ΙΚΑ: Συμφωνία Κοινωνικής Ασφάλισης μεταξύ Ελλάδας-ΗΠΑ

Η Συμφωνία Κοινωνικής Ασφάλειας μεταξύ Ελλάδας-ΗΠΑ κυρώθηκε στην Ελλάδα με το Νόμο 2186/ΦΕΚ 15/8-2-94 και ισχύει από 01/09/1994. Οι πληροφορίες που παραθέτουμε προορίζονται βασικά για τους Έλληνες εργαζόμενους στις ΗΠΑ οι οποίοι είχαν ή θα έχουν χρόνο ασφάλισης στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή σε κάποιο άλλο ελληνικό φορέα (π.χ. ΤΕΒΕ, ΟΓΑ, ΤΑΕ κ.λ.π.) εκτός ΝΑΤ και Δημόσιου αλλά και σε Έλληνες συνταξιούχους ΗΠΑ οι οποίοι επιθυμούν να μεταφέρουν τη διαμονή τους στην Ελλάδα. 

Σε ποιους εφαρμόζεται η Συμφωνία

Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΗΠΑ - ΕΛΛΑΔΑΣ εφαρμόζεται σε Έλληνες και υπηκόους ΗΠΑ καθώς και σε πρόσωπα τα οποία ασφαλίστηκαν στο ένα ή στο άλλο συμβαλλόμενο Κράτος ανεξάρτητα από την υπηκοότητά τους καθώς και στους δικαιούχους επιζώντες των ανωτέρω.

Ποιά πλεονεκτήματα δίνει στους εργαζόμενους η Συμφωνία

α) Εξασφαλίζεται στους εργαζομένους η ισότητα ασφαλιστικής μεταχείρισης με τους υπηκόους του Κράτους όπου εργάζονται. Αυτό σημαίνει πως όταν κάποιοςΈλληνας εργάζεται στις ΗΠΑ έχει τα ίδια κοινωνικοασφαλιστικά δικαιώματα και υποχρεώσεις με τον υπήκοο ΗΠΑ. Το ίδιο ισχύει και για τον υπήκοο ΗΠΑ εργαζόμενο στην Ελλάδα, ο οποίος έχει τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με τον Έλληνα υπήκοο.

β) Εξασφαλίζεται η καταβολή εισφορών από εργαζόμενους και εργοδότες ή αυτοτελώς απασχολούμενους μόνο σ' ένα Κράτος. Τί σημαίνει αυτό: 

Πριν τη Συμφωνία τα πρόσωπα τα οποία απασχολούντο ως μισθωτοί σε επιχείρηση με έδρα στο ένα Κράτος π.χ. στις ΗΠΑ και αποστέλλονταν για εκτέλεση εργασίας στηνΕλλάδα σε επιχείρηση για λογαριασμό του ίδιου εργοδότη, κατέβαλαν υποχρεωτικά εισφορές και στο ασφαλιστικό σύστημα των ΗΠΑ και της Ελλάδας.

Από 01/09/1994 τα πρόσωπα αυτά δηλαδή οι αποσπασμένοι θα ασφαλίζονται αποκλειστικά σύμφωνα με τη νομοθεσία της έδρας της επιχείρησης για χρονικό διάστημα μέχρι (5) πέντε χρόνια. Στο πιο πάνω παράδειγμα ο μισθωτός που αποστέλλεται στην Ελλάδα θα εξαιρεθεί αυτοδίκαια από την ασφάλιση ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και θα εξακολουθήσει να υπάγεται στο ασφαλιστικό σύστημα των ΗΠΑ, αρκεί να προσκομίσει στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ το έντυπο USA/GR1. Το έντυπο αυτό εκδίδεται από τον ασφαλιστικό φορέα των ΗΠΑ και βεβαιώνει ότι ο εργαζόμενος θα εξακολουθεί να υπάγεται στην ασφαλιστική νομοθεσία των Ηνωμένων Πολιτειών κατά τη διάρκεια της εργασίας του στην Ελλάδα.

Επίσης οι αυτοτελώς απασχολούμενοι π.χ. επιχειρηματίες στο ένα Κράτος που επιθυμούν να ιδρύσουν μια επιχείρηση στο άλλο Κράτος θα καταβάλλουν εισφορές μόνο στο Κράτος διαμονής τους.

