Ορθορεξία: Μια νέα διατροφική διαταραχή

Ο Π. πάντα ενδιαφερόταν για τη σωστή και υγιεινή διατροφή. Τους τελευταίους μήνες όμως έχει αποκτήσει μια εμμονή με το να διατρέφεται μόνο με βιολογικά προϊόντα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην βγαίνει πια για φαγητό με τους φίλους του, να αρνείται επίμονα τα κεράσματα που του προσφέρουν και να αποκλείει ολοένα και περισσότερες τροφές από το διαιτολόγιό του.

Τα τελευταία χρόνια λόγω της κατακόρυφης αύξησης της πληροφόρησης που δεχόμαστε, έχουν αυξηθεί και οι ευκαιρίες να μάθουμε περισσότερα για τη διατροφή μας. Ρεπορτάζ, επιστημονικά άρθρα και βιβλία μας πληροφορούν για το πώς να διατρεφόμαστε υγιεινά αλλά και για τους διάφορους διατροφικούς κινδύνους. Πόσο εύκολο είναι όμως να κρατήσουμε μια ισορροπημένη στάση απέναντι σε αυτόν τον όγκο πληροφοριών; Υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιος χάνει το μέτρο και αρχίζει να παθιάζεται υπερβολικά με την υγιεινή διατροφή του;

Η ορθορεξία είναι μια διαταραγμένη διατροφική συμπεριφορά που δεν είναι επίσημα αναγνωρισμένη από τα διαγνωστικά εγχειρίδια. Ωστόσο αποτελεί μια παθολογική κατάσταση που πλήττει όλο και περισσότερους ανθρώπους. Προτάθηκε από τον Αμερικανό γιατρό Bratman το 1997 και αφορά την παθολογική εμμονή με την ορθότητα των τροφών που καταναλώνει ένα άτομο.

Ο ορθορεξικός αρχίζει να περιορίζει το εύρος των τροφών που περιλαμβάνει στη διατροφή του αποκλείοντας τροφές που κρίνει (είτε υπάρχει επιστημονική βάση είτε όχι) ότι δεν κάνουν καλό στην υγεία του. Συνήθως αποκλείονται τροφές με συντηρητικά, πολλά λιπαρά ή υδατάνθρακες ή τροφές τυποποιημένες, επεξεργασμένες ή μαγειρεμένες με τρόπο ανθυγιεινό.

Οι επιπτώσεις της ορθορεξίας αφορούν και τη σωματική και την ψυχική υγεία.

Ενδέχεται το άτομο που πάσχει να αρχίσει πλέον να υποσιτίζεται και να λείπουν από το διαιτολόγιό του απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, ενώ δε σπανίζει και η υπερβολική απώλεια βάρους. Στο ψυχολογικό επίπεδο, ο ορθορεξικός νιώθει μια εμμονή με τις διατροφικές του επιλογές και αναλώνει δυσανάλογο χρόνο και σκέψη για αυτές. Αναστατώνεται έντονα όταν δε βρίσκει τροφές που να πληρούν τις δικές του προδιαγραφές (που μπορεί να έχουν επιστημονική βάση, μπορεί όμως και όχι). Όταν αναγκάζεται να καταναλώσει κάτι που δεν ανήκει στην κατηγορία των «σωστών τροφών» βιώνει βασανιστικές ενοχές. Αντίθετα, νιώθει θριαμβευτική ικανοποίηση όταν καταφέρνει να καταναλώσει «σωστές» τροφές.

Με ποιες άλλες διαταραχές μοιάζει η ορθορεξία;

Η ορθορεξία μοιάζει πολύ με την νευρική ανορεξία ως προς τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας του πάσχοντος αλλά και ως προς το στοιχείο της παθολογικής εμμονής σχετικά με τις τόσο αυστηρές διατροφικές επιλογές. Επίσης και οι δύο διαταραχές έχουν έντονα ψυχαναγκαστικά στοιχεία: το άτομο που πάσχει νιώθει ότι μια ισχυρή δύναμη, μια αυστηρή «φωνή» μέσα του υπαγορεύει το σωστό και το λάθος, τα οποία τις περισσότερες φορές ανήκουν σε ένα δίπολο, χωρίς ενδιάμεσες λύσεις. Ουσιαστικά η ορθορεξία είναι μια φοβία που οδηγεί σε νευρωτική συμπεριφορά.

