Αρτηριακή υπέρταση: Διάγνωση της νόσου

Θα ξεκινήσω αναφέροντας την εύλογη ερώτηση ενός ασθενούς μου, που επισκέφτηκε το ιατρείο πριν μερικές ημέρες:

«Χθες μέτρησα την πίεσή μου και βρήκα ότι είχα 15 με 9. Τις τελευταίες ημέρες έχω λίγο πονοκέφαλο. Είμαι υπερτασικός; Γιατρέ φοβάμαι το εγκεφαλικό.»

Καταρχήν πρέπει να τονίσουμε ότι κατά τη διάρκεια της ημέρας η αρτηριακή πίεση του ανθρώπου έχει συνεχείς διακυμάνσεις ανάλογα με την σωματική του δραστηριότητα, τη θέση του σώματός του καθώς και την ψυχική του κατάσταση. Λόγου χάρη, διαφορετική αρτηριακή πίεση έχουμε όταν είμαστε ξαπλωμένοι και άλλη όταν ανεβαίνουμε μια σκάλα.





Στην εικόνα βλέπουμε την 24ωρη καταγραφή της αρτηριακής πίεσης (Holter πιέσεως) ενός μη υπερτασικού ατόμου με μέγιστη καταγεγραμμένη πίεση το 17,5 με 8 και ελάχιστη κατά τη διάρκεια του ύπνου το 9,5 με 6 . Το άτομο αυτό, σε μια τυχαία μέτρηση κατά τη διάρκεια της ημέρας, με το προσωπικό του πιεσόμετρο, θα μπορούσε να βρει οποιαδήποτε τιμή. Ποια είναι λοιπόν η πραγματική του πίεση; Πώς γίνεται η διάγνωση της αρτηριακή υπέρτασης;

Εδώ πρέπει να κατανοήσουμε ότι η αρτηριακή πίεση που πρέπει να αναζητούμε και να θεραπεύουμε είναι η «πίεση ηρεμίας» και όχι η πίεση που μετράμε μια οποιαδήποτε στιγμή.. Για να θεωρήσουμε ότι ένα άτομο βρίσκεται σε ηρεμία, πρέπει να είναι καθιστό για τουλάχιστον 5 λεπτά, ήρεμο ψυχικά και σωματικά, χωρίς να έχει κανένα σύμπτωμα. Αν κάποιος σηκωθεί να πάρει το πιεσόμετρο του και ένα συνεχεία μετρήσει άμεσα την πίεσή του, αυτή η πίεση δεν είναι ηρεμίας. Επίσης αντιλαμβανόμαστε ότι αν έχει κάποιος πονοκέφαλο και μετρήσει 15 πίεση, η μέτρηση αυτή δεν αντιπροσωπεύει την πίεση ηρεμίας , διότι βιώνει ένα σύμπτωμα, το οποίο του προκαλεί σωματικό και ενδεχομένως και ψυχικό stress.

Απαντώντας λοιπόν στον ασθενή μου του είπα ότι επειδή βρήκε μια τιμή στο 15 κατά τη διάρκεια του πονοκεφάλου δεν σημαίνει ότι είναι υπερτασικός. Βέβαια χρειάζεται μια παρακολούθηση με μετρήσεις σε ηρεμία για να δούμε αν θα επαναληφθεί η συγκεκριμένη μέτρηση. Το αν η αρτηριακή πίεση στα επίπεδα του 15 με 9 προκαλεί πονοκέφαλο η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Το αντίθετο μπορεί να ισχύει, η υπέρταση όμως σε αυτά τα επίπεδα είναι τελείως συμπτωματική. Η επόμενη ενέργεια που έκανα, ήταν να διαπιστώσω αν μετράει την πίεσή του σωστά. Η μη σωστή εφαρμογή της περιχειρίδας ή ο λάθος τρόπος μέτρησης είναι ένα πολύ συχνό αίτιο λανθασμένων μετρήσεων.

