόλμησε να εγκαταλείψει τον σύζυγό της στην επαρχία Oruzgan στο Αφγανιστάν. Αποτέλεσμα ήταν να υποστεί ακρωτηριασμό των αυτιών και της μύτης, ως ένας είδος τιμωρίας για το αμάρτημά της. Μόλις στην ηλικία των 12 ετών, η Bibi δόθηκε μαζί με τη μικρότερη αδερφή της σε μια οικογένεια Ταλιμπάν ως μέρος μιας ανταλλαγής με σκοπό την επίλυση οικογενειακών διαφορών. Αφού παντρεύτηκε τον άντρα της οικογένειας, δεν άργησε να το σκάσει και να επιστρέψει στο σπίτι της παραπονούμενη ότι γινόταν δέκτης βίας. Έπειτα από εντολή του αρχηγού των Ταλιμπάν, μεταφέρθηκε σε ένα βουνό όπου της έκοψαν τα αυτιά και τη μύτη για να την τιμωρήσουν για την ατίμωση που υπέστη ο σύζυγός της. Στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε, αλλά διασώθηκε από την οργάνωση Women for Afghan Women και βρήκε στέγη σε ένα καταφύγιο της Καμπούλ. Κατόπιν ταξίδεψε στην Αμερική, όπου και υποβλήθηκε σε επανορθωτική επέμβαση.

2012 - Samuel Aranda



Η Fatima al-Qaws αγκαλιάζει στοργικά τον γιο της, ο οποίος έχει δεχτεί χημικά στη διαδήλωση κατά του απολυταρχικού προέδρου Αλί Αμπντουλάχ Σάλεχ στη Σαναά της Υεμένης. Τουλάχιστον 12 άτομα σκοτώθηκαν και 30 τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια των ταραχών. Ο Zayed παρέμεινε σε κώμα για δύο ημέρες, ενώ αργότερα συμμετείχε σε δύο ακόμα ταραχώδεις διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος.

2013 - Paul Hansen



Σφαγή στη Γάζα: Τα σώματα της 2χρονης Suhaib Hijazi και του μεγαλύτερου αδερφού της, Muhammad, ηλικίας 4 ετών, μεταφέρονται για την ταφή. Τα παιδιά σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια αεροπορικής επιδρομής από ισραηλινά αεροσκάφη στις 19 Νοεμβρίου, όταν το σπίτι τους κατεδαφίστηκε. Από την επίθεση σκοτώθηκε και ο πατέρας τους, Fouad, ενώ η μητέρα και τα τέσσερα αδέρφια τους τραυματίστηκαν σοβαρά. Το Ισραήλ σφυροκοπά τη Χαμάς ως απάντηση στη συνεχόμενη ρίψη πυραύλων από παραστρατιωτικές οργανώσεις…

Ειδική μνεία: 2005 - Γιάννης Κόντος



Ο έλληνας φωτογράφος Γιάννης Κόντος, του πρακτορείου Polaris, κέρδισε το πρώτο βραβείο του World Press Photo 2005 στην κατηγορία Contemporary Issues. Στη φωτογραφία του, ο 7χρονος Young Abu από τη Σιέρα Λεόνε κουμπώνει την μπλούζα του πατέρα του σε ένα στρατόπεδο ακρωτηριασμένων κοντά στην πόλη Freetown. Αντάρτες του επαναστατικού μετώπου τού έκοψαν και τα δύο χέρια όταν επιτέθηκαν στην πόλη το 1999. Ο ακρωτηριασμός ήταν ένα είδος «υπογραφής» των ανταρτών με σκοπό να σπείρει τον πανικό ανάμεσα στους εχθρούς.

Πηγή: http://www.newsbeast.gr