γ) Οι συντάξεις που οφείλονται από ασφαλιστικό φορέα του ενός Kράτουςμπορούν να καταβληθούν στο δικαιούχο όταν αυτός διαμένει στο άλλο συμβαλλόμενοΚράτος ή και σε τρίτο Κράτος.

δ) Αν κάποιος 'Ελληνας επιστέψει στην Ελλάδα έχει τη δυνατότητα προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ με βάση μόνο το χρόνο ΗΠΑ για τον κλάδο σύνταξης.

Το ίδιο δικαίωμα έχουν και τα πρόσωπα που διαμένουν στις ΗΠΑ αρκεί να θεμελιώνουν δικαίωμα είτε αυτοτελώς με μόνο το χρόνο ασφάλισης στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜείτε με συνυπολογισμό των χρόνων ασφάλισης των δύο Κρατών.

Η απαιτούμενη προϋπόθεση είναι η πραγματοποίηση 3.000 ημερών ασφάλισηςοποτεδήποτε στο παρελθόν είτε 500 ημερών αλλά στα τελευταία πέντε (5) χρόνιαπριν τη διακοπή της εργασίας και η σχετική αίτηση να υποβληθεί μέσα σ' ένα (1) έτοςαπό τη διακοπή.

Επίσης απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μην απασχολείται ο ενδιαφερόμενος σε μισθωτή εργασία και να μην είναι ανάπηρος σε ποσοστό 67% και άνω σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία.

Οι αιτήσεις για προαιρετική ασφάλιση μαζί με τα ασφαλιστικά βιβλιάρια του ΙΚΑ-ΕΤΑΜκαθώς και τον ασφαλιστικό αριθμό ΗΠΑ, θα απευθύνονται στην ακόλουθη Δ/νση:

Διοίκηση ΙΚΑ-ΕΤΑΜ Διεύθυνση Διεθνών Ασφαλιστικών Σχέσεων Τμήμα Διμερών Συμβάσεων Αγ. Κων/νου 8 Αθήνα.

Δικαίωμα Συνταξιοδότησης

• Το πιο βασικό όμως δικαίωμα που εξασφαλίζει η Συμφωνία είναι ταδικαιώματα συνταξιοδότησης. Όταν φθάσει η ώρα για σύνταξη, οι διατάξεις τηςΣυμφωνίας προβλέπουν το συνυπολογισμό των περιόδων ασφάλισης που έχουν πραγματοποιηθεί στα δύο Κράτη και τον αναλογικό υπολογισμό της συνταξιοδοτικής παροχής ανάλογα με τον χρόνο ασφάλισης που έχει πραγματοποιηθεί σε κάθε ένα.
  
  
• Ο πιο πάνω συνυπολογισμός προβλέπεται μόνο για τις περιπτώσεις εκείνες, που ο χρόνος ασφάλισης σε ένα Κράτος δεν επαρκεί για την θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, π.χ. κάποιος έχει 3.000 ημέρες ασφάλισης στοΙΚΑ-ΕΤΑΜ και 2.000 ημέρες ασφάλισης στις ΗΠΑ. Το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ θα υπολογίσει μια σύνταξη σύμφωνα με τη δική του νομοθεσία με 5.000 ημέρεςασφάλισης από την οποία θα καταβάλλει στον ενδιαφερόμενο ασφαλισμένο το τμήμα που αναλογεί στον ελληνικό χρόνο ασφάλισης, σε σχέση με το συνολικό χρόνο ασφάλισης, δηλαδή ίση με την σχέση 3.000/5.000. Το ίδιο θα κάνουν και οι ΗΠΑ σύμφωνα με τη δική τους Νομοθεσία. Έτσι θα καταβληθούν δύο τμηματικές συντάξεις (η Ελληνική και των Ηνωμένων Πολιτειών).
  
  
• Αν όμως ο ενδιαφερόμενος συμπληρώνει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης του ενός ή και των δύο Κρατών αυτοτελώς, χωρίς δηλαδή να είναι απαραίτητος ο συνυπολογισμός, κάθε Κράτος χορηγεί την αυτοτελή παροχή του. (Οι προϋποθέσεις για χορήγηση σύνταξης που ισχύουν στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ αναφέρονται λεπτομερώς στις σελίδες του κεφαλαίου Συντάξεις).
  