Πώς αντιμετωπίζεται;

H αντιμετώπιση της ορθορεξίας πρέπει να γίνεται διεπιστημονικά, με τη συμμετοχή και εξειδικευμένου στις διατροφικές διαταραχές διαιτολόγου και με την υποστήριξη εξειδικευμένου ψυχολόγου ή ψυχιάτρου. Ο διαιτολόγος οφείλει να επανεκπαιδεύσει τον ορθορεξικό σχετικά με το τι αποτελεί τη σωστή διατροφή και να προσπαθήσει να «γκρεμίσει» την πεποίθηση ότι οι τροφές ταξινομούνται αυστηρά σε «καλές» και «κακές».

Ο ψυχολόγος από την άλλη πλευρά θα προσπαθήσει να εξερευνήσει τα βαθύτερα αίτια που οδήγησαν το άτομο στο να θέλει να ασκήσει τόσο αυστηρό έλεγχο στη ζωή του. Για παράδειγμα μπορεί ο ορθορεξικός να επέλεξε να ελέγξει αυστηρά τη διατροφή του, γιατί άλλοι τομείς της ζωής του, στο παρόν ή στο παρελθόν του, είναι χαοτικοί και δύσκολοι στο να τους χειριστεί αποτελεσματικά. Παράλληλα, ο ψυχολόγος θα χρειαστεί να στοχεύσει στη μείωση του άγχους του ορθορεξικού και στην επανεκπαίδευση σε έναν νέο τρόπο σκέψης, βοηθώντας τον να αντικαταστήσει σταδιακά αυτές τις παράλογες σκέψεις με πιο λογικές και υγιείς.

Ενδέχεται βέβαια, στην περίπτωση που παρατηρούνται έντονα καταθλιπτικά ή αγχώδη συμπτώματα, να χρειαστεί να χορηγηθεί ειδική φαρμακευτική αγωγή για να ανακουφιστεί από αυτά το άτομο, παράλληλα όμως με τη διαιτολογική και ψυχολογική υποστήριξη.
Τεστ του Bratman

Περνάτε περισσότερο από 3 ώρες ημερησίως σκεπτόμενος τη δίαιτά σας;
Προγραμματίζετε τα γεύματά σας αρκετές ημέρες πριν;
Είναι η θρεπτική αξία του γεύματός σας περισσότερο σημαντική από την ευχαρίστηση της κατανάλωσής του;
Μειώθηκε η ποιότητα της ζωής σας με την αύξηση της ποιότητας της διατροφής σας;
Έχετε γίνει πιο αυστηροί με τον εαυτό σας πρόσφατα;
Αυξάνεται η αυτοπεποίθηση σας όταν τρώτε υγιεινά;
Έχετε σταματήσει να καταναλώνετε τα τρόφιμα που απολαμβάνατε, προκειμένου να καταναλώνετε τα «σωστά» τρόφιμα;
Η διατροφή σας δεν σας επιτρέπει εύκολα να φάτε έξω, απομακρύνοντάς σας από την οικογένεια και τους φίλους σας;
Αισθάνεστε ένοχοι όταν «χαλάτε» τη δίαιτά σας;
Αισθάνεστε καλά με τον εαυτό σας και ότι έχετε τον πλήρη έλεγχο όταν τρώτε υγιεινά;

Εάν απαντήσατε θετικά σε 4 ή 5 από τα παραπάνω ερωτήματα, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να χαλαρώσετε.

Εάν απαντήσατε θετικά σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα, αυτό σημαίνει ότι έχετε πραγματική εμμονή με την κατανάλωση υγιεινών τροφίμων.

Πηγή: http://boro.gr