Οι ναυμαχίες που άλλαξαν τους κανόνες του παιχνιδιού

Μάχες στη θάλασσα που έκριναν πολέμους και τύχες λαών!Την ώρα που η τελική έκβαση των περισσότερων πολέμων κρίνεται στη στεριά, υπάρχουν ναυμαχίες που έκαναν τη διαφορά σε επίπεδο ιστορικού αντίκτυπου.

Κι έτσι δεν είναι σπάνιο η ιμπεριαλιστική μανία αυτοκρατοριών ολόκληρων να ανακόπτεται από καταστροφές στη θάλασσα, την ίδια ώρα που λαμπρά βασίλεια γονάτισαν από υδάτινα φιάσκο.

Δεν είναι βέβαια όλες οι μεγάλες και ξακουστές ναυμαχίες τελεσίδικες ως προς το αποτέλεσμά τους και την επίδραση στα πολεμικά τεκταινόμενα: η Ναυμαχία της Γιουτλάνδης, ας πούμε, η μεγαλύτερη θαλάσσια σύγκρουση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μικρό αντίκτυπο είχε στην πορεία και την εξέλιξη των φονικών μαχών.

Την ίδια ώρα, η σύγκρουση δύο και μόνο δύο πλοίων, του «USS Monitor» και του «CSS Virginia», κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου, άλλαξε για πάντα το πρόσωπο των θαλάσσιων μαχών σε επίπεδο στρατηγικής και τεχνολογίας!

Με αυτά υπόψη, πάμε να δούμε μια σειρά από ναυμαχίες που φιγουράρουν ως οι καλύτεροι υποψήφιοι για τις θαλάσσιες μάχες που άλλαξαν τη μοίρα πολέμων…

Η Ναυμαχία του Τσέζαπικ (5 Σεπτεμβρίου 1781)



Σχετικά μικρή σε κλίμακα, 24 γαλλικά πλοία αντιμέτωπα με 19 βρετανικά, η μάχη είχε τεράστιο αντίκτυπο στην αμερικανική ιστορία, καθώς επέτρεψε τη νίκη του Τζορτζ Ουάσιγκτον στο Γιορκτάουν τον Οκτώβριο. Παρά τις μικρής έκτασης συγκρούσεις, που άφησαν μια χούφτα πλοίων κατεστραμμένα και κάπου 500 ναύτες και από τις δύο πλευρές νεκρούς και τραυματίες, ο γαλλικός στόλος κατάφερε να τρέψει σε φυγή τον αγγλικό, με τον κόλπο να παραμένει έτσι σε γαλλικά χέρια και τον στρατηγό Cornwallis, που ήταν στρατοπεδευμένος έξω από το Γιορκτάουν, να μένει μόνος και αβοήθητος. Χωρίς εφόδια και τρόπο διαφυγής, ο βρετανός στρατηγός αναγκάστηκε έτσι να παραδοθεί στις γαλλο-αμερικανικές δυνάμεις. Χωρίς την επιτυχημένη ναυμαχία, η πορεία της αμερικανικής ανεξαρτησίας θα ήταν σαφώς διαφορετική, καθώς η ήττα στο Γιορκτάουν είναι που έπεισε τους αποικιοκράτες Βρετανούς να αποσυρθούν τελικά από τις κτήσεις τους στον Νέο Κόσμο έπειτα από 6 χρόνια σφοδρών συγκρούσεων. Ήταν η ναυμαχία που γέννησε ένα έθνος!

Η Ναυμαχία του Σαντιάγκο ντε Κούμπα (3 Ιουλίου 1898)



Σε μια από τις πρώτες ιστορικά συγκρούσεις με εξολοκλήρου μεταλλικά πλοία, η ισπανική αρμάδα καταστράφηκε από τον σχεδόν ισοδύναμο αμερικανικό στόλο, την ώρα που προσπαθούσε να εγκαταλείψει το λιμάνι. Τα σαραβαλιασμένα ισπανικά πλοία αποδείχτηκαν πολύ λίγα για τα δόντια των νεόκοπων αμερικανικών, με τον ισπανικό στόλο να μετρά πανωλεθρία: και τα έξι θωρακισμένα πλοία βυθίστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν και οι ισπανικές απώλειες σε άντρες ανήλθαν στις 323, την ώρα που οι Αμερικανοί έχασαν μόλις έναν. Τι έκανε λοιπόν τη συγκεκριμένη ναυμαχία τόσο σημαντική; Μα ότι είχε τεράστιες επιπτώσεις στην κατανομή των υπερδυνάμεων του πλανήτη! Η ναυμαχία ανάγκασε τους Ισπανούς όχι μόνο να συνθηκολογήσουν, δίνοντας έτσι τέλος στον βραχύβιο ισπανο-αμερικανικό πόλεμο, αλλά σήμανε και το τέλος των κονκισταδόρων ως παγκόσμιας δύναμης. Την ίδια στιγμή, με την άμεση κατάληψη του Πουέρτο Ρίκο και των Φιλιππίνων, η Αμερική μετατράπηκε σε αποικιακή αυτοκρατορία μέσα σε μια νύχτα!