  
• Τα πρόσωπα που δικαιώθηκαν σύνταξη από την Ελλάδα και τις ΗΠΑ και διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα, έχουν το δικαίωμα αν το σύνολο της ελληνικής σύνταξης και της σύνταξης ΗΠΑ είναι κατώτερο από το κατώτατο όριο που προβλέπει η Νομοθεσία του ελληνικού ασφαλιστικού φορέα να λάβουν συμπληρωματική παροχή μέχρι το ποσό του κατωτάτου ορίου.
  
  
• Ο χρόνος ασφάλισης που έχει πραγματοποιηθεί στις ΗΠΑ σε εξαρτημένη εργασία (ως μισθωτός) συνυπολογίζεται με τον χρόνο που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα σε εξαρτημένη εργασία για να κριθεί αν υπάρχουν προϋποθέσεις συνταξιοδότησης με τις διατάξεις του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, για σύνταξη λόγω συμπλήρωσης τριακονταπενταετίας (ηλικία 58 ετών και 10.500 ημέρες ασφάλισης).
  
  
• Ο χρόνος απασχόλησης στις ΗΠΑ σε εργασία που κατά τη νομοθεσία του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ χαρακτηρίζεται ως «βαρειά και ανθυγιεινή» συνυπολογίζεται με τον χρόνο που έχει πραγματοποιηθεί σε «βαρειά και ανθυγιεινή» απασχόληση στην Ελλάδα για να κριθεί αν υπάρχουν οι προϋποθέσεις πρόωρης συνταξιοδότησης κατά τη νομοθεσία του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

---------------

Διαδικασία υποβολής της αίτησης

α. Οι 'Ελληνες που διαμένουν στις ΗΠΑ και οι οποίοι έχουν πραγματοποιήσει χρόνο ασφάλισης στην Ελλάδα πάνω από 300 μέρες έχουν την δυνατότητα με βάση τις διατάξεις της Συμφωνίας να ζητήσουν σύνταξη και από τον αρμόδιο Ελληνικό Φορέα, το ποσό της οποίας θα είναι όμως ανάλογο με τον ελληνικό χρόνο ασφάλισης όπως αναφέρεται πιο πάνω.

Οι ενδιαφερόμενοι θα υποβάλλουν τις αιτήσεις για ελληνική σύνταξη στα κατά τόπους γραφεία Κοινωνικής Ασφάλειας ΗΠΑ συμπληρώνοντας το έντυπο SSA-2490-F4. Θα μπορούν επίσης να επικοινωνούν με το τηλέφωνο 1-800-772-1213 από τις 7 π.μ. έως 7 μ.μ. κάθε εργάσιμη ημέρα για οποιαδήποτε πληροφορία χρειάζονται.

Προκειμένου ο ελληνικός φορέας ή το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ να συντομεύσει τη διαδικασία απονομής σύνταξης θα πρέπει ο ενδιαφερόμενος να υποβάλλει μαζί με την αίτηση και τα άλλα δικαιολογητικά και όλα τα πρωτότυπα ασφαλιστικά βιβλιάρια που έχει στα χέρια του καθώς και το τελευταίο.

β. Όσον αφορά το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ κάνουμε γνωστό ότι χωρίς το τελευταίο ασφαλιστικό βιβλιάριο (πρωτότυπο και όχι φωτοτυπία) η αρμόδια υπηρεσία του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ δεν μπορεί να προχωρήσει στη διαδικασία έκδοσης της συνταξιοδοτικής απόφασης.

Αν έχει χάσει τα ασφαλιστικά βιβλιάρια και έχει εξαντλήσει κάθε προσωπική του προσπάθεια να τα ξαναβρεί τότε μαζί με την αίτηση θα υποβάλλει και μια υπεύθυνη δήλωση απώλειας ασφαλιστικού βιβλιαρίου (έντυπο ΥΔΑΑΒ) στην οποία θα αναφέρει με όσο γίνεται μεγαλύτερη ακρίβεια τους εργοδότες, τις διευθύνσεις τους και τις αντίστοιχες περιόδους απασχόλησης που περιλαμβάνονται στα βιβλιάρια που έχασε.

Με βάση τη δήλωση αυτή τα αρμόδια Υποκαταστήματα του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ θα κάνουν σχετικό έλεγχο για να διαπιστώσουν τις ημέρες εργασίας του χαμένου βιβλιαρίου.