Η τεχνική μέτρησης έχει ως εξής:

Εφαρμόζουμε την περιχειρίδα γύρω από τον βραχίονα του ασθενούς με τα σωληνάκια του αέρα να περνούν πάνω στην πρόσθια επιφάνεια του πήχη. Η περιχειρίδα δεν πρέπει να εκτείνεται μέχρι τον αγκώνα, ο οποίος πρέπει να είναι τελείως ελεύθερος. Το χέρι του εξεταζόμενου ανυψώνεται στο επίπεδο της καρδιάς του. Έτσι αν ο ασθενής κάθεται, ο αγκώνας του στηρίζεται τεντωμένος πάνω σε ένα τραπέζι.

 
Λάθος τεχνική. Αν και ο εξεταστής προσπαθεί να υποστηρίξει το χέρι του ασθενούς, αυτό το κάνει με λάθος τρόπο. Επιπρόσθετα το χέρι του ασθενούς διατηρείται σε χαμηλό σημείο.

 
Λάθος τεχνική. Ο κώδωνας του στηθοσκοπίου έχει τοποθετηθεί κάτω από την περιχειρίδα



Σωστή τεχνική. Ο εξεταστής υποστηρίζει σωστά το χέρι του ασθενούς, το οποίο έχει ανυψωσει μέχρι το επίπεδο της καρδιάς του και το στηθοσκόπιο είναι ελευθερο εκτός της περιχειρίδας

 
Σωστή τεχνική. Το χέρι του ασθενούς υποστηρίζεται πλήρως.

Ακουμπάμε το στηθοσκόπιο πάνω στην πρόσθια επιφάνεια του αγκώνα ανάμεσα από τα σωληνάκια της περιχειρίδας, φουσκώνουμε την περιχειρίδα μέχρι το 200 και ακούμε προσεκτικά. Αν ακούγεται ο παλμός του ασθενούς, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να φουσκώσουμε την περιχειρίδα μέχρι το 240. Αρχίζουμε να ξεφουσκώνουμε την περιχειρίδα αργά. Σε περίπτωση που ο ασθενής είναι βραδυκαρδικός το ταχύ ξεφούσκωμα της περιχειρίδας θα έχει ως συνέπεια η μετρούμενη πίεση να είναι μικρότερη από την πραγματική.

Ενώ αρχικά ακούμε σιγή από το στηθοσκόπιο, μειώνοντας την πίεση στην περιχειρίδα, κάποια στιγμή θα αρχίσουμε να ακούμε τον παλμό του ασθενούς. Σημειώνουμε την ένδειξη του πιεσομέτρου. Η τιμή αυτή αποτελεί την μεγάλη πίεση (συστολική πίεση). Συνεχίζουμε να ξεφουσκώνουμε την περιχειρίδα. Σε λίγο ο παλμός που ακούμε σταματάει. Η ένδειξη στο πιεσόμετρο εκείνη τη στιγμή αποτελεί την μικρή πίεση (διαστολική πίεση).

Άλλο λάθος που μπορεί να γίνει κατά τη μέτρηση είναι να τοποθετήσουμε το στηθοσκόπιο κάτω από την περιχειρίδα. Αυτό πέρα από τον πόνο που θα προκαλέσει στον ασθενή μπορεί να έχει σαν συνέπεια να μετρήσουμε μια ασυνήθιστα υψηλή αρτηριακή πίεση που θα είναι ψευδής. Αυτό διότι μπορεί να τύχει το στηθοσκόπιο να μεταβιβάσει την πίεση της περιχειρίδας σε διαφορετικό σημείο από την αρτηρία η οποία να παραμείνει ασυμπίεστη.

Άλλο ένα λάθος που γίνεται είναι η τοποθέτηση της περιχειρίδας πάνω από τα ρούχα. Στην περίπτωση αυτή ειδικά αν ο ασθενείς φοράει κάποιο πουλοβερ, η μέτρηση μπορεί να είναι υψηλότερη της πραγματικής.



Σε περίπτωση μέτρησης με ηλεκτρονικό πιεσόμετρο πρέπει να προσέξουμε να είναι καλής ποιότητας, το χέρι του ασθενούς πρέπει να υποστηρίζεται πχ να είναι πάνω σε ένα τραπέζι και ο αισθητήρας της συσκευής που η θέση του οποίου υποδεικνύεται στην περιχειρίδα με ένα βέλος πρέπει να είναι στην πρόσθια επιφάνεια του αγκώνα.

