Μουσικοθεραπεία και Ψυχική Υγεία: Οι κρίσιμες γνώσεις

Υπό την επιμέλεια της διακεκριμένης μουσικοθεραπεύτριας Ευαγγελίας Παπανικολάου παρατίθενται οι κρίσιμες πληροφορίες που ορίζουν την σχέση μουσικοθεραπείας και ψυχικής υγείας. Ας γίνουν αντιληπτές από τον αναγνώστη ως το πρώτο απαραίτητο στάδιο μύησης. Με τίτλο ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ξεδιπλώνονται ως ακολούθως:

Η μουσικοθεραπεία είναι μια θεραπευτική προσέγγιση η οποία κερδίζει ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον πολλών ανθρώπων και ιδιαίτερα επαγγελματιών και επιστημόνων από το χώρο της υγείας και των παιδαγωγικών. Σήμερα, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν τη μουσικοθεραπεία ως θεραπευτικό τρόπο αντιμετώπισης, ενώ στις περισσότερες προηγμένες χώρες του εξωτερικού η μουσικοθεραπεία είναι οργανωμένο επάγγελμα, εδραιωμένο άρτια μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο των επαγγελμάτων υγείας. Πρόκειται για μια σύγχρονη ειδικότητα για την άσκηση της οποίας απαιτούνται πανεπιστημιακές σπουδές ώστε να αποκτηθεί η εξειδικευμένη τεχνική και θεωρητική γνώση, αφού απαιτείται σύνθετη γνώση της μουσικής (τεχνικές/εξειδικευμένες χρήσεις της μουσικής) κλινικές και θεωρητικές σπουδές (κλινική και αναπτυξιακή ψυχολογία, ψυχιατρική, νευρολογία, ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις), βιωματικά εργαστήρια και κλινική πρακτική, προσωπική ανάλυση και εποπτεία.

Η μουσικοθεραπεία γίνεται με δύο βασικούς τρόπους, είτε παίζοντας μουσική την οποία αυτοσχεδιάζουμε (διαδραστική ή εκφραστική μουσικοθεραπεία), είτε ακούγοντας (δεκτική). Στοχεύει στο να δημιουργήσει δυνατότητες ή/και να αποκαταστήσει λειτουργίες, έτσι ώστε ο άνθρωπος να επιτύχει μια καλύτερη ποιότητα ζωής μέσω της πρόληψης, της αποκατάστασης και της θεραπείας. Πιο συγκεκριμένα, μέσω της συναισθηματικής έκφρασης, της επικοινωνίας εναλλακτικής του λόγου ή ακόμα και της κίνησης, στοχεύει να επιφέρει αλλαγές σε τομείς όπως η ψυχική διάθεση, διανοητικές και γνωστικές λειτουργίες, οι κινητικές δεξιότητες, οι κοινωνικές δεξιότητες και να παρέχει υποστήριξη στη βελτίωση οργανικών παθήσεων, αλλά και να προσφέρει στην τόνωση της δημιουργικότητας και την προσωπική βελτίωση.

Όταν η μουσικοθεραπεία εντάσσεται στην ψυχική υγεία, αποκτά μια ψυχοθεραπευτική χροιά (μουσικο-ψυχοθεραπεία) η οποία εμπερικλείει όλες εκείνες τις χρήσεις της μουσικής όπου ο πρωταρχικός στόχος είναι στο να βοηθάμε τους ανθρώπους να βρίσκουν νόημα και ψυχική πληρότητα μέσα από τη μουσική που δημιουργούνε ή ακούνε, εστιάζοντας σε ανθρώπινα ατομικά συναισθήματα, προσωπική ικανοποίηση, επίγνωση, διαπροσωπικές σχέσεις, και πνευματικότητα ως κύριους στόχους βελτίωσης και αλλαγής.

Η αναλυτική σκέψη, η εμπειρική προσέγγιση και η συστηματική, ποσοτική και ποιοτική έρευνα κρίνονται ως απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της επιστήμης της μουσικοθεραπείας, και έχουν συμβάλει τα μέγιστα στην αναγνώριση και ουσιαστική συνεισφορά της στο χώρο της ψυχικής και σωματικής υγείας. Σήμερα, η μουσικοθεραπεία παγκόσμια συμβάλλει σε κλινικό, ερευνητικό και θεωρητικό επίπεδο σε τομείς όπως η ψυχιατρική και η ψυχική υγεία, η νευρολογία, η ογκολογία και η ανακουφιστική φροντίδα, η παιδιατρική, αλλά και σε άλλους ιατρικούς κλάδους όπως στην περιγεννητική ψυχολογία, την καρδιολογία, ή την χρόνια νοσηλεία, είτε ως πρωταρχική είτε ως συμπληρωματική παρέμβαση στην ποιότητα υγείας των ασθενών, με καταγεγραμμένα, εμπειρικώς τεκμηριωμένα αποτελέσματα από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Επιπλέον, έχει τεράστια προσφορά σε παιδαγωγικούς τομείς, και ειδικότερα στην ειδική αγωγή αλλά και σε μη-κλινικά πλαίσια, υγιείς πληθυσμούς και για όλες τις ηλικίες.