Η Ναυμαχία της Βιρτζίνια (8 και 9 Μαρτίου 1862)



Εδώ μιλάμε για δύο μικρής έκτασης ναυμαχίες που δόθηκαν σε μια περίοδο 24 ωρών, αφορώντας αμφότερες το ίδιο πλοίο! Ήταν η θαλάσσια μάχη που άλλαξε για πάντα τις ναυμαχίες. Η πρώτη δόθηκε μεταξύ του θωρακισμένου πλοίου των δυνάμεων της Συνομοσπονδίας «CSS Virginia» και του στόλου των ξύλινων πλοίων της Ένωσης που είχαν μπλοκάρει το λιμάνι του Νόρφολκ της Βιρτζίνια (στα χέρια τότε των Νοτίων). Η πρώτη μάχη έκανε σαφές ότι η εποχή των ξύλινων πολεμικών πλοίων είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί, όταν το «Virginia» βύθισε στα γρήγορα δύο ξύλινα πλοία των Βορείων, καταστρέφοντας και μερικά ακόμα πριν αποσυρθεί χωρίς καν γρατσουνιά! Η επόμενη μέρα βέβαια δεν ήταν τέτοιος θρίαμβος: θέλοντας να αποτελειώσει το έργο του, την άρση του ναυτικού αποκλεισμού του Νόρφολκ δηλαδή, το «Virginia» βγήκε στα ανοιχτά με ορμή, συνάντησε όμως τη μεταλλική εκδοχή της Ένωσης, το χαλύβδινο «Monitor», δίνοντας έτσι υπόσταση στην πρώτη μάχη μεταξύ δύο εξολοκλήρου μεταλλικών σκαφών! Ο καινοτόμος μάλιστα σχεδιασμός του πλοίου των Βορείων με τα μόλις 2 κανόνια κατάφερε να εξισορροπήσει τη δύναμη πυρός των 12 κανονιών του «Virginia» και έπειτα από 3 ώρες εχθροπραξιών, η μάχη ανακηρύχθηκε ισοπαλία. Νίκη βέβαια σε σημασία για τους Βόρειους, καθώς το πλοίο της Συνομοσπονδίας δεν κατάφερε να απαλλάξει το λιμάνι από τον αποκλεισμό, δίνοντας το πάνω χέρι στην Ένωση. Ακόμα σημαντικότερο βέβαια ήταν το γεγονός ότι το μέταλλο απέδειξε την αξία του στις θαλάσσιες μάχες, μεταμορφώνοντας για πάντα το τοπίο των ναυμαχιών και στέλνοντας το ξύλο στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας…

Η Ναυμαχία των Στενών Τσουσίμα (27 και 28 Μαΐου 1905)



Σε μια από τις πλέον μονόπαντες μάχες του θαλάσσιου πολέμου, ο ρωσικός στόλος των 12 πολεμικών και 16 βοηθητικών πλοίων αποδεκατίστηκε από την ιαπωνική αρμάδα στα ανοιχτά της Κορέας. Με επικεφαλής τον θρυλικό ναύαρχο Τόγκο, οι ιαπωνικές δυνάμεις κατάφεραν να βυθίσουν τα 21 από τα 28 πλοία του τσάρου Νικολάου Β’ και να αιχμαλωτίσουν άλλα 7, κι αυτό χωρίς να χάσουν κανένα δικό τους! Η ντροπιαστική πανωλεθρία του ρωσικού στόλου της Βαλτικής έδωσε έτσι τέλος στον ρωσο-ιαπωνικό Πόλεμο, φέρνοντας ταπείνωση στην άλλοτε κραταιά ρωσική αυτοκρατορία, την ίδια στιγμή που αύξησε τη σφαίρα επιρροής των Ιαπώνων, σηματοδοτώντας την αρχή του τέλους της τσαρικής διακυβέρνησης. Ταυτοχρόνως, η εμφατική νίκη κατά των κραταιών Ρώσων έδωσε στον ιαπωνικό στρατό αισθήματα υπεροχής, τα οποία θα έβρισκαν διέξοδο στον επεκτατισμό της χώρας, εγκαινιάζοντας έτσι τη δική τους αυτοκρατορία στην Ασία…