Πρέπει να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι πως σε τέτοιες περιπτώσεις η διεκπεραίωση των υποθέσεών τους κάποια σοβαρή καθυστέρηση, η οποία ποικίλει ανάλογα με την περίπτωση.

γ. 'Αλλα δικαιολογητικά τα οποία απαιτούνται ανάλογα πάντα με το είδος της ζητούμενης σύνταξης, είναι πιστοποιητικά γέννησης του αιτούντα και των παιδιών,πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης (εκδίδεται από τα Προξενεία), γάμου, θανάτου και σπουδών για παιδιά μεταξύ 18-24 ετών και ενδεχομένως ιατρικές γνωματεύσεις.

δ. Αν ο ενδιαφερόμενος έχει επιστρέψει στην Ελλάδα λίγο πριν συμπληρώσει το όριο ηλικίας για σύνταξη είτε από την Ελλάδα είτε από τις ΗΠΑ είτε και από τα δύο Κράτη μπορεί να απευθυνθεί για πληροφορίες στο:

ΙΚΑ-ΕΤΑΜ-ΔΙΟΙΚΗΣΗ Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων Κηφισίας 178, Χαλάνδρι τηλ. 67 44 824 - 67 56 317

-------------------------- Πληρωμή συντάξεων στις ΗΠΑ Κάθε χώρα πληρώνει τις συντάξεις της ξεχωριστά. Η πληρωμή της ελληνικής σύνταξης γίνεται κάθε μήνα απευθείας στον δικαιούχο. Επίσης καταβάλλεται δώρο Χριστουγέννων και Πάσχα καθώς και επίδομα αδείας το μήνα Αύγουστο. Ενστάσεις Εφόσον δεν συμφωνεί ο ενδιαφερόμενος με την απόφαση που εκδόθηκε από τοΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή από άλλο Ελληνικό φορέα έχει το δικαίωμα να υποβάλλει ένσταση μέσα στην προθεσμία που αναφέρεται στη απόφαση. Πληροφορίες για την ένσταση δίδονται από τα γραφεία Κοινωνικής Ασφάλειας ΗΠΑή από τους Ελληνικούς φορείς. Περίθαλψη ασθένειας των συνταξιούχων ΗΠΑ και των μελών οικογενείας τους που διαμένουν στην Ελλάδα α. Οι συνταξιούχοι ΗΠΑ (ανεξάρτητα από την υπηκοότητά τους) οι οποίοι διαμένουν στην Ελλάδα και λαμβάνουν σύνταξη και από κάποιο ελληνικό Φορέα (π.χ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, ΤΕΒΕ, ΟΓΑ κ.λ.π.), έχουν δικαίωμα, οι ίδιοι και τα μέλη της οικογένειάς τους, για περίθαλψη ασθενείας σε είδος από τον αρμόδιο ελληνικό ασφαλιστικό φορέα με βάση την ελληνική σύνταξή τους. β. Οι συνταξιούχοι ΗΠΑ (Έλληνες ή ομογενείς) οι οποίοι έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα και οι οποίοι δεν λαμβάνουν ελληνική σύνταξη, έχουν δικαίωμα να ασφαλιστούν προαιρετικά στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, για την περίθαλψη ασθενείας σε είδος, σύμφωνα με τον νόμο 1276/82 άρθρο 11, καταβάλλοντας εισφορά ίση προς 8,5% του ποσού της σύνταξης ΗΠΑ μετά την μετατροπή του σε Ευρώ. Το ποσό της παραπάνω εισφοράς δεν μπορεί να είναι μικρότερο από αυτό που αντιστοιχεί σε ποσό σύνταξης 520 Ευρώ αναπροσαρμοζόμενο κατ'έτος με το ποσό αύξησης των συντάξεων του ΙΚΑ. Έτσι το μικρότερο ποσό σύνταξης επί του οποίου υπολογίζεται η παραπάνω εισφορά 8,5% έχει διαμορφωθεί για το έτος 2007 σε 540, 80 Ευρώ. Η ασφάλιση αυτή γίνεται στο Υποκατάστημα του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ του τόπου κατοικίας τους με βάση τις εγκυκλίους του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ 109/82, 31/2006 και το Γεν έγγραφο Α30/472α /15-6-2007.