Ακόμη όμως και να μετρήσουμε με σωστή τεχνική την αρτηριακή πίεση του ασθενούς, αυτή μπορεί να μην είναι η πραγματική του πίεση. Ας δούμε για πιο λόγο:

Α) Ψευδοϋπέρταση: Σε ηλικιωμένα άτομα με προχωρημένη αρτηριοσκλήρυνση, οι αρτηρίες τους επειδή είναι πρακτικά ασυμπίεστες, το πιεσόμετρο δείχνει μια πολύ υψηλή πίεση που είναι ψευδής.

Β) Υπέρταση της λευκής μπλούζας: Κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι δεν είναι υπερτασικοί τείνουν όταν βρίσκονται μπροστά στον ιατρό ή μπροστά στο … πιεσόμετρό τους να στρεσάρονται και να ανεβάζουν πίεση.

Γ) Συγκεκαλυμμένη υπέρταση. Είναι το ακριβώς αντίθετο από την υπέρταση της λευκής μπλούζας. Ο ασθενής είναι υπερτασικός λόγω του στρες που υποβάλλεται στο σπίτι του ή στον εργασιακό χώρο αλλά μπροστά στον ιατρό εμφανίζεται να έχει χαμηλή πίεση

Δ) Μέτρηση στο λάθος χέρι. Σε ορισμένους ασθενείς η πίεση στα δύο χέρια διαφέρει. Αυτό συμβαίνει συνήθως για ανατομικούς λόγους που έχουν να κάνουν με τις γωνίες που σχηματίζουν τα αγγεία του χεριού κατά την έκφυσή τους από την κεντρική αρτηρία του σώματος την αορτή, στη διαφορετική τους διάμετρο ή την πιθανή συμπίεσή του από γειτονικές ανατομικές δομές. Για το λόγο αυτό όλοι οι ασθενείς πρέπει να μετρήσουν τουλάχιστον για μία φορά την αρτηριακή τους πίεση και στα δύο χέρια. Σε περίπτωση που διαφέρει θα τη μετράνε στο εξής από το χέρι που δείχνει την μεγαλύτερη.

 
Holter πιέσεως. Το holter τοποθετείται στη ζώνη του ασθενούς. Από το μηχάνημα βγαίνει ένας ελαστικός σωλήνας μικρής διαμέτρου που καταλήγει στην περιχειρίδα. Στην διάρκεια του 24 ωρού μπορεί να πάρει περίπου στις 100 μετρήσεις, σε συνδυασμό με μέτρηση της καρδιακής συχνότητας. Με τον τρόπο αυτό έχουμε μια έγκυρη διάγνωση για την υπέρταση.

Όπως βλέπουμε η διαπίστωση του αν ένας άνθρωπος έχει υπέρταση είναι μία πρόκληση που απαιτεί την παρέμβαση του εξειδικευμένου ιατρού συχνά με την χρήση ειδικών οργάνων. Ένα τέτοιο όργανο είναι το holter πιέσεως. Αυτό τοποθετείται στον ασθενή και παίρνει μετρήσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα όλο το 24ωρο. Την επόμενη ημέρα ο ιατρός μεταφέρει τα δεδομένα στον ηλεκτρονικό του υπολογιστή και μελετάει την διακύμανση της αρτηριακής πίεσης στη διάρκεια της ημέρας και της νύχτα. Ειδικά για τη νύχτα, η καταγραφή της πίεσης την ώρα του ύπνου μπορεί να έχει σημαντικά συμπεράσματα που να μας δείξουν αν έχουν πάθει βλάβη και τα όργανα με τα οποία ο ίδιος ο οργανισμός αντιλαμβάνεται την πίεσή του (τασεοϋποδο-χείς). Μάλιστα οι υψηλές τιμές της αρτηριακής πίεσης κατά τον ύπνο, μπορούν να προβλέψουν μελλοντικές επιπλοκές λόγω της υπέρτασης ή να μας οδηγήσουν σε αναζήτηση άλλων αιτιών υπέρτασης όπως άπνοιες στον ύπνο. Το Holter πιέσεως, μια χρήσιμη μα δαπανηρή εξέταση για τα προηγούμενα έτη, τώρα διατίθεται σε ιδιαίτερα προσιτές τιμές


Πηγή: http://blog.nowdoctor.gr