Η Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ (21 Οκτωβρίου 1805)



Η μάχη που έκρινε λίγο-πολύ το ποιος θα ελέγχει πλέον τις θάλασσες παραμένει η εμφατικότερη νίκη του βρετανικού στόλου! Κάπου 33 βρετανικά πολεμικά, με ναύαρχο τον επίσης θρυλικό Οράτιο Νέλσον, συνέτριψαν τις ενωμένες και υπέρτερες ισπανικές και γαλλικές δυνάμεις στα ανοιχτά της Νότιας Ισπανίας, αιχμαλωτίζοντας τα μισά σχεδόν αντίπαλα πλοία και κάνοντας τα υπόλοιπα να τραπούν σε άτακτη φυγή. Κι όλα αυτά χωρίς να χάσουν ούτε ένα δικό τους. Η πανωλεθρία ανέκοψε την προέλαση του Βοναπάρτη προς την Αγγλία και εξασφάλισε το γεγονός ότι οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι, που θα διαρκούσαν για άλλα 10 χρόνια, θα δίνονταν πια αποκλειστικά σε ευρωπαϊκό χώμα. Η ναυμαχία αποθέωσε ταυτοχρόνως τον Νέλσον, ο οποίος πέθανε από τραύματα που δέχτηκε κατά τη διάρκεια της μυθικής σχεδόν ναυμαχίας, ως ορόσημο ανδρείας αλλά και ναυτικής καπατσοσύνης. Η Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ θεωρείται από τους ιστορικούς ως η σημαντικότερη σε σημασία θαλάσσια μάχη του 19ου αιώνα...

Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου (7 Οκτωβρίου 1571)



Η αποφασιστικής σημασίας μάχη που θα είχε αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή κατανομή δυνάμεων για αιώνες δόθηκε στα ανοιχτά του Πατραϊκού Κόλπου, μπροστά από τις νήσους Εχινάδες. Η ναυμαχία μεταξύ των συνασπισμένων δυνάμεων της Δύσης και των Οθωμανών αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της πρώιμης νεότερης περιόδου, ένα στρατιωτικό γεγονός δηλαδή που προσέλαβε διαστάσεις Σταυροφορίας στη συνείδηση του κόσμου, καθώς επρόκειτο για την τελευταία ίσως μεγάλη σύγκρουση μεταξύ της χριστιανικής Δύσης και του ισλαμικού κόσμου. Η δυτική Ιερή Ένωση, η συμμαχία δηλαδή των παπικών κρατών, της Ισπανίας, της Βενετίας, της Γένοβας, των Ιπποτών της Μάλτας και άλλων ιταλικών κρατιδίων, αναμετρήθηκε με τον παντοδύναμο μέχρι τότε οθωμανικό στόλο, κληροδότημα του τρομερού κουρσάρου Κοκκινογένη, σε μια μάχη που παραμένει από τις σημαντικότερες στην παγκόσμια ναυτική ιστορία. Παρά το γεγονός ότι οι δυνάμεις ήταν σχεδόν ισάξιες, η Ιερή Ένωση κατάφερε να βυθίσει και να αιχμαλωτίσει όχι λιγότερα από 187 οθωμανικά πλοία, να υποχρεώσει την τουρκική αρμάδα σε απώλειες 20.000 αντρών (νεκροί, τραυματίες και αιχμάλωτοι), να απελευθερώσει κάπου 10.000 χριστιανούς που χρησιμοποιούσαν οι Τούρκοι ως κωπηλάτες, κι όλα αυτά χάνοντας μόλις 17 πλοία! Η συντριπτική ήττα ήταν μάλιστα η πρώτη που μετρούσε ο οθωμανικός στόλος εδώ και αιώνες, με τις συνέπειες να είναι ηχηρότατες: ήταν το τέλος των βλέψεων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για ολοκληρωτική κυριαρχία στη Μεσόγειο και εδαφική επέκταση στην Ιταλία και τις ακτές της Γαλλίας και της Ισπανίας. Ταυτοχρόνως, σήμανε και την αρχή του τέλους μιας εποχής ηρωικής όπου η ναυτική ικανότητα και η μάχη σώμα με σώμα μετρούσε περισσότερο. Τα νέα και μεγάλα σκάφη που διέθετε ο στόλος της Ιερής Συμμαχίας, οι φοβερές και τρομερές γαλεάσσες με τη μεγάλη δύναμη κανονιών και πυροβόλων όπλων που έφεραν, απέδειξαν την ικανότητά τους σε συνθήκες ναυμαχίας και στη συνέχεια επιβλήθηκαν ως πολεμικά σκάφη απαραίτητα σε κάθε στόλο…

