Από μωρά γνωρίζουμε το καλό και το κακό

Είναι έμφυτες οι ηθικές αξίες;
Οι γονείς αγχώνονται πώς θα καταφέρουν να μεταφέρουν τις κατάλληλες ηθικές αρχές στο παιδί τους, ίσως όμως αυτό τελικά να τους έχει προλάβει και αυτοί να μην το ξέρουν. Σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, τα μωρά μπορούν να αρχίσουν να κάνουν ηθικές κρίσεις και να ξεχωρίζουν τι είναι καλό και τι είναι κακό ήδη από την ηλικία των έξι μηνών, κάτι που δείχνει ότι ίσως γεννιούνται με έμφυτες και «καλωδιωμένες» στον εγκέφαλό τους τις θεμελιώδεις ηθικές αξίες.

Τα ευρήματα της νέας μελέτης ανατρέπουν την κυρίαρχη μέχρι σήμερα αντίληψη ότι οι άνθρωποι ξεκινάνε τη ζωή τους ως μια «άγραφη πλάκα» ηθικής, που διαμορφώνεται στη συνέχεια από τις επιρροές των γονέων και του υπόλοιπου περιβάλλοντος. Η έρευνα έγινε από ερευνητές του πανεπιστημίου Γιέηλ των ΗΠΑ, υπό τον καθηγητή Πολ Μπλουμ, σύμφωνα με τους «Τάιμς του Λονδίνου» και τους «Τάιμς της Ν. Υόρκης».

Σε ένα από τα πειράματα, νήπια ηλικίας έξι μηνών έως ενός έτους παρακολούθησαν ένα φιλμ με κινούμενα σκίτσα, όπου «πρωταγωνιστούσαν» απλά γεωμετρικά σχήματα. Μια κόκκινη μπάλα με μάτια προσπαθούσε να ανέβει ένα λόφο, την ίδια στιγμή που ένα κίτρινο τετράγωνο προσπαθεί να τη βοηθήσει σπρώχνοντάς την από πίσω, ενώ αντίθετα ένα πράσινο τρίγωνο εμποδίζει την μπάλα να ανέβει και την υποχρεώνει να γυρίσει πίσω. Τα παιδιά είδαν αρκετές φορές την ταινία και σε ποσοστό 80%, όταν στη συνέχεια κλήθηκαν να επιλέξουν, έδειξαν την προτίμησή τους στο «καλό» κίτρινο τετράγωνο που βοηθούσε την μπάλα και όχι στο «κακό» πράσινο τρίγωνο που την εμπόδιζε.

Σε ένα δεύτερο πείραμα, ένας σκύλος-παιγνίδι προσπαθεί να ανοίξει ένα κουτί. Ένα αρκουδάκι τον βοηθά, αλλά ένα άλλο τον εμποδίζει. Αφού είδαν κι αυτό το σύντομο φιλμ πολλές φορές, τα παιδάκια στη συντριπτική πλειονότητά τους έδειξαν την προτίμησή τους για το φιλικό αρκουδάκι που βοηθά το σκύλο.

Σύμφωνα με τον Μπλουμ, τέτοιου είδους πειράματα έρχονται σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις διάσημων ψυχαναλυτών όπως ο Σίγκμουντ Φρόιντ, που πίστευαν ότι ο άνθρωπος γεννιέται ως ένα «ανήθικο ζώο», ή ψυχολόγων όπως ο Γουίλιαμ Τζέιμς, που θεωρούσε ότι η νοητική ζωή του νήπιου βρισκόταν σε «μεγάλη σύγχυση». «Υπάρχει πια ένα αυξανόμενο σώμα επιστημονικών στοιχείων που υποστηρίζουν την ιδέα ότι ίσως εκ γενετής υπάρχει κάποια αίσθηση καλού και κακού», τόνισε ο Μπλουμ.

Δεν πείθονται πάντως όλοι οι επιστήμονες. Η συμπεριφορίστρια ψυχολόγος Νάντζα Ράισλαντ του βρετανικού πανεπιστημίου του Ντέραμ εμφανίστηκε επιφυλακτική για τη νέα αντίληψη. Όπως είπε, για παράδειγμα, το γεγονός ότι τα παιδιά προτιμούν τον «καλό» που βοηθά την μπάλα να πάει προς τα πάνω, ίσως να μην αποτελεί ένδειξη για κάποια έμφυτη ηθική στο μωρό υπέρ του καλού, αλλά απλώς του γεγονότος ότι τα μωρά προτιμούν να βλέπουν τα πράγματα να πηγαίνουν προς τα πάνω και όχι προς τα κάτω. Σημείωσε επίσης ότι τα παιδιά αρχίζουν να κοινωνικοποιούνται και να μαθαίνουν να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό (δηλαδή αυτό που επιτρέπεται και αυτό που απαγορεύεται) ήδη από τη στιγμή της γέννησής τους.

Ο καθηγητής ψυχολογίας του βρετανικού πανεπιστημίου του Νταντί, από την άλλη, επεσήμανε ότι «δεν μπορεί κανείς να μπει στο μυαλό του μωρού. Δεν μπορείς να το ρωτήσεις. Πρέπει να αρκεστείς να παρατηρείς τι είναι αυτό που τραβά την προσοχή του. Ξέρουμε πια ότι κατά το πρώτο εξάμηνο τα μωρά μαθαίνουν διάφορα πράγματα πολύ πιο γρήγορα από ό,τι θεωρούσαμε δυνατό. Είναι όμως δύσκολο να ξεχωρίσουμε αυτό που έχουν μέσα τους εκ γενετής, από αυτό που μαθαίνουν μόλις γεννιούνται».


Πηγή: http://www.ygeianews.gr