Το εύρος των εφαρμογών οφείλεται στην έμφυτη κλίση που έχουμε ως άνθρωποι να αντιδρούμε και να ανταποκρινόμαστε στη μουσική και τα ακούσματα, και γιαυτό η μουσικοθεραπεία απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες, από βρέφη έως υπερήλικες. Ανάλογα το θεραπευτικό αίτημα, μπορεί να εφαρμοστεί με διαφορετικούς τρόπους και τεχνικές. Η μουσικοθεραπεία με μουσικά όργανα είναι δημοφιλής επειδή είναι μια δυναμική δραστηριότητα που συνδυάζει την προσωπική δημιουργία και το συμβολικό παιχνίδι, ενώ οι μορφές μουσικοθεραπείας που στηρίζονται στη μουσική ακρόαση (όπως η μουσικοθεραπεία Guided Imagery & Music) προσφέρουν τρόπους βαθύτερης προσωπικής διερεύνησης και αυτογνωσίας. Ανάλογα με τους στόχους, την ηλικία και την προτίμηση, ο θεραπευτής θα επιλέξει τον πιο κατάλληλο τρόπο αντιμετώπισης, πολλές φορές και μέσα από ένα συνδυασμό τεχνικών.

Στην Κύπρο αντίστοιχα, η μουσικοθεραπεία αρχίζει να εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια, χάρη στους ειδικευμένους μουσικοθεραπευτές οι οποίοι έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές τους στο εξωτερικό, επιστρέφουν για να κάνουν την εμφάνιση τους τόσο στην «αρένα» της ψυχικής και σωματικής αγωγής αλλά και της ειδικής παιδαγωγικής. Ως επάγγελμα η μουσικοθεραπεία στην Κύπρο δεν είναι ακόμα πλήρως εδραιωμένη, εν μέρει διότι το επάγγελμα δεν προστατεύεται ακόμα από νομοθετικό πλαίσιο. Ο Σύνδεσμος Μουσικοθεραπείας Κύπρου ως οργανωμένο σύνολο επαγγελματιών βρίσκεται σε διαδικασία προώθησης θέσπισης νομοθεσίας που θα διέπει το επάγγελμα του μουσικοθεραπευτή στην Κύπρο.

O Σύνδεσμος Μουσικοθεραπείας Κύπρου, από την ίδρυση του το 2010, προωθεί το γνωστικό αντικείμενο της μουσικοθεραπείας μέσω του κλινικού έργου των ειδικευμένων θεραπευτών, και μέσω παρουσιάσεων και διαλέξεων. Με αυτό τον τρόπο, συμβάλλει στη μεγαλύτερη εξοικείωση του κοινού σχετικά με το ρόλο και τις εφαρμογές της μουσικοθεραπείας σε διάφορα πλαίσια ως καινοτόμος θεραπευτική μέθοδος.

*ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Με αφορμή μια σειρά δράσεων για την ενημέρωση και τη συνεχιζόμενη, ποιοτικά εξειδικευμένη εκπαίδευση στη μουσικοθεραπεία, ο Σύνδεσμος Μουσικοθεραπείας Κύπρου ξεκινάει για πρώτη φορά εκπαιδευτικό πρόγραμμα εξειδίκευσης στο πιο γνωστό μοντέλο δεκτικής μουσικοθεραπείας, τη μέθοδο Guided Imagery & Music (GIM). Η μουσικοθεραπεία GIM έχει πολλές εφαρμογές στην ψυχική υγεία, χρήσιμη σε όσους επαγγελματίες δουλεύουν με ενήλικες ή εφήβους, ατομικά ή και σε ομάδες.

Το πρόγραμμα γίνεται σε συνεργασία με το European GIM Training Program ενώ φιλοξενείται στο χώρο του Κέντρο Κοινωνικών δραστηριοτήτων, του Πανεπιστημίου Κύπρου. Προσκεκλημένη εισηγήτρια του προγράμματος είναι η κ. Ευαγγελία Παπανικολάου, μουσικοθεραπεύτρια και θεραπεύτρια GIM, γνωστή στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη για την κλινική και εκπαιδευτική της δράση στον τομέα της μουσικοθεραπείας. Η κ. Παπανικολάου είναι συνεργάτης της Μονάδας Εφηβικής υγείας (Β’ Παιδιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών), καθηγήτρια μουσικοθεραπείας στο Hellenic American University, συντονίστρια εκπαιδεύτρια στο European GIM Training Program και ιδρυτική πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου Μουσικοθεραπευτών (ΕΣΠΕΜ).

To πρώτο εισαγωγικό σεμινάριο είναι ανοιχτό για όλους όσους ενδιαφέρονται για τη μουσικοθεραπεία, ενώ η ολοκληρωμένη εκπαίδευση απευθύνεται σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας (ψυχιάτρους, ψυχολόγους, ψυχοθεραπευτές, θεραπευτές μέσω τεχνών, συμβούλους, κλπ) που ενδιαφέρονται να εντάξουν τη μέθοδο GIM στη δουλειά τους.

Περισσότερες πληροφορίες για τη μέθοδο μουσικοθεραπείας GIM θα βρείτε στη σελίδα www.gimtherapy.eu ενώ υπεύθυνη επικοινωνίας για τη διοργάνωση της Κύπρου είναι η κ Χριστιάνα Κουτσουπίδου, Μουσικοθεραπεύτρια.

Επικοινωνία: cy.musictherapy@gmail.com, 99-493347

Πηγή: http://www.cybc.com.cy