Η Ναυμαχία του Μίντγουεϊ (4-6 Ιουνίου 1942)



Η ιστορικότατη ναυμαχία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έδωσε την κυριαρχία του Ειρηνικού Ωκεανού στους Αμερικανούς, υποχρεώνοντας τον κατατροπωμένο και αποδεκατισμένο ιαπωνικό στόλο σε αμυντική πια λειτουργία, στερώντας κάθε βλέψη για περαιτέρω εδαφική κυριαρχία. Αν η έκβαση της ευαίσθητης αυτής μάχης ήταν διαφορετική, τότε πιθανότατα η διακυβέρνηση Ρούσβελτ να υποχρεωνόταν σε συνθηκολόγηση! Το ιδιαίτερο στοιχείο της εν λόγω θαλάσσιας μάχης ήταν ότι τον πρώτο λόγο είχαν τα μαχητικά και τα βομβαρδιστικά, αφήνοντας τους δύο στόλους να παλεύουν με τον εναέριο εχθρό και όχι μεταξύ τους! Οι αερομαχίες έφεραν τον όλεθρο στους Ιάπωνες: όχι μόνο δεν κατάφεραν να κατακτήσουν τη στρατηγικής σημασίας Νήσο του Μίντγουεϊ, αλλά σε διάστημα ενός τετάρτου της ώρας έχασαν τα τρία από τα τέσσερα αεροπλανοφόρα αλλά και τους καλύτερους πιλότους τους, δίνοντας έτσι οριστικό τέλος στα ιαπωνικά σχέδια για κατατρόπωση του αμερικανικού ναυτικού. Ήταν μάλιστα από τις λίγες μάχες του Β’ Παγκοσμίου που δεν είχαν οι ΗΠΑ την αριθμητική υπεροχή, με τον ναύαρχο Νίμιτς να διοικεί έναν στόλο σαφώς μικρότερο από τον ξακουστό ιαπωνικό. Το Μίντγουεϊ σήμανε το σημείο καμπής της μέχρι τότε ακατάσχετα νικηφόρας πορείας των Ιαπώνων στον Ειρηνικό, με τους ιστορικούς να το χαρακτηρίζουν το «Ελ Αλαμέιν του Ειρηνικού»!

Η υποβρύχια μάχη του Ατλαντικού (1939-1945)



Όταν ξέσπασε ο δεύτερος Μεγάλος Πόλεμος που έβλεπε ποτέ η οικουμένη τον Σεπτέμβριο του 1939, ο στόλος της ναζιστικής Γερμανίας δεν μπορούσε να αντιπαρατεθεί στο παντοδύναμο Βασιλικό Ναυτικό, οπότε ο Χίτλερ αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την ίδια ακριβώς τακτική που παραλίγο να έδινε τη νίκη στη Γερμανία κατά τον Α’ Παγκόσμιο: τον αποκλεισμό της Βρετανίας με τον στόλο των υποβρυχίων της. Κι έτσι τα ναζιστικά υποβρύχια άρχισαν να βυθίζουν τα εμπορικά πλοία των Βρετανών, για να γονατίσουν την οικονομία τους, γρηγορότερα απ’ όσο μπορούσαν να ξαναφτιαχτούν. Με την είσοδο ωστόσο των ΗΠΑ στο πολεμικό παιχνίδι και τη βιομηχανική τους ανωτερότητα, τα πράγματα δεν πήγαιναν πια καλά για τους χιτλερικούς. Παρά το γεγονός λοιπόν ότι τεράστιοι αριθμοί αμερικανικών πλοίων αποτραβήχτηκαν στον πυθμένα της θάλασσας, μέχρι το 1943 η αμερικανική βιομηχανική μηχανή, σε συνδυασμό πάντα με οπλικές τεχνολογίες κατά των υποβρυχίων, άρχισε να διεκδικεί βαρύτατο φόρο στα γερμανικά υποβρύχια. Μέχρι το 1944, οι απώλειες στα ναζιστικά υποβρύχια ήταν πια ανεπανόρθωτες και οι Γερμανοί είχαν χάσει τη μάχη της θάλασσας, κάτι που εξάλλου συνέβαινε πια και στη στεριά. Πριν δαμαστούν ωστόσο τα υποβρύχια του Χίτλερ, κατάφεραν να βυθίσουν περισσότερα από 3.000 πλοία, στέλνοντας στον βυθό περισσότερους από 14 εκατομμύρια τόνους εμπορεύματος, κάτι που ισοδυναμούσε με το 70% σχεδόν των συμμαχικών απωλειών στη θάλασσα! Όσο για το κόστος των Γερμανών, ήταν επίσης τραγικό: 800 σχεδόν υποβρύχια και 28.000 άντρες θάφτηκαν στα έγκατα των ωκεανών, κάτι που αντιστοιχούσε στο 75% των γερμανών ναυτικών. Αν δεν ανακοπτόταν η υποβρύχια απειλή των χιτλερικών, η έκβαση του Β’ Παγκοσμίου θα ήταν σαφώς διαφορετική…

Η Ναυμαχία του Ακτίου (2 Σεπτεμβρίου 31 π.Χ.)



Σε μια ναυμαχία κινηματογραφικών προδιαγραφών, ο ενωμένος στόλος του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας τα έβαλε με τον ρωμαϊκό στόλο του Γάιου Οκταβιανού των 300 σχεδόν γαλερών κοντά στην ελληνική πόλη του Ακτίου (απέναντι από την Πρέβεζα). Η ναυμαχία δεν θα έκρινε μόνο το ποιος θα κυβερνούσε τη Ρώμη, αλλά θα καθόριζε τον ρου της Ιστορίας για τους επόμενους 6 αιώνες, παραμένοντας μια από τις πλέον σημαντικές στρατιωτικά ναυμαχίες της καταγεγραμμένης ιστορίας. Οι δυνάμεις του Οκταβιανού κατατρόπωσαν όμως τον στόλο του μνηστήρα του ρωμαϊκού θρόνου και τον εγκαθίδρυσαν στο τιμόνι της Ρώμης ως τον αδιαφιλονίκητο και πανίσχυρο πια ηγεμόνα, τον πρώτο μάλιστα αυτοκράτορα της Ρώμης και πανίσχυρο κυρίαρχο του τότε γνωστού κόσμου! Ήταν η ναυμαχία που έδωσε τέλος στη ρωμαϊκή δημοκρατία και γέννησε τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, αναγκάζοντας Αντώνιο και Κλεοπάτρα να φύγουν από τον κόσμο ταπεινωμένοι και κατατροπωμένοι. Κι έτσι η μάχη που δόθηκε στον μικρό κόλπο της Δυτικής Ελλάδας έκρινε την πορεία ενός τεράστιου βασιλείου αλλά και μιας ολόκληρης εποχής, σηματοδοτώντας το πέρασμα από τους ελληνιστικούς χρόνους σε εκείνους της ρωμαϊκής εποχής…

Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας (22 Σεπτεμβρίου 480 π.Χ.)



Σε μια μάχη που έχει λάβει πια μυθολογικές διαστάσεις, ο μικρός ελληνικός στόλος τα έβαλε με τον διπλάσιο (ακόμα και τριπλάσιο, σύμφωνα με άλλες ιστορικές πηγές της εποχής) περσικό στα στενά μεταξύ της ελληνικής ενδοχώρας και της Σαλαμίνας και τον έτρεψε σε φυγή. Χάνοντας τον μισό του σχεδόν στόλο, ο αποθαρρυμένος Ξέρξης θα εγκατέλειπε την εκστρατεία στην Ελλάδα (μετά και τις χερσαίες ήττες βεβαίως), σε μια κίνηση που έσωσε τον ελληνικό πολιτισμό αλλά και την Ευρώπη ολόκληρη από την επέλαση των Περσών. Όπως έχει υποστηριχθεί συχνά, στην ιστορική προοπτική της η Ναυμαχία της Σαλαμίνας ήταν η μάχη στην οποία χρωστά η Δύση την υπόστασή της, καθώς αν έχαναν οι αρχαίοι Έλληνες, το μέλλον της Ευρώπης θα ήταν εντελώς διαφορετικό…

Πηγή: http://www.newsbeast.gr