Τοξική η σκόνη από την Αφρική

Σοκ προκαλούν νέες έρευνες Ελλήνων και ξένων επιστημόνων, οι οποίοι εντόπισαν μια ολόκληρη λίστα από επικίνδυνα βαρέα μέταλλα στην αφρικανική σκόνη, που «επισκέπτεται» τη χώρα μας ολοένα και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας του φαινομένου της ερημοποίησης που καταγράφεται στη Σαχάρα.

Σύμφωνα με μετρήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια του 2013 στην Αθήνα και τη Χαλκιδική, η σκόνη που ταξιδεύει από την Αφρική μεταφέρει στη χώρα μας δηλητηριώδεις ουσίες, όπως είναι ο μόλυβδος, ο ψευδάργυρος, το χρώμιο, το βανάδιο, το αρσενικό και το νικέλιο, σε περιεκτικότητες μάλιστα που κανείς δεν υπολόγιζε ότι θα ήταν τόσο μεγάλες.

Το ζήτημα προκαλεί τεράστια ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα για τις επιπτώσεις που έχει η μεταφορά της «τοξικής» αφρικανικής σκόνης στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον, καθώς η αφρικανική σκόνη εμφανίζεται πλέον σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ελλάδας, ενώ αναμένεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο στο μέλλον.

Μάλιστα, η αφρικανική σκόνη συσχετίζεται ήδη με τα προβλήματα υγείας του ελληνικού πληθυσμού, καθώς έχει παρατηρηθεί πως σε ημέρες με έντονες συγκεντρώσεις σκόνης αυξάνονται οι εισαγωγές στα νοσοκομεία με ασθενείς που αντιμετωπίζουν αναπνευστικά και καρδιολογικά προβλήματα.

Οι επιστήμονες δίνουν πλέον για πρώτη φορά την εξήγηση για τα αυξημένα επεισόδια εμφάνισης σκόνης στον ουρανό των χωρών της Μεσογείου, η οποία δεν είναι άλλη από την ερημοποίηση, που αποτελεί μία από τις πιο δραματικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Στη Σαχάρα, η ερημοποίηση προχωρά με ανυπολόγιστα ταχείς ρυθμούς, με αποτέλεσμα οι έρημες περιοχές να επεκτείνονται εις βάρος των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, αυξάνοντας τις ποσότητες της σκόνης που μπορεί να μεταφερθούν στην ατμόσφαιρα.

Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου Αθηνών, του Πανεπιστημίου της Καρλσρούης και του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, που συμμετέχουν στις έρευνες μέτρησης των επικίνδυνων ουσιών της αφρικανικής σκόνης, εκφράζουν τη βεβαιότητα ότι, λόγω της συνεχιζόμενης ερημοποίησης, η μεταφερόμενη σκόνη θα αυξάνεται σε ετήσια βάση.

«Οι έρευνες διεθνών οργανισμών δείχνουν ότι στη Σαχάρα περίπου 2.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης ερημοποιούνται ετησίως. Πρόκειται για μια έκταση σχεδόν όσο το 20% της Ελλάδας.

Αυτό είναι αδύνατον να μην έχει αποτέλεσμα την αύξηση της αφρικανικής σκόνης που μεταφέρεται στην περιοχή της Μεσογείου αλλά και αλλού», αναφέρει ο καθηγητής του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθανάσιος Γκοντελίτσας.

«Βόμβα» για την υγεία

Οι αυξημένες συγκεντρώσεις της αφρικανικής σκόνης, αλλά και οι επικίνδυνες ουσίες που περιέχει, έχουν ήδη προκαλέσει συνέπειες στη δημόσια υγεία. «Κάθε φορά που υπάρχουν μεγάλες συγκεντρώσεις σκόνης, αυξάνονται οι εισαγωγές στα νοσοκομεία.

Στην Κρήτη, έχει καταγραφεί αύξηση των εισαγωγών για αναπνευστικά και καρδιολογικά προβλήματα, ενώ στην Αθήνα σημειώνεται αύξηση στις νοσοκομειακές εισαγωγές για παιδικό άσθμα και αρρυθμίες.

Θα ολοκληρώσουμε και θα παρουσιάσουμε τον ακριβή συσχετισμό σκόνης και εισαγωγών σε νοσοκομεία, τους επόμενους μήνες», δηλώνει ο καθηγητής Κλιματολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών, Παναγιώτης Νάστος.

Οι μετρήσεις για την ποιότητα της αφρικανικής σκόνης που μεταφέρεται στη χώρα μας έγιναν τον Απρίλιο του 2013. Εκτός από τα φυσικά στοιχεία που συγκροτούν τη σκόνη της ερήμου, οι επιστήμονες εντόπισαν και χημικές ουσίες που παράγονται από την ανθρωπογενή δραστηριότητα, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν μεγάλα προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία.

Συγκεκριμένα, σε επεισόδια μεγάλης εμφάνισης σκόνης στην ατμόσφαιρα της Αθήνας, σε κάθε γραμμάριο σκόνης βρέθηκαν 173 μgr μολύβδου, 60 μgr ψευδάργυρου, 10 μgr χρωμίου και 6 μgr βαναδίου.

Την ίδια περίοδο στη Χαλκιδική, οι μετρήσεις έδειξαν ότι σε κάθε γραμμάριο σκόνης υπήρχε πολύ υψηλή περιεκτικότητα ψευδάργυρου, της τάξεως των 221 μgr, ενώ ο μόλυβδος μετρήθηκε στα 20 μgr, το χρώμιο στα 5 μgr και το βανάδιο στα 12 μgr.

«Οι αλλαγές στην περιεκτικότητα των βαρέων μετάλλων ανά περιοχή ενδεχομένως να οφείλονται στη φορά των ανέμων. Σε κάθε περίπτωση, το φαινόμενο της αφρικανικής σκόνης είναι κάτι που ειδικά στην Ελλάδα έχουμε αρχίσει να ερευνούμε διεξοδικά μόλις τα τελευταία χρόνια.

Το σίγουρο είναι ότι οι μετρήσεις που έχουμε κάνει αποδεικνύουν την ύπαρξη των επικίνδυνων βαρέων μετάλλων στις μάζες σκόνης που μεταφέρονται στη Μεσόγειο και τη χώρα μας», δηλώνει ο Αθ. Γκοντελίτσας.

Οι πηγές των ρύπων

Οι αιτίες για την ύπαρξη των βαρέων μετάλλων στη φυσική σκόνη που προέρχεται από τη Σαχάρα είναι πολλαπλές και, σύμφωνα με τους επιστήμονες, οφείλονται στην αύξηση της ρυπογόνου δραστηριότητας στις χώρες της βορείου Αφρικής.

«Τα προηγούμενα χρόνια είχαμε τους βομβαρδισμούς της Λιβύης, που φαίνεται ότι συνέβαλαν στην παραγωγή των επικίνδυνων ρύπων.

Επιπλέον, υπάρχουν πόλεις, όπως το Κάιρο, με μεγάλη ατμοσφαιρική ρύπανση, ενώ στη βόρεια Αφρική έχει αυξηθεί πολύ η κυκλοφορία οχημάτων, αλλά και οι χωματερές, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις καίγονται απελευθερώνοντας στην ατμόσφαιρα επικίνδυνους ρύπους», συμπληρώνει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η αύξηση των επεισοδίων συγκέντρωσης της σκόνης στην Ελλάδα αναμένεται να έχει τεράστιες επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών καθώς, σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι επικίνδυνες ουσίες φτάνουν στη χώρα μας σε ένα μέγεθος που κάνει εύκολη την είσοδό τους στον ανθρώπινο οργανισμό.

«Οι επιπτώσεις από την αύξηση της αφρικανικής σκόνης στην ατμόσφαιρα είναι σίγουρα αρνητικές. Ταξιδεύοντας πολλά χιλιόμετρα, αυτό που φτάνει τελικά στην Ελλάδα είναι τα πολύ μικρότερα σωματίδια σκόνης, διαμέτρου από δύο έως το πολύ τέσσερα μικρόμετρα.

Ετσι, τα σωματίδια αυτά με τις επικίνδυνες ουσίες ενδέχεται να εισέλθουν πολύ εύκολα στο αναπνευστικό σύστημα ενός ανθρώπου», αναφέρει ο Νίκος Μιχαλόπουλος, διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Στην Ελλάδα, οι μετεωρολόγοι μετρούν τις συγκεντρώσεις της μόλις την τελευταία δεκαετία, εξαιτίας της αύξησης των συγκεντρώσεων που έχει παρατηρηθεί.

«Τα στοιχεία που προκύπτουν από το 2004 που μετρούμε τα σχετικά επεισόδια δείχνουν ότι η σκόνη παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα, όμως εμφανίζει αυξομειώσεις ανά τα χρόνια.

Στην ουσία, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ρυθμιστής για τη συγκέντρωση της αφρικανικής σκόνης είναι ο άνεμος», προσθέτει ο Νίκος Μιχαλόπουλος, επισημαίνοντας ότι βασικός αποδέκτης της αφρικανικής σκόνης είναι οι περιοχές της νότιας Ελλάδας.

«Η σκόνη συγκεντρώνεται πλέον πολύ συχνά σε Πελοπόννησο, η πιο επιβαρυμένη περιοχή της χώρας μας όμως είναι η Κρήτη. Εκεί είχαμε και το μεγαλύτερο επεισόδιο που έχουμε μετρήσει μέχρι σήμερα.

Το 2006 στον σταθμό της Φοινοκαλιάς, μέσα σε ένα κυβικό μέτρο ατμόσφαιρας, είχαν μετρηθεί μέχρι και 2.500 μικρογραμμάρια σκόνης.

Για να αντιληφθείτε πόσο μεγάλη είναι αυτή η συγκέντρωση, στα πρόσφατα επεισόδια αφρικανικής σκόνης στην Αθήνα, που εκτονώθηκαν μέσω της λασποβροχής, οι συγκεντρώσεις δεν ξεπερνούσαν τα 300 μικρογραμμάρια», καταλήγει ο διευθυντής τους Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.


Πηγή: http://www